Doanh nghiệp Việt sẽ không an phận làm nhà cung cấp phía sau 'hậu trường'

Chẳng hạn như việc xuất khẩu (XK) các mặt hàng phục vụ lối sống đương đại ở thị trường EU, bà Trà Lê, Giám đốc Phát triển Thị trường của Source of Asia (SOA), nhấn mạnh rằng để thành công, doanh nghiệp (DN) Việt Nam cần một tầm nhìn lớn hơn, không chỉ đơn thuần XK sản phẩm mà phải “XK cả bản sắc và văn hóa”.

Từ tầm nhìn lớn hơn

Thị trường EU được ghi nhận hiện là thị trường XK lớn thứ hai của ngành hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam, chiếm 25% tổng kim ngạch. Mục tiêu của ngành hàng này trong năm 2025 là đạt kim ngạch XK 4 tỷ USD và phấn đấu đạt 6 tỷ USD vào năm 2030. Xu hướng tiêu dùng xanh tại châu Âu hiện đang là lợi thế cho các sản phẩm Việt Nam, nhất là các sản phẩm thủ công độc đáo, thân thiện với môi trường và mang đậm bản sắc văn hóa.

Các DN Việt trong ngành hàng thủ công mỹ nghệ cần có tầm nhìn lớn khi kết nối với nhà thu mua quốc tế.

Tuy vậy, bà Trà Lê cũng chỉ ra những thách thức không nhỏ. Ngoài những tác động thuế quan gần đây, DN Việt Nam phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các quốc gia sản xuất quy mô lớn, chi phí thấp như Trung Quốc và Ấn Độ. Đồng thời, các rào cản từ thị trường EU đòi hỏi sự tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn kỹ thuật và Môi trường, Xã hội và Quản trị (ESG). Việc sản xuất còn manh mún, quy mô nhỏ và yếu trong xây dựng thương hiệu cũng là một điểm yếu cố hữu.

Do đó, theo vị giám đốc phát triển thị trường của SOA, các DN Việt cần học hỏi cách xây dựng thương hiệu và kết hợp giữa thiết kế đương đại. Các ví dụ điển hình tại Việt Nam như Hanoia hợp tác cùng Hermès, Kilomet109 với câu chuyện về di sản văn hóa và tay nghề thủ công, hay Việt S với việc kiểm soát tốt chuỗi cung ứng nội địa với quy trình hoạt động minh bạch đều cho thấy tầm quan trọng của việc xây dựng câu chuyện thương hiệu, đảm bảo tính bền vững, minh bạch và tuân thủ sớm các tiêu chuẩn quốc tế.

Còn theo gợi ý của luật sư Chử Lan Phương (Công ty Luật Ceven Law), các kênh phân phối đa dạng ở EU mà DN Việt trong ngành hàng thủ công mỹ nghệ có thể tiếp cận, từ việc ký hợp đồng với nhà nhập khẩu tuân thủ các tiêu chuẩn như GPSR và REACH, bán trực tiếp cho các chuỗi cửa hàng, kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử, cho đến việc tham gia các hội chợ quốc tế hay hợp tác với các nhà thiết kế nội thất (concept store).

“Các DN Việt cũng cần chuẩn hóa sản phẩm ngay từ khâu thiết kế theo tiêu chuẩn REACH, đáp ứng yêu cầu nhãn mác CE, và kết hợp bảo hộ nhãn hiệu lẫn kiểu dáng công nghiệp để bảo vệ tài sản trí tuệ một cách toàn diện”, luật sư Phương nói.

Không chỉ với lĩnh vực tiềm năng như kể trên, với nhiều ngành hàng XK khác, theo Ts. Đặng Thảo Quyên, chuyên gia kinh doanh quốc tế, các DN Việt không còn hài lòng với vai trò là nhà cung cấp phía sau “hậu trường” nữa. Họ đang học cách xây dựng giá trị thương hiệu, đầu tư cho tăng trưởng dài hạn và kể câu chuyện của mình trên “sân khấu” toàn cầu.

“Nếu chúng ta không kể câu chuyện của chính mình, người khác sẽ kể và câu chuyện đó có thể không như những gì chúng ta mong muốn. Chúng ta đã thu hút được sự chú ý của thế giới, giờ là lúc chúng ta phải tạo dựng niềm tin – và duy trì niềm tin đó”, Ts. Quyên nhấn mạnh.

Hơn thế nữa, xu hướng chuyển dịch đơn hàng sang Việt Nam là một cơ hội lớn cho các DN Việt với vai trò là nhà cung cấp phía sau “hậu trường”, đặc biệt trong bối cảnh chiến tranh thương mại và các biến động địa chính trị toàn cầu.

