Biến đổi khí hậu: Thế giới phải làm gì để ngăn mọi thứ tệ hơn?

Cơ quan Biến đổi khí hậu Copernicus của Liên minh châu Âu (C3S) vừa qua đã công bố báo cáo cho thấy năm 2024 đánh dấu lần đầu tiên nhiệt độ toàn cầu tăng vượt qua ngưỡng 1,5°C so với mức tiền công nghiệp.

Tổ chức Khí tượng thế giới cũng đã xác nhận năm 2024 là năm nóng nhất trong lịch sử. Điều này được cho là một trong những nguyên nhân gây ra nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan khiến cho “hàng triệu người khốn khổ”, đồng thời báo hiệu những điều tồi tệ hơn có thể xảy ra.

Nhiệt độ toàn cầu trong năm 2024 đã vượt quá 1,5°C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Ảnh: Getty.

Phát ngôn viên của Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO) Clare Nullis đưa ra thông báo: "WMO sẽ xác nhận rằng 2024 là năm nóng nhất trong lịch sử. Chúng ta đã chứng kiến nhiệt độ bất thường ở đất liền và bề mặt đại dương, nhiệt độ đại dương cao kỷ lục, cùng với những hiện tượng thời tiết cực đoan ảnh hưởng đến nhiều quốc gia trên thế giới, phá hủy cuộc sống, sinh kế, hy vọng và ước mơ của nhiều người".

Dữ liệu của C3S nêu rõ nhiệt độ trung bình năm 2024 cao hơn 1,6°C so với giai đoạn 1850-1900, thời kỳ trước khi con người bắt đầu đốt nhiên liệu hóa thạch quy mô lớn. Con số này tăng 0,1°C so với năm 2023, cũng là năm nóng kỷ lục với mức nhiệt nền cao nhất mà con người hiện đại chưa từng trải qua trước đó.

Theo đánh giá của các nhà khoa học, hiện tượng nóng lên toàn cầu chủ yếu là do đốt nhiên liệu hóa thạch và tình trạng này sẽ chỉ được cải thiện cho đến khi than, dầu và khí đốt được thay thế. Thỏa thuận Paris năm 2015 kêu gọi các quốc gia hạn chế mức tăng nhiệt độ toàn cầu dưới 2°C, với mục tiêu lý tưởng là không vượt quá 1,5°C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Dù một năm riêng lẻ có nhiệt độ cao vượt mức này chưa thể khẳng định thế giới đã chạm đến mức nóng lên toàn cầu 1,5°C, nhưng các chuyên gia cho rằng xu hướng gia tăng nhiệt độ là một dấu hiệu đáng báo động.

Bà Samantha Burgess - trưởng nhóm chiến lược khí hậu của Trung tâm Dự báo thời tiết trung hạn châu Âu (ECMWF) cho biết mỗi năm trong thập niên qua (2015-2024) là một trong 10 năm nóng nhất lịch sử.

Theo dữ liệu từ phân tích ERA5 của ECMWF, nhiệt độ trung bình toàn cầu năm 2024 là 15,10°C, cao hơn 0,72°C so với mức trung bình giai đoạn 1991-2020, và cao hơn 0,12°C so với năm 2023 - năm nóng nhất được ghi nhận trước đó.

Dữ liệu của C3S cho thấy, kỷ lục 44% hành tinh đã bị ảnh hưởng do căng thẳng nhiệt độ tăng cực độ vào ngày 10/7/2024 và ngày nóng nhất trong lịch sử được ghi nhận xảy ra vào ngày 22/7/2024.

Tiến sĩ Samantha Burgess đánh giá: "Hiện có khả năng rất cao là chúng ta sẽ vượt quá mức trung bình dài hạn 1,5°C trong giới hạn của thỏa thuận Paris. Mức nhiệt toàn cầu cao như thế này, cùng với mức hơi nước trong khí quyển toàn cầu kỷ lục vào năm 2024, đã dẫn đến những đợt nắng nóng chưa từng có và các trận mưa lớn, gây ra đau khổ cho hàng triệu người".

Tiến sĩ Friederike Otto, tại Đại học Hoàng gia London, cho biết: "Kỷ lục này cần phải có đánh giá trên thực tế. Một năm thời tiết khắc nghiệt cho thấy sự sống nguy hiểm như thế nào nếu nhiệt độ toàn cầu tăng vượt ngưỡng 1,5°C. Lũ lụt ở Valencia (Tây Ban Nha); bão ở Mỹ, Philippines và hạn hán ở Amazon chỉ là một số minh chứng cho những thảm họa tồi tệ do biến đổi khí hậu. Còn rất nhiều, rất nhiều thảm họa khác nữa”.

