Bảo đảm an toàn cá nhân trong bối cảnh mới

An toàn giao thông: Câu chuyện của mọi người

Nhu cầu an toàn và an ninh là việc giữ cho chúng ta an toàn, khỏi bị tổn hại, gồm nơi trú ẩn, an ninh công việc, sức khỏe và môi trường an toàn. Nếu một người không cảm thấy an toàn trong môi trường của mình, họ sẽ cố gắng tìm sự an toàn trước khi họ cố gắng đáp ứng bất kỳ mức sống nào cao hơn. Nhu cầu an toàn và bảo mật bao gồm: an ninh cá nhân, an ninh cảm xúc, an ninh tài chính, sức khỏe và hạnh phúc, nhu cầu an toàn chống lại tai nạn, bệnh tật và hậu quả của chúng. Tuy nhiên, trong bối cảnh xã hội phát triển, bên cạnh rất nhiều vấn đề được bảo đảm an toàn tốt hơn thì cũng phát sinh nhiều vấn đề khác không thực sự an toàn đối với tất cả chúng ta!

Chẳng hạn, vấn đề an toàn giao thông thời gian qua vẫn còn rất nhiều điều đáng nói. Một số người cho rằng, mỗi khi ra đường là có “thập diện mai phục” bởi nhiều rủi ro tiềm ẩn liên quan đến giao thông. Trong tháng 11/2024 (tính từ ngày 15/10/2024 đến 14/11/2024), cả nước xảy ra 1.980 vụ tai nạn giao thông, làm 965 người tử vong và làm bị thương 1.418 người. So với cùng kỳ năm 2023 giảm 171 vụ (7,95%), giảm 15 người tử vong (1,53%), giảm 231 người bị thương (14,01%). 11 tháng của năm 2024 (tính từ ngày 15/12/2023 đến 14/11/2024), toàn quốc xảy ra 21.691 vụ tai nạn giao thông, làm tử vong 10.026 người, bị thương 16.103 người. So với 11 tháng năm 2023, tai nạn giao thông tăng 1.163 vụ (5,67%), giảm 859 người tử vong (7,89%), tăng 1.906 người bị thương (13,43%). Như vậy, mỗi ngày có khoảng trên dưới 30 người tử vong, 48 người bị thương do tai nạn giao thông. Con số này là rất cao và hậu quả để lại nặng nề cho xã hội.

Tại TPHCM, sự gia tăng số lượng phương tiện cá nhân và công cộng là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng ùn tắc giao thông, tai nạn và các sự cố khác, dù số thiệt hại do tai nạn là thấp hơn nhiều so với con số bình quân cả nước. An toàn giao thông, đặc biệt là đối với người đi bộ và người tham gia giao thông bằng xe máy, vẫn luôn là vấn đề được chính quyền Thành phố đặc biệt quan tâm. Cùng với đó, sự “chịu trận” của người dân cũng là nỗi ám ảnh của rất nhiều người. Có nhiều gia đình, mỗi ngày cả vợ chồng và hai con thồ nhau trên chiếc xe máy và mất hàng giờ ngoài đường trong tiếng ồn ào, khói bụi độc hại thực sự là một sự chịu đựng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, tâm lý của mỗi người.

An toàn an ninh mạng: Nỗi lo không của riêng ai

Vấn đề an ninh mạng và bảo mật thông tin ngày càng gia tăng. Với sự phát triển công nghệ, các dịch vụ trực tuyến, ngân hàng điện tử và các ứng dụng di động ngày càng phổ biến, việc bảo vệ thông tin cá nhân và chống lại các mối đe dọa từ tội phạm mạng trở thành vấn đề đáng quan tâm. Nửa đầu năm 2024, ghi nhận 46 vụ lộ lọt dữ liệu tại Việt Nam với khoảng 13 triệu bản ghi dữ liệu khách hàng. Các mối đe dọa trên không gian mạng như mã độc tống tiền, giả mạo thông tin, các cuộc tấn công có chủ đích… ngày càng phức tạp và gia tăng. Đồng thời, 6 tháng đầu năm đã ghi nhận 2.364 tên miền lừa đảo nhắm vào người dùng, khách hàng của các tổ chức lớn tại Việt Nam; số lượng tên miền lừa đảo tăng 1,2 lần so với cùng kỳ năm 2023.

Bên cạnh đó, với sự phát triển của các dịch vụ công nghệ cao như thanh toán điện tử, giao dịch trực tuyến và các ứng dụng di động, vấn đề bảo mật trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Người dân cần cảnh giác với các dịch vụ không bảo mật, dễ bị xâm phạm, nhất là khi sử dụng các app, đăng nhập mạng xã hội...

Lộ thông tin cá nhân có thể dẫn đến hậu quả là bị lừa đảo và tấn công mạng. Người dân dễ trở thành mục tiêu của các hình thức lừa đảo trực tuyến, từ việc giả danh cơ quan nhà nước đến việc lừa đảo qua các ứng dụng thanh toán. Số liệu thống kê cho thấy, khoảng 2 triệu người dùng tại Việt Nam đã trở thành nạn nhân của các hình thức lừa đảo trực tuyến trong năm 2023, với mức thiệt hại ước trên 21.000 tỷ đồng, tăng gấp đôi so với năm trước. Trong 11 tháng đầu năm 2024, cứ 220 người dùng điện thoại thông minh thì có 1 người là nạn nhân của lừa đảo trực tuyến; tổng thiệt hại do lừa đảo trực tuyến gây ra trong năm 2024 ước tính lên tới 18.900 tỷ đồng. Các thủ đoạn lừa đảo ngày càng tinh vi, đặc biệt là với sự “tiếp tay” của công nghệ, nên sự ứng phó thực sự rất khó khăn.

