Bê bối gian lận chưa từng xảy ra, hiệu trưởng trường đại học bị rút 75 bài báo

Tháng 5/2024, nhà xuất bản Springer Nature nhận được đơn tố cáo Giáo sư Juan Manuel Corchado - Hiệu trưởng Đại học Salamanca (Tây Ban Nha) gian lận trích dẫn. Ngay lập tức, đơn vị này đã tiến hành điều tra. Ông Chris Graf, Giám đốc liêm chính khoa học của nhà xuất bản cho biết, họ coi trọng các khiếu nại gửi đến.

Sau 4 tháng điều tra, đến tháng 9/2024, ông Chris Graf thừa nhận, 75 bài nghiên cứu của hiệu trưởng Juan đăng trên Springer Nature có nhiều vấn đề như: Quy trình biên tập thiếu chuẩn mực, số lượt trích dẫn bất thường và việc không minh bạch về các mối quan hệ hoặc xung đột lợi ích cá nhân khiến kết quả nghiên cứu thiếu khách quan.

Theo đó, những nghiên cứu của ông Juan có số lượt trích dẫn cao nhưng chủ yếu là tự trích dẫn. Năm 2017, số lượt trích dẫn trong các bài nghiên cứu của ông là 4.750 lần, 1 năm sau tăng lên 15.000, năm 2020 là 31.000 và tính đến tháng 3/2024 khoảng 44.000 lượt.

Để thổi phồng số lượt trích dẫn, ông tạo nhiều tài khoản ảo để tự tải các bài báo chứa trích dẫn lên ResearchGate và kho lưu trữ trực tuyến của trường. Khi bị điều tra vì gian lận trích dẫn, ông nhanh chóng xóa các tài khoản ảo để phi tang chứng cứ.

Tuy nhiên, ngay sau đó, nhà Toán học Domingo Docampo là cựu Hiệu trưởng Đại học Vigo (Tây Ban Nha), đã chỉ ra để phát hiện thủ đoạn gian lận trích dẫn chỉ cần so sánh số liệu thống kê giữa Google Scholar với Web of Science (WoS) hoặc Scopus. Nếu số lượng thống kê tại WoS và Scopus thấp hơn Google Scholar là gian lận trích dẫn.

Đối với trường hợp của GS Juan, dù sở hữu 44.000 lượt trích dẫn theo Google Scholar nhưng thống kê tại WoS chỉ có 8.700 lượt. Ví dụ điển hình dẫn đến sự chênh lệch lớn này là chỉ trong một bài báo gồm 4 đoạn về Covid-19, ông đã tự trích dẫn 100 lần. Hay trong một đoạn tóm tắt khác, ông cũng tự trích dẫn đến 227 lần.

Ngoài ra, ông yêu cầu cả giảng viên trong trường dùng các bài nghiên cứu của mình để trích dẫn. Thậm chí, ông còn cố tình tổ chức nhiều hội nghị để nhồi nhét các trích dẫn trong bài nghiên cứu của mình vào mỗi báo cáo, ngay cả khi tài liệu tham khảo không liên quan đến chủ đề.

Theo El PÁIS, chỉ tính riêng 75 bài báo ông xuất bản trên Springer Nature, các cộng sự của ông đã trích dẫn gần 1.700 lượt. Mục đích là giúp ông lọt top nhà nghiên cứu quốc tế có lượt trích dẫn nhiều nhất trong lĩnh vực khoa học máy tính.

Ông Juan Manuel Corchad, Hiệu trưởng Đại học Salamanca (Tây Ban Nha). Nguồn ảnh: EL PÁIS

Liên quan đến vấn đề này, ông Chris Graf phản đối kịch liệt hành vi gian lận của GS Juan. Ông cho rằng, trích dẫn là yếu tố quan trọng để xác nhận nguồn tài liệu tham khảo, đồng thời cũng là thước đo sự kế thừa giá trị của các nghiên cứu trước. Do đó, các nhà nghiên cứu cần áp dụng một cách phù hợp và có trách nhiệm.

Khi các chiêu trò gian lận trích dẫn bị lật tẩy, 75 bài báo khoa học của ông Juan Manuel Corchad đăng Tạp chí Springer Nature đều bị rút. Theo EL PÁIS, từ trước đến nay, đây là bê bối lớn nhất trong giới khoa học Tây Ban Nha. Việc Springer Nature rút nhiều bài nghiên cứu như vậy chưa từng xảy ra. Ngay sau đó, Đại học Salamanca cũng xóa hơn 200 tài liệu của ông khỏi kho lưu trữ điện tử.

Trong báo cáo của Ủy ban Đạo đức thuộc Hội đồng Nghiên cứu quốc gia Tây Ban Nha (CSIC) hồi tháng 9, cũng xác nhận sự việc. Cơ quan này cho rằng, hành vi gian lận của ông Juan là cố tình và có hệ thống với mục đích thổi phồng hồ sơ khoa học.

Sự việc bị phanh phui ngoài ảnh hưởng đến danh tiếng của ông, nhiều người còn cho rằng đây là sự ô nhục đối với nền khoa học trong nước. Bà Nonia Pariente, nhà Virus học người Tây Ban Nha hiện là Tổng biên tập Tạp chí PLoS Biology (Mỹ), bức xúc nói: "Thật khó hiểu khi một người có hành vi gian lận trắng trợn lại giữ chức hiệu trưởng đại học. Nếu là GS Juan Manuel Corchado, tôi sẽ từ chức".

Thắm Nguyễn