Điều này càng được thể hiện rõ từ việc 300 đoàn thu mua đến từ trên 60 quốc gia và vùng lãnh thổ sẽ có mặt ở Tp.HCM trong tháng 9/2025 sắp tới để tiếp xúc với các nhà cung cấp của Việt Nam trong chuỗi sự kiện do Bộ Công Thương tổ chức.

Điểm đáng chú ý là các đoàn thu mua này khi tới Việt Nam không chỉ tìm kiếm sản phẩm đơn lẻ mà còn hướng đến việc thiết lập quan hệ cung ứng chiến lược, tìm kiếm đối tác lâu dài, có khả năng cung cấp ổn định và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế.

Đến ngã rẽ quyết định trên “sân khấu” toàn cầu

Và việc lựa chọn đến Việt Nam với quy mô lớn của các nhà thu mua quốc tế như vậy càng thể hiện niềm tin vào năng lực sản xuất, chất lượng hàng hóa và tiềm năng hợp tác dài hạn với các DN Việt.

“Những mặt hàng có giá trị gia tăng cao, đáp ứng tiêu chuẩn xanh, sản xuất bền vững, có chứng nhận quốc tế và khả năng truy xuất nguồn gốc sẽ được ưu tiên tìm kiếm. Các nhà thu mua hiện nay không chỉ dừng lại ở việc tìm kiếm sản phẩm có giá cạnh tranh, mà còn đặc biệt chú trọng đến năng lực sản xuất dài hạn, khả năng linh hoạt cung ứng, độ tin cậy của DN và yếu tố minh bạch trong toàn bộ chuỗi giá trị”, phía Bộ Công Thương cho biết.

Nên biết rằng các DN nước ngoài đang tìm cách đa dạng hóa chuỗi cung ứng để giảm rủi ro từ thuế quan và các biện pháp hạn chế thương mại của một số thị trường XK chủ lực. Cho nên các DN Việt cần tận dụng cơ hội quan trọng này.

Con số XK ấn tượng như thời gian qua đã cho thấy điều đó dù đối mặt nhiều thách thức. Như số liệu mới đưa ra từ Cục Hải quan, trong tháng 7/2025, Việt Nam ghi nhận có 8 nhóm hàng XK đạt kim ngạch trên 1 tỷ USD. Riêng 8 nhóm hàng này mang về 30,23 tỷ USD trong tháng, dẫn đầu là máy tính, điện tử đạt 9 tỷ USD. Lũy kế 7 tháng/2025, tổng kim ngạch XK đạt 262,46 tỷ USD, tăng 14,8% so với cùng kỳ năm trước.

Ngoài ra, theo nhận định mới nhất từ Bộ phận phân tích thuộc Công ty chứng khoán VCBS, trong bối cảnh căng thẳng thương mại, Việt Nam có cơ hội nổi bật như một điểm đến lý tưởng cho đầu tư và hoạt động sản xuất - kinh doanh trong tương lai gần, và củng cố vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Ngay với chính sách thuế đối ứng của Mỹ và yêu cầu tỷ lệ nội địa hóa cao, mặc dù có thể khiến cho XK gặp ảnh hưởng trong ngắn hạn, nhưng phía VCBS cho rằng trong dài hạn, áp lực này có thể thúc đẩy các doanh nghiệp FDI chuyển dịch sản xuất gia tăng giá trị sang Việt Nam. Theo đó, các sản phẩm sẽ được nâng cao tỷ lệ nội địa hóa. Đồng thời, các DN trong nước cũng sẽ phải minh bạch hóa chuỗi cung ứng, và nâng cao chất lượng gia tăng sản phẩm.

Trong khi đó, Bộ phận phân tích thuộc Công ty chứng khoán Shinhan nhận định nếu xét sự tương quan mức thuế đối ứng giữa các nước, Việt Nam đang có mức thế ngang so với các đối thủ khác. Tuy nhiên, với chi phí sản xuất thấp hơn từ 15-20% so với nhiều nước khác, kỳ vọng Việt Nam sẽ tiếp tục duy trì vị thế cạnh tranh mạnh mẽ trong khu vực và trên thế giới.

Tựu trung, từ câu chuyện XK vào EU của ngành hàng thủ công mỹ nghệ, cho đến những nhận xét, đánh giá như kể trên, điều hy vọng là các DN Việt sẽ không an phận làm nhà cung cấp phía sau “hậu trường”, thay vào đó là những đột phá, tầm nhìn lớn khi đang ở ngã rẽ mang tính quyết định trên “sân khấu” toàn cầu.

Thế Vinh