Thế giới không cần một giải pháp kỳ diệu

“Thế giới không cần phải đưa ra một giải pháp kỳ diệu để ngăn chặn mọi thứ trở nên tồi tệ hơn vào năm 2025”, Tiến sĩ Otto nói. “Chúng ta biết chính xác những gì chúng ta cần làm để chuyển hướng khỏi sử dụng nhiên liệu hóa thạch, ngăn chặn nạn phá rừng và giúp xã hội trở nên kiên cường hơn”.

Lượng khí thải carbon vào năm 2024 được đánh giá đạt mức cao kỷ lục mới, nghĩa là vẫn chưa có dấu hiệu nào cho thấy sự chuyển đổi khỏi nhiên liệu hóa thạch mà các quốc gia trên thế giới đã cam kết tại hội nghị khí hậu của Liên Hợp Quốc ở Dubai vào tháng 12/2023. Thế giới đang trên đà nóng lên toàn cầu thảm khốc, với mức tăng nhiệt có thể lên tới 2,7°C vào cuối thế kỷ.

Cơ hội để thế giới có hành động lớn tiếp theo sẽ đến vào tháng 2 tới khi các quốc gia phải đệ trình các cam kết cắt giảm khí thải mới lên Liên Hợp Quốc. Khả năng duy trì dưới mức giới hạn 1,5°C ngay cả trong thời gian dài hơn dường như ngày càng xa vời. Lượng khí thải nhiên liệu hóa thạch phải giảm 45% vào năm 2030 để có cơ hội hạn chế tình trạng nóng lên ở mức 1,5°C.

Nhiệt độ đã tăng trong nửa đầu năm 2024 do hiện tượng khí hậu El Ninõ tự nhiên, nhưng vẫn ở mức rất cao trong nửa cuối năm, ngay cả khi El Ninõ tan biến. Một số nhà khoa học lo ngại rằng một yếu tố bất ngờ đã xuất hiện, gây ra sự gia tăng đáng lo ngại của tình trạng nóng lên toàn cầu, mặc dù sự thay đổi tự nhiên bất thường theo từng năm cũng có thể là lý do.

Các nhà khoa học vẫn đang tìm kiếm lời giải thích đầy đủ về nhiệt độ khắc nghiệt vào năm 2024.

Không khí ấm hơn giữ nhiều hơi nước hơn và mức kỷ lục do C3S ghi nhận vào năm 2024 là đáng kể vì nó làm tăng các trận mưa lớn và lũ lụt. Nó cũng kết hợp với nhiệt độ bề mặt biển cao, gây ra các cơn bão lớn. Năm ngoái, trung bình một người phải chịu thêm sáu tuần nắng nóng nguy hiểm, làm tăng thêm tác động chết người của các đợt nắng nóng trên toàn thế giới.

Sự gia tăng thời tiết khắc nghiệt do khủng hoảng khí hậu đã rõ ràng, với các đợt nắng nóng có cường độ và tần suất trước đây không thể xảy ra hiện đang tấn công khắp thế giới, cùng với hạn hán và cháy rừng dữ dội hơn.

Giáo sư Joeri Rogelj, tại Đại học Hoàng gia London, cho biết: “Mỗi phần nhỏ của hiện tượng tăng nhiệt độ - dù là 1,4°C, 1,5°C hay 1,6°C - đều gây ra nhiều tác hại cho con người và hệ sinh thái, nhấn mạnh nhu cầu tiếp tục cắt giảm khí thải đầy tham vọng. Chi phí năng lượng mặt trời và gió đang giảm nhanh chóng và hiện rẻ hơn nhiên liệu hóa thạch ở nhiều quốc gia”.

Giáo sư Andrew Dessler, một nhà khoa học về khí hậu tại Đại học Texas A&M ở Hoa Kỳ cảnh báo: “Mỗi năm trong suốt quãng đời còn lại của bạn sẽ là một trong những năm nóng nhất được ghi nhận. Điều này có thể đồng nghĩa với việc năm 2024 sẽ trở thành một trong những năm lạnh mát mẻ của thế kỷ này. Hãy tận hưởng điều đó trong khi nó còn tồn tại”.

Hùng Cường/VOV.VN (biên dịch) Nguồn: The Guardian