Bứt phá chiến lược để chinh phục thị trường mới

Các chuyên gia tìm kiếm “giải pháp đột phá” cho doanh nghiệp

Tìm lời giải cho bài toán thị trường

Ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch VCCI cho biết, 7 tháng qua cũng là thời điểm đặc biệt với nền kinh tế và cộng đồng doanh nghiệp. Niềm tin kinh doanh được bồi đắp từ những đổi mới mang tính chất cách mạng. Nhiều chủ trương đường lối với tư duy mới, cách tiếp cận mới được ban hành như "bộ tứ Nghị quyết trụ cột", thực hiện sắp xếp bộ máy, sắp xếp đơn vị hành chính gắn với mô hình chính quyền 2 cấp đã và đang mở đường cho giai đoạn phát triển mới của đất nước, thúc đẩy đưa nguồn vốn từ khu vực tư nhân vào nền kinh tế.

Trong 7 tháng đầu năm 2025, kinh tế Việt Nam đạt nhiều kết quả tích cực, hướng tới mục tiêu tăng trưởng GDP cả năm ở mức 8,3 - 8,5%. Xuất khẩu tháng 7 lập kỷ lục 42,26 tỷ USD, nâng tổng kim ngạch xuất khẩu 7 tháng lên 262,44 tỷ USD, tăng 14,8%. Chỉ trong 7 tháng, hơn 174.000 doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường, vốn đăng ký bổ sung trên 3,3 triệu tỷ đồng, tăng gần gấp đôi so với cùng kỳ; hơn 536.000 hộ kinh doanh thành lập mới, tăng 165%.

Ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch VCCI

Tuy nhiên, Phó Chủ tịch VCCI cho rằng, doanh nghiệp tiếp tục gặp nhiều khó khăn trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động như căng thẳng địa chính trị làm tái định hình chuỗi giá trị toàn cầu; Mỹ áp thuế đối ứng 20% với hàng Việt; nhiều thị trường áp dụng hàng rào phi thuế quan, yêu cầu khắt khe về môi trường, lao động, minh bạch nguồn gốc… Do đó, các doanh nghiệp Việt Nam đang đứng trước áp lực phải đổi mới để duy trì tăng trưởng và cạnh tranh trên cả thị trường trong nước và quốc tế.

Có thể thấy, trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang có những biến động khó lường, nhu cầu tìm kiếm thị trường mới trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Doanh nghiệp Việt Nam không chỉ phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ quốc tế, mà còn chịu áp lực phải đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về chất lượng, môi trường, lao động và trách nhiệm xã hội. Các chuyên gia nhận định chung rằng, việc tìm kiếm “giải pháp đột phá” không chỉ dừng ở đổi mới sản phẩm, dịch vụ, mà còn bao gồm nâng cấp năng lực quản trị, ứng dụng công nghệ số, xây dựng thương hiệu, và tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do (FTA) đã ký kết để mở rộng thị trường.

TS. Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam, nhận định hoạt động ngoại thương, đặc biệt là xuất khẩu, đã và đang đóng góp lớn cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam. Năm 2024, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt trên 786,1 tỷ USD, giúp tăng thu ngoại tệ, cải thiện dự trữ ngoại hối, ổn định tỷ giá và tạo hàng triệu việc làm. Cả nước có 88,7 nghìn doanh nghiệp tham gia xuất nhập khẩu, góp phần nâng cao vị thế Việt Nam thông qua việc thực thi 17 FTA. Theo Brand Finance, giá trị thương hiệu quốc gia đạt 507 tỷ USD, đứng thứ 32 thế giới, tăng 2% so với năm 2023.

Tuy nhiên, kinh tế toàn cầu biến động phức tạp với các vụ kiện chống bán phá giá, rủi ro thuế, cùng yêu cầu tái cấu trúc và đổi mới mô hình tăng trưởng xuất khẩu, đòi hỏi doanh nghiệp cần thay đổi tư duy. Không phải tăng về kim ngạch xuất khẩu mà chất lượng, giá trị gia tăng, tỷ lệ nội địa hóa của hàng xuất khẩu. Với tư duy này, thay vì đặt ra mục tiêu xuất khẩu gắn với những con số cụ thể mà căn cứ vào những tiêu chí khác như giá trị gia tăng, tỷ lệ nội địa hóa… sẽ mang ý nghĩa định hướng lớn hơn rất nhiều cho nền kinh tế, các cơ quan quản lý, cộng đồng doanh nghiệp, các nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam.