Bên cạnh đó, dù vài năm gần đây, tội phạm đường phố đã giảm nhiều nhưng các tội phạm công nghệ cao có xu hướng tăng. Đồng thời, một số tội phạm liên quan đến tính mạng, sức khỏe cá nhân cũng rất đáng báo động. Chẳng hạn, từ một va quẹt xe trên đường cũng có thể phát sinh thành một vụ án mạng do đôi bên thiếu kiềm chế; hay các trường hợp ẩu đả do rượu bia, do ảo giác của ma túy hoặc do tranh chấp tài sản có khi gây hậu quả cho những người vô can. Chính điều đó làm cho vấn đề an toàn cá nhân trở thành vấn đề rất đáng quan tâm.

Nỗi lo về an toàn trong môi trường sống và làm việc

Việc xây dựng các khu đô thị, chung cư và các công trình lớn tại TPHCM mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng tạo ra các nguy cơ về môi trường, an toàn lao động và an toàn hạ tầng. Hệ thống điện, nước và phòng cháy chữa cháy có thể gặp phải các vấn đề nếu không được duy trì và kiểm tra thường xuyên. Chẳng hạn, tình trạng cháy nổ gần như luôn rình rập với tất cả chúng ta, dù ở nhà, ở công sở hay đến các trung tâm mua sắm. Hoặc nạn ngập nước cũng nên coi là một biểu hiện thiếu an toàn, bởi không chỉ ảnh hưởng đến phương tiện, thiết bị (nhất là xe máy, ôtô…) mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng của người dân…

Bên cạnh đó, sự phát triển của các hoạt động công nghiệp, giao thông và xây dựng cũng khiến mức độ ô nhiễm môi trường gia tăng, đồng thời tác động đến việc sản xuất, chăn nuôi, đều có ảnh hưởng đến sức khỏe người dân. Hiện nay, cùng với ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm không khí thì ô nhiễm tiếng ồn và ô nhiễm ánh sáng cũng ngày càng đáng báo động. Hay nỗi lo các thực phẩm không bảo đảm an toàn cũng luôn canh cánh, bởi không biết thịt cá có tẩm ướp hóa chất gì độc hại hay rau quả có dư lượng hóa chất ra sao…

Thành phố cũng đang triển khai các biện pháp giám sát như camera an ninh, phần mềm nhận diện khuôn mặt và công nghệ 5G để tăng cường an ninh công cộng, đang phát huy về mặt an ninh nhưng chính nó cũng cần đảm bảo quyền riêng tư và bảo mật thông tin cá nhân.

Các giải pháp nâng cao an toàn cá nhân ở TPHCM

So với các địa phương khác, mật độ dân cư cao, điều kiện sống vừa sôi động nhưng cũng ẩn chứa nhiều rủi ro, vấn đề an toàn cá nhân càng cần đặt ra hơn so với nhiều địa phương khác.

Đó là đẩy mạnh giáo dục và nhận thức cộng đồng, giúp nâng cao nhận thức người dân về các vấn đề an toàn, đặc biệt là an toàn giao thông, an ninh mạng và bảo mật thông tin là yếu tố quan trọng để tạo ra môi trường an toàn. Bản thân mỗi người phải luôn có ý thức cảnh giác và tự bảo vệ thì mới tránh được các rủi ro, chứ không thể trông chờ vào các biện pháp của Nhà nước và cộng đồng.

Đó là ứng dụng công nghệ để cải thiện an toàn. TPHCM có thể tiếp tục phát triển các hệ thống giám sát thông minh, sử dụng công nghệ trong việc quản lý giao thông và an ninh, đồng thời khuyến khích các ứng dụng bảo mật mạnh mẽ hơn trong các giao dịch điện tử.

Đó là cải thiện hệ thống pháp lý và cơ sở hạ tầng. Cần có sự hoàn thiện hơn nữa trong việc thực thi luật pháp, nâng cao chất lượng cơ sở hạ tầng giao thông và kiểm tra, giám sát an toàn môi trường sống. Đồng thời, cần có giải pháp xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm để răn đe chung, cũng như tăng cường các quy định pháp luật để hạn chế tình trạng vi phạm.

*

* *

TPHCM đang bước vào giai đoạn ứng dụng công nghệ mới, đẩy mạnh chuyển đổi số cũng như ở kỷ nguyên vươn mình có thể được hiểu là sự kết hợp giữa các yếu tố phát triển đô thị, tiến bộ công nghệ và các thay đổi trong xã hội. Thành phố đang phát triển mạnh mẽ, đặc biệt trong các lĩnh vực kinh tế, công nghệ, giao thông, xây dựng và du lịch, tạo ra những cơ hội mới nhưng cũng đi kèm với những thách thức về an toàn cho rất nhiều người. Do đó, đặt ra vấn đề bảo đảm an toàn cho các cá nhân là rất cần thiết.

Trong bối cảnh TPHCM đang vươn mình phát triển mạnh mẽ, vấn đề bảo đảm an toàn cá nhân cần sự kết hợp của nhiều yếu tố, từ công nghệ, giáo dục đến chính sách và hệ thống pháp lý. Bảo đảm an toàn không chỉ là trách nhiệm của cơ quan nhà nước mà còn là vấn đề cần được người dân và cộng đồng chung tay giải quyết.

Nguyễn Minh Hải