Bước đi chiến lược của Tổng thống Donald Trump: Tái định hình chính sách thuế, giá thuốc và ngoại giao toàn cầu

Cuộc chiến giá thuốc: Tuyên ngôn chính trị hay cải cách thực chất?

Ngày 12/5/2025, Tổng thống Donald Trump có bài phát biểu được giới quan sát quốc tế và trong nước đánh giá là một trong những tuyên bố chính sách toàn diện và quyết liệt nhất kể từ đầu nhiệm kỳ. Bài phát biểu trải dài từ các vấn đề y tế, thuế quan, đến hòa bình thế giới, nhưng điểm cốt lõi là cách ông Trump tái khẳng định học thuyết “Nước Mỹ trước tiên” bằng một phiên bản mới, chủ động, có chiến lược và đậm chất thương thuyết.

Tâm điểm đáng chú ý nhất là sắc lệnh hành pháp về giá thuốc kê đơn, được mô tả là “mạnh mẽ nhất trong lịch sử Mỹ” trong lĩnh vực y tế. Ông Trump công bố chính sách áp dụng mức giá thấp nhất thế giới theo mô hình “Quốc gia được ưu đãi nhất” (Most Favored Nation - MFN), nơi Mỹ sẽ chỉ trả mức giá mà quốc gia phát triển trả thấp nhất cho cùng loại thuốc.

Chính sách này, nếu được thực thi đúng cách, sẽ làm thay đổi căn bản cách ngành dược phẩm vận hành tại Mỹ, vốn là nơi bệnh nhân phải chi trả mức giá cao hơn 2 đến 10 lần so với các nước phát triển. Thậm chí, một số loại thuốc như Ozempic - thuốc điều trị tiểu đường và giảm cân, có thể hạ giá từ 1.300 USD xuống còn 88 USD/lọ, như chính Tổng thống dẫn chứng.

Cắt bỏ các nhà phân phối trung gian và đàm phán trực tiếp với hãng dược là một bước đi dũng cảm, đánh thẳng vào nhóm lợi ích mạnh nhất Washington. Điều đáng nói, chính Trump thừa nhận: “Không ai trước đây dám làm điều này. Tôi đã tìm hiểu hệ thống rất kỹ và tôi biết nó vận hành ra sao”.

Tổng thống Donald Trump trong buổi ký loạt sắc lệnh tại Nhà Trắng ngày 20/1. Ảnh: Reuters

Từ Geneva đến Bắc Kinh: Đòn bẩy thuế quan tái định hình quan hệ Mỹ - Trung

Không dừng lại ở dược phẩm, Tổng thống Trump sử dụng thuế quan như một đòn bẩy ngoại giao trong cuộc thương thuyết với Trung Quốc. Ông công bố một thỏa thuận tạm thời sau cuộc họp tại Geneva: giảm thuế trong 90 ngày để tiếp tục đàm phán về thương mại cấu trúc, đặc biệt trong lĩnh vực công nghiệp và sản xuất dược phẩm.

Trump tuyên bố, “Chúng tôi không tìm cách làm tổn thương Trung Quốc, nhưng họ cần hiểu rằng nếu không hợp tác, thì sẽ không có giao thương”. Đây là lời cảnh báo trực tiếp, đồng thời là một trong những chiến lược thuế mạnh mẽ nhất nhằm buộc Trung Quốc quay lại bàn đàm phán với điều kiện công bằng hơn.

Mô hình đàm phán mà Trump đang áp dụng, gây sức ép tối đa nhưng luôn chừa đường thoái lui, có hiệu ứng tương tự như thời kỳ ông điều hành Tổ chức Trump. Đó là cách đặt đối thủ vào thế không thể không phản hồi, mà không bị tổn hại hình ảnh.

Tiến trình hòa bình: Mặt trận mới trên bản đồ địa chính trị

Song song với các chính sách kinh tế, Tổng thống Trump tiếp tục thể hiện vai trò trung gian trong các điểm nóng toàn cầu. Ông công bố việc đạt được lệnh ngừng bắn giữa Ấn Độ và Pakistan, hai quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân và thường xuyên đối đầu tại biên giới Kashmir. Đây là một thành tựu ngoại giao không nhỏ, đặc biệt trong bối cảnh căng thẳng tại châu Á ngày càng phức tạp.

Không dừng lại ở đó, ông cho biết đã vận động thành công các cuộc đàm phán hòa bình giữa Nga và Ukraine, dự kiến tổ chức tại Thổ Nhĩ Kỳ, với sự tham dự trực tiếp của hai lãnh đạo nếu điều kiện thuận lợi. Ông tuyên bố: “Chúng ta không thể tiếp tục chứng kiến 5.000 người thiệt mạng mỗi tuần. Nếu tôi thấy có hy vọng, tôi sẽ bay tới Thổ Nhĩ Kỳ ngay lập tức”.

Tuyên bố này được các nhà phân tích đánh giá là thông điệp chính trị rõ ràng: Mỹ sẽ quay trở lại trung tâm của các tiến trình hòa bình quốc tế, không bằng can thiệp quân sự, mà bằng chiến lược đàm phán và ảnh hưởng mềm.

Một tổng thống, nhiều mặt trận

Không có chính trị gia đương nhiệm nào có thể phát biểu gần 60 phút liên tục với lượng thông tin dày đặc mà vẫn duy trì giọng điệu quyết đoán và gắn kết. Bài phát biểu cho thấy ông Trump đang từng bước xây dựng lại hình ảnh một tổng thống hành động – biết rõ từng mắt xích trong hệ thống, sẵn sàng đối đầu với nhóm lợi ích, đồng thời không ngần ngại va chạm với các cường quốc nếu cần thiết.

Đáng chú ý là phần cuối bài phát biểu, ông nhấn mạnh rằng: “Các công ty dược sẽ không còn trục lợi trên lưng người dân Mỹ. Nếu quốc gia nào buộc họ phải bán thuốc rẻ, chúng ta sẽ áp thuế lên xe hơi của họ. Trò chơi đó kết thúc từ hôm nay”. Đây không chỉ là tuyên bố chính sách mà còn là lời cảnh báo địa chính trị có sức nặng.

Bài phát biểu ngày 12/5/2025 của Tổng thống Donald Trump không đơn thuần là thông báo về một số thay đổi chính sách. Đó là một thông điệp chiến lược cho thấy Mỹ đang bước vào một giai đoạn chủ động thiết lập lại trật tự kinh tế - chính trị toàn cầu. Việc kết hợp chính sách thương mại, cải cách y tế và ngoại giao vào cùng một bản thông điệp cho thấy ông Trump đang sử dụng quyền lực tổng thống để tái cấu trúc toàn diện vị thế nước Mỹ.

Dù còn nhiều tranh cãi và thách thức thực thi, nhưng ông Trump không chỉ đặt ra mục tiêu, mà đang từng bước hiện thực hóa chúng bằng cả chiến lược và hành động cụ thể.

Nhật Hưng