Khai thác hiệu quả FTA - chiến lược bền vững

Mở rộng thị trường là bài toán sống còn đối với doanh nghiệp Việt trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt và sự biến động của chuỗi cung ứng toàn cầu, góp phần để thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế từ 8% trở lên năm 2025. Thực tế thời gian qua, để hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi và thúc đẩy tăng trưởng, Đảng và Nhà nước, Chính phủ đã có nhiều quyết sách để phát triển doanh nghiệp, hướng tới bảo đảm mục tiêu tăng trưởng cả nước. Tuy vậy, trong một thế giới biến động, các doanh nghiệp cũng cần thêm nhiều trợ lực hơn nữa.

TS. Nguyễn Văn Hội, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương

TS. Nguyễn Văn Hội, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương, nhấn mạnh vai trò then chốt của các hiệp định thương mại tự do (FTA) trong việc mở rộng thị trường, đặc biệt với những mặt hàng xuất khẩu chủ lực. Từ năm 1992 đến nay, Việt Nam đã ký 17 FTA với các đối tác lớn như ASEAN, EU, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Anh, Australia… Đặc biệt, các FTA thế hệ mới như CPTPP và EVFTA không chỉ thúc đẩy tự do thương mại hàng hóa và dịch vụ, mà còn bao hàm những lĩnh vực “phi truyền thống” như lao động, môi trường, doanh nghiệp nhà nước, minh bạch hóa và cơ chế giải quyết tranh chấp đầu tư, đặt ra tiêu chuẩn cao hơn và yêu cầu thực thi chặt chẽ hơn.

Theo TS. Nguyễn Văn Hội, các FTA là “đường cao tốc” đưa hàng hóa Việt Nam đến gần hơn với người tiêu dùng toàn cầu. Chúng không chỉ thúc đẩy hoạt động xuất khẩu, mở rộng quy mô và đa dạng hóa thị trường, mà còn giúp doanh nghiệp giảm chi phí sản xuất nhờ ưu đãi thuế quan". Đồng thời, các FTA cũng tạo áp lực để hệ thống chính sách, pháp luật trong nước trở nên minh bạch, thuận lợi và phù hợp hơn với thông lệ quốc tế, đồng thời tạo điều kiện để nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận thị trường Việt Nam nhanh chóng hơn.

Hiện nay các doanh nghiệp xuất khẩu đang đối mặt với rất nhiều thách thức mới. TS. Nguyễn Văn Hội cũng đã đề xuất Nhà nước tập trung phát triển công nghiệp chế biến chế tạo, đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng công nghệ, đổi mới sáng tạo; nâng cao giá trị nông sản qua truy xuất nguồn gốc; mở rộng thị trường xuất khẩu theo hướng bền vững; hoàn thiện thể chế và hạ tầng logistics; giảm chi phí vận chuyển. Đồng thời thẳng thắn nhìn nhận các doanh nghiệp cũng cần nâng cao vai trò hiệp hội ngành hàng trong giải quyết tranh chấp thương mại, phát triển doanh nghiệp tư nhân theo Nghị quyết 68-NQ/TW, khuyến khích hình thành doanh nghiệp đầu tàu trong chuỗi giá trị; tăng kết nối giữa FDI và doanh nghiệp trong nước; hỗ trợ vượt rào cản thương mại quốc tế.

Có thể thấy, việc tiếp cận và khai thác hiệu quả các thị trường mới gắn liền với quá trình tái cơ cấu các ngành hàng xuất khẩu của nền kinh tế cũng như tái cấu trúc hoạt động sản xuất kinh doanh. Quá trình chuyển đổi này không dễ dàng, không diễn ra trong ngày một ngày hai. Các chuyên gia đều nhận định rằng, ngoài những nỗ lực tự thân, doanh nghiệp cần sự tiếp sức từ Chính phủ, các bộ ngành trong việc xây dựng chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng, cơ chế phù hợp phát triển công nghệ hỗ trợ, gia tăng tỷ lệ nội địa hóa…Các giải pháp cần thực hiện từ phía cơ quan quản lý Nhà nước, địa phương nhằm hòa giải các vướng mắc tồn tại đưa sản phẩm hàng hóa mang thương hiệu Việt vươn xa đến nhiều thị trường mới.

Nguyễn Minh