Các thị trường nào sẽ là điểm đến một khi Mỹ xuất bán UAV quân sự hạng nặng?

Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump dự kiến sẽ diễn giải lại một quy ước kiểm soát vũ khí quốc tế để mở đường xuất khẩu các loại máy bay không người lái (UAV)quân sự hạng nặng tiên tiến, hãng tin Reuters ngày 5-9 dẫn thông tin từ một quan chức Mỹ và 4 nguồn tin am hiểu kế hoạch.

Theo đó, bằng cách diễn giải và phân loại UAV quân sự hạng nặng tiên tiến thuộc danh mục máy bay chiến đấu tương tự như F-16 thay vì là hệ thống tên lửa như trước đây, Mỹ sẽ tránh được các ràng buộc của Chế độ Kiểm soát Công nghệ Tên lửa (MTCR) đã tồn tại 38 năm.

Dựa vào đó, các hãng sản xuất các loại UAV lớn ở Mỹ như General Atomics, Kratos và Anduril sẽ có thể bán sản phẩm UAV quân sự của mình ra nước ngoài theo chương trình “Kinh doanh Quân sự Nước ngoài” (FMS) của Bộ Ngoại giao Mỹ, nhằm giúp quá trình xuất khẩu dễ dàng hơn.

UAV điều khiển từ xa MQ-9 Reaper của Mỹ. Ảnh: Leslie Pratt/US Air Force

Ngoài ra, theo quan chức Mỹ không nêu tên, việc diễn giải lại hiệp định cũng sẽ là bước đầu tiên trong kế hoạch rà soát “lớn” của chính quyền Tổng thống Trump đối với chương trình FMS trên.

Ngày công bố chính thức các nội dung diễn giải mới về UAV quân sự của chính quyền Tổng thống Trump vẫn chưa được ấn định.

Trong khi đó, các nguồn tin am hiểu cho biết việc cải tổ chương trình FMS dự kiến diễn ra cuối năm nay và chính quyền đang chuẩn bị cho “công bố” này.

Hiện phía Bộ Ngoại giao Mỹ từ chối bình luận về vấn đề này.

Tính toán phía sau

Nếu trở thành hiện thực, việc chính quyền Tổng thống Trump diễn giải lại MTCR sẽ giúp thúc đẩy doanh số bán UAV quân sự của Washington tới các nước như UAE và các quốc gia Đông Âu - những nước vốn khó tiếp cận UAV quân sự tiên tiến của Mỹ.

Trước mắt, cách diễn giải mới có thể sẽ mở đường cho việc bán hơn 100 UAV quân sự MQ-9 cho Saudi Arabia. Đây là thương vụ có thể nằm trong gói thỏa thuận vũ khí trị giá 142 tỉ USD đã được công bố hồi tháng 5-2025.

Các đồng minh Mỹ ở Thái Bình Dương và châu Âu cũng đã bày tỏ sự quan tâm.

Quan chức Mỹ nói rằng cách diễn giải mới sẽ giúp Mỹ “trở thành nhà cung cấp UAV hàng đầu thay vì nhường chỗ cho Thổ Nhĩ Kỳ và Trung Quốc".

Xa hơn, việc diễn giải lại được cho là nhằm để hỗ trợ các hãng của Mỹ có thể sản xuất UAV quân sự phản lực cỡ lớn thế hệ mới có khả năng bay cùng chiến đấu cơ - một thị trường vẫn đang rất giàu tiềm năng.

Nhiều cạnh tranh

Thông tin về việc chính quyền Tổng thống Trump dự kiến diễn giải lại MTCR được đưa ra giữa bối cảnh các nhà sản xuất UAV quân sự của Mỹ đang đối mặt cạnh tranh gay gắt từ Israel, Trung Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ.

UAV tầm xa có trần bay cực cao Jiu Tian của Trung Quốc. Ảnh: EPA-EPE

Điều này là bởi Trung Quốc và Israel không tham gia MTCR nên chịu ít ràng buộc hơn và giành được nhiều hợp đồng hơn. Thổ Nhĩ Kỳ tham gia MTCR năm 1997 nhưng vẫn bán được UAV Bayraktar-TB2 vì loại này nhẹ, tầm ngắn, nằm ngoài tiêu chuẩn đang áp dụng cho dòng UAV hạng nặng như MQ-9 Reaper của Mỹ.

Hiện tại, cạnh tranh toàn cầu về thị phần rất khốc liệt vì UAV quân sự và UAV cải tiến từ công nghệ dân dụng được coi là yếu tố thiết yếu trên chiến trường hiện đại, đặc biệt sau những gì loại vũ khí này thể hiện trong suốt cuộc xung đột Nga-Ukraine.

TRỌNG TẤN