Báo động đỏ về bạo lực học đường, cần hành động mạnh mẽ và đồng bộ

Nữ sinh ở TPHCM bị bạn học đánh hội đồng trong nhà vệ sinh trường học

Từ bất ổn tâm lý lứa tuổi đến lỗ hổng giáo dục

Có thể chia nguyên nhân của bạo lực học đường thành 2 nhóm: chủ quan và khách quan.

Về nguyên nhân chủ quan, đây là giai đoạn học sinh phát triển tâm lý, mong muốn khẳng định bản thân, nhưng thiếu định hướng đạo đức và kỹ năng sống. Sự bồng bột, cộng thêm tâm lý bất ổn, khiến các em dễ bị kích động và phản ứng bằng bạo lực. Một số nhà tâm lý học cho rằng đây là biểu hiện của tình trạng bất an tâm thần ở tuổi vị thành niên, cần được quan tâm, tư vấn kịp thời.

Về nguyên nhân khách quan, nổi bật là:

Gia đình thiếu quan tâm, đổ vỡ, bạo lực: Theo thống kê, mỗi năm Việt Nam có khoảng 220.000 vụ ly hôn, trong đó 70-80% liên quan đến bạo lực gia đình. Nhiều đứa trẻ lớn lên trong môi trường thiếu tình yêu thương, không quan tâm đến giáo dục đạo đức, dễ hình thành hành vi tiêu cực.

Ảnh hưởng của tệ nạn xã hội: Nghiện ma túy, cờ bạc, rượu chè khiến nhiều thanh thiếu niên bị kéo vào vòng xoáy lệch chuẩn. Các vụ án nghiêm trọng, giết người thân, bạn bè do nghiện ma túy đã gây ám ảnh và tác động xấu đến tâm lý giới trẻ.

Nam sinh lớp 8 ở Lào Cai đâm và đẩy bạn xuống hồ

Tác động của mạng xã hội và trò chơi bạo lực: Nhiều nội dung độc hại, cổ súy "giải quyết bằng nắm đấm" được tung hô như hành động "anh hùng", khiến học sinh dễ bắt chước, coi đó là cách thể hiện bản lĩnh.

Nhà trường chưa thực sự là nơi an toàn: Một số giáo viên còn thiếu sâu sát, chưa nắm bắt được tâm lý học sinh. Công tác giáo dục đạo đức và kỹ năng sống vẫn mang tính hình thức, chưa tạo được môi trường nhân văn, thân thiện đúng nghĩa.

Thiếu sân chơi lành mạnh cho thanh thiếu niên: Nhiều địa phương vẫn chưa có các hoạt động cộng đồng, sinh hoạt kỹ năng hay thể thao thường xuyên giúp học sinh phát triển toàn diện và giảm áp lực tâm lý.

Cần một chiến lược tổng thể, đồng bộ và thực chất

Để ngăn chặn và từng bước xóa bỏ bạo lực học đường, cần triển khai giải pháp toàn diện trên cả phương diện pháp luật, giáo dục, tâm lý và xã hội.

- Rà soát, hoàn thiện khung pháp lý:Chính phủ đã ban hành Nghị định 80/2017/NĐ-CP về "môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, phòng chống bạo lực học đường". Tuy nhiên, sau nhiều năm thực hiện, nghị định bộc lộ không ít bất cập. Cần tổng kết, điều chỉnh và bổ sung các quy định cụ thể, rõ trách nhiệm giữa nhà trường - gia đình - xã hội.

Đồng thời, Bộ GD-ĐT cần rà soát Thông tư 19/2025/TT-BGDĐT về khen thưởng và kỷ luật học sinh, đảm bảo tính răn đe nhưng vẫn nhân văn, tránh cực đoan.

- Đổi mới nội dung giáo dục đạo đức, kỹ năng sống: Giáo dục đạo đức phải được triển khai xuyên suốt ở mọi cấp học, không chỉ dừng ở các tiết học công dân hay hoạt động ngoài giờ. Học sinh cần được rèn luyện về kiểm soát cảm xúc, giải quyết mâu thuẫn, tôn trọng người khác và tinh thần hợp tác. Tăng cường đội ngũ tư vấn tâm lý trong trường học

- Mỗi trường cần có giáo viên tư vấn tâm lý chuyên trách, sẵn sàng hỗ trợ học sinh khi gặp khủng hoảng tâm lý, xung đột hoặc áp lực học tập. Gắn kết chặt chẽ giữa gia đình - nhà trường - xã hội.

- Cha mẹ phải là tấm gương về nhân cách, đạo đức, ứng xử cho con noi theo. Nhà trường thường xuyên phối hợp với phụ huynh trong việc theo dõi, giáo dục học sinh; đồng thời tổ chức các buổi tọa đàm, hội thảo, diễn đàn học sinh để tăng cường tương tác, chia sẻ. Phát triển các sân chơi lành mạnh cho thanh thiếu niên.

- Chính quyền, đoàn thể và cộng đồng cần tổ chức nhiều hoạt động văn hóa - thể thao - thiện nguyện giúp học sinh rèn luyện kỹ năng sống, xây dựng nhân cách và tinh thần đoàn kết. Kiểm soát nội dung độc hại trên mạng.

Cần có biện pháp mạnh mẽ để ngăn chặn, xử lý các nội dung kích động bạo lực, đồng thời hướng dẫn học sinh tiếp cận Internet an toàn và có chọn lọc.

- Có định hướng và quản lý các khóa học hè đặc biệt là các khóa tu của một số nhà chùa, để không gieo vào tâm hồn các em những nhận thức không đúng, những hiểu biết lệch lạc dẫn đến lệch chuẩn về nhận thức và sang chấn về tâm lý.

- Có nhiều sân chơi lành mạnh cho học sinh nhất là trong dịp hè để các em được phát triển toàn diện, gắn bó với gia đình, yêu bạn - yêu trường, có ý thức trách nhiệm với cộng đồng và xã hội.

Bạo lực học đường không đơn thuần là một hiện tượng xã hội mà đã trở thành vấn đề nghiêm trọng đe dọa an ninh học đường và tương lai thế hệ trẻ. Đã đến lúc cả gia đình - nhà trường - xã hội phải cùng hành động, bằng tình yêu thương, trách nhiệm và những chính sách thực tế, để mỗi ngôi trường thực sự là mái nhà an toàn, nhân ái.

Trần Bá Giao (Nguyên Phó chánh Thanh tra Bộ GD-ĐT)