Báo động chảy máu chất xám

(Ảnh minh họa)

Nhiều quốc gia thành viên Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) đang không ngừng gia tăng tuyển dụng bác sĩ và điều dưỡng từ các nước thu nhập thấp và trung bình, dĩ nhiên là với mức lương hấp dẫn.

Theo báo cáo mới công bố của OECD, 2 thập kỷ qua, số bác sĩ hành nghề không phải ở quốc gia của họ đã tăng 86% trong khối OECD, còn số điều dưỡng tăng tới 142%. Tính đến năm 2021, Mỹ đón nhận khoảng 1 triệu nhân viên y tế nhập cư, tiếp đến là Đức với 330.000 người, Anh 308.000 người và Pháp 90.000 người.

OECD cho rằng nguyên nhân chính là do dân số già hóa, nhu cầu chăm sóc sức khỏe tăng nhanh, trong khi quá trình đào tạo bác sĩ đòi hỏi thời gian dài. Do đó, nhiều quốc gia chọn giải pháp đơn giản là tuyển dụng bác sĩ nước ngoài với mức đãi ngộ hấp dẫn, thay vì đầu tư mở rộng hệ thống đào tạo trong nước.

Tại Pháp, phần lớn bác sĩ nhập cư đến từ các nước châu Phi nói tiếng Pháp như Algeria, Tunisia, Maroc cùng với quốc gia Đông Nam Âu Romania - nơi có các trường y đạt chuẩn quốc tế, giảng dạy bằng tiếng Anh và tiếng Pháp. Giai đoạn 2001-2021, Phần Lan ghi nhận số bác sĩ nước ngoài tăng gấp 4 lần và điều dưỡng tăng gấp 8 lần.

Theo số liệu thống kê của OECD, châu Á đang là nguồn cung nhân lực y tế lớn nhất cho các nước phát triển, chiếm 40% bác sĩ và 37% điều dưỡng nhập cư. Quốc gia có nhiều bác sĩ di cư nhất là Ấn Độ, trong khi đội ngũ điều dưỡng đông đảo nhất đến từ Philippines, Ấn Độ và Ba Lan.

Có ít nhất 7 quốc gia, phần lớn là các quốc đảo Caribe và các nước miền nam sa mạc Sahara ở châu Phi, ghi nhận số lượng bác sĩ làm việc ở nước ngoài nhiều hơn trong nước. Đây là dấu hiệu cho thấy sự mất cân đối ngày càng lớn trong phân bổ nhân lực y tế toàn cầu, khi các nước giàu ngày càng “để mắt” tới nguồn lực đến từ các nước nghèo.

Chuyên gia Jean-Christophe Dumont của OECD cho rằng, tình trạng các nước giàu ồ ạt tuyển dụng đội ngũ y, bác sĩ từ nước nghèo có thể gây hiệu ứng dây chuyền, khiến các quốc gia “xuất cư” lâm vào cảnh thiếu nhân lực y tế nghiêm trọng.

Số liệu thống kê của Ngân hàng Trung ương Hàn Quốc (BOK) cho thấy, mặc dù lực lượng lao động trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM) của Xứ Kim chi tăng trưởng ổn định trong nhiều thập kỷ qua, nhưng các rào cản tư tưởng truyền thống vẫn khiến họ khó phát huy hết tiềm năng.

Tính đến năm 2022, Hàn Quốc có khoảng 170 nhà nghiên cứu/10.000 người, thuộc nhóm cao nhất thế giới, tuy nhiên mức độ hài lòng về điều kiện làm việc và chế độ đãi ngộ đối với các chuyên gia STEM vẫn chưa như mong đợi.

Nhiều học sinh có năng khiếu khoa học đang có xu hướng “quay xe” sang học y khoa, thay vì các ngành khoa học-kỹ thuật. Trong số người theo đuổi lĩnh vực STEM, không ít người đã lựa chọn ra nước ngoài làm việc do môi trường nghiên cứu và cơ hội nghề nghiệp tươi sáng hơn.

Mỹ đứng đầu các “điểm đến” ưa chuộng của giới chuyên gia Hàn Quốc, với số tiến sĩ trong lĩnh vực STEM tăng gấp đôi từ 9.000 người lên 18.000 người chỉ trong hơn 10 năm (từ năm 2010 đến 2021). Kết quả khảo sát cho thấy gần một nửa trong số 2.700 chuyên gia STEM Hàn Quốc đang làm việc trong nước được hỏi ý kiến đã không giấu giếm ý định sẽ “xuất ngoại”, thậm chí với nhóm 20-30 tuổi tỷ lệ này lên tới 70%. Các chuyên gia giỏi của Hàn Quốc mong muốn ra nước ngoài làm việc chủ yếu với lý do thu nhập, cơ hội nghiên cứu và phát triển sự nghiệp.

Chảy máu chất xám giờ đây không chỉ là nỗi lo của một vài quốc gia đơn lẻ mà là tình trạng đáng báo động của các nước nghèo và đang phát triển.

BẢO MINH