Báo chí không chỉ sáp nhập cơ học, cần phải tinh - gọn - mạnh

Câu hỏi lớn mà các nhà báo đặt ra là: làm sao để báo chí vừa "tinh" về tổ chức, "gọn" về bộ máy, mà vẫn "mạnh" về nội dung và ảnh hưởng xã hội?

Triển khai Kết luận số 126-KL/TW ngày 14/2/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về một số nội dung, nhiệm vụ tiếp tục sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị năm 2025, hiện nay, các cơ quan báo chí trên cả nước đang bước vào giai đoạn tái cấu trúc toàn diện: sáp nhập các loại hình, đổi tên gọi, tinh gọn bộ máy, chuyển đổi mô hình hoạt động. Tại chương trình tọa đàm "Báo chí tinh - gọn - mạnh" do VTV9 tổ chức, các đại biểu thống nhất quan điểm: Việc sáp nhập cơ quan báo chí trong giai đoạn hiện nay là rất cần thiết. Đây được xem là giải pháp hiệu quả để tận dụng lợi thế, phát huy điểm mạnh của từng đơn vị và từng loại hình báo chí, qua đó, nâng cao hiệu quả tuyên truyền, đáp ứng yêu cầu mới trong tình hình mới. Vấn đề đặt ra là, làm sao để vẫn giữ được bản sắc, vai trò định hướng trong khi vẫn phải thích ứng với môi trường truyền thông số, cạnh tranh khốc liệt và yêu cầu tự chủ tài chính.

Một trong những vấn đề được các đại biểu quan tâm là việc sáp nhập, đổi tên, tổ chức lại bộ máy, trong đó quan trọng nhất là cách đổi mới tư duy làm báo, bản lĩnh của người làm nghề trước yêu cầu mới.

Sau sáp nhập, chọn lựa một cái tên mới vừa thể hiện được bản sắc, vừa tái định vị thương hiệu là điều mà nhiều cơ quan báo chí quan tâm. Bên cạnh cách chọn đặt "báo" - "đài" hoặc "đài" - "báo", một số địa phương đã chọn tên phản ánh được xu thế chuyển dịch của báo chí trong nước và quốc tế như trung tâm truyền thông, tổ hợp báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện...

Nhà báo Nguyễn Thị Minh Nhâm, Giám đốc - Tổng Biên tập Đài Phát thanh - Truyền hình và Báo Bình Phước chia sẻ tại tọa đàm.

Chia sẻ tại tọa đàm, nhà báo Nguyễn Thị Minh Nhâm, Giám đốc - Tổng Biên tập Đài Phát thanh - Truyền hình và Báo Bình Phước - đơn vị hợp nhất 6 năm trước cho biết: Ở thời điểm hợp nhất, địa phương có nhiều tranh luận về tên gọi. Sau khi thống nhất, lãnh đạo tỉnh Bình Phước quyết định, để không đơn vị nào thấy mình bị "mất mát" nên đặt tên Đài Phát thanh - Truyền hình và Báo Bình Phước.

Nhà báo Sầm Việt An, Tổng Biên tập Báo Cao Bằng - đơn vị vừa thành lập từ ngày 1/6/2025 trên cơ sở hợp nhất Báo Cao Bằng và Đài Phát thanh - Truyền hình cũng chia sẻ, tên gọi này ban đầu có nhiều băn khoăn. Qua tham khảo nhiều địa phương, các cơ quan liên quan thảo luận rất kỹ. Qua đó, thấy rằng quá trình phát triển của báo chí Việt Nam trải qua nhiều giai đoạn phát triển. Việc đặt tên cơ quan sau sáp nhập là Báo Cao Bằng bảo đảm tên cơ quan ngắn gọn, đúng định hướng của Trung ương, của tỉnh, phù hợp thực tiễn của địa phương, giữ được thương hiệu, tính chất báo chí truyền thống, bản sắc riêng có, dễ nhận diện với công chúng, không gây nhầm lẫn. Tên cơ quan sau sáp nhập đơn giản, dễ nhớ, dễ nhận diện trên đa nền tảng, tối ưu hóa trên tên miền internet...

Tổng Biên tập Báo Cao Bằng Sầm VIệt An chia sẻ về tên gọi sau sáp nhập.

Các đại biểu cho rằng, thực hiện chủ trương hợp nhất báo và đài là hoàn toàn đúng, phù hợp với xu thế của thời đại. Tuy nhiên, sau khi thực hiện hợp nhất cũng cần có sự thống nhất tên gọi của các cơ quan báo chí, vì hiện nay vẫn còn có nhiều cách gọi khác nhau. Trong khi một số tỉnh dùng tên “Trung tâm báo chí - truyền thông”, số khác giữ tên “Báo và Đài”, hay “Tổ hợp truyền thông”... Các đại biểu đề xuất cần có hội thảo quy mô quốc gia, có góc nhìn đa chiều để thống nhất một mô hình tên gọi mang tính khái quát, phù hợp chủ trương và vẫn giữ được bản sắc địa phương.

Các đại biểu cũng nhận định: Việc đổi tên cơ quan báo chí được nhìn nhận như một phần trong chiến lược tái định vị - nhưng không nên xem là tất cả. Điều quan trọng hơn là phải đổi mới tư duy làm báo, cách tổ chức sản xuất nội dung, cách vận hành đội ngũ trong mô hình hội tụ. Các đại biểu đồng quan điểm cần tối ưu hóa, giảm đầu mối, giảm số lượng cơ quan báo chí nhưng không làm giảm chất lượng thông tin, nhất là bảo đảm vai trò lãnh đạo, định hướng của Đảng, Nhà nước trong hoạt động truyền thông chính sách, an sinh xã hội,...

Chia sẻ tại chương trình, lãnh đạo nhiều cơ quan báo chí cho biết, các đơn vị đang khẩn trương kiện toàn bộ máy tổ chức bên trong đơn vị; xây dựng các quy chế, phương án, kế hoạch quản lý, hoạt động phù hợp, hiệu quả để sớm vận hành mô hình tòa soạn hội tụ đa phương tiện với đầy đủ loại hình. Các cơ quan cũng đang nỗ lực đa dạng hóa các sản phẩm báo chí, nhất là các sản phẩm truyền thông mới, hiện đại. Tiếp tục đổi mới phương thức vận hành, quản lý, cải tiến, đổi mới mạnh mẽ hơn về nội dung, hình thức, nâng cao chất lượng và tính hấp dẫn của cơ quan báo chí. Câu hỏi lớn mà các nhà báo đặt ra là: làm sao để báo chí vừa "tinh" về tổ chức, "gọn" về bộ máy, mà vẫn "mạnh" về nội dung và ảnh hưởng xã hội?

Tại Bình Phước, mô hình hợp nhất báo - đài đã vận hành 6 năm. Giám đốc - Tổng Biên tập Đài Phát thanh - Truyền hình và Báo Bình Phước Nguyễn Thị Minh Nhâm cho biết: Đơn vị ghi nhận hiệu quả trong việc tinh giản đầu mối, tiết kiệm nguồn lực nhưng vẫn nâng cao chất lượng. Đội ngũ phóng viên học thêm kỹ năng để tạo ra sản phẩm cho nhiều nền tảng - từ báo in, báo nói, báo hình đến báo điện tử. Riêng đối với những tin tức, sự kiện giàu tính thời sự, đơn vị lựa chọn cách làm đặc biệt để tối ưu nguồn lực: Phóng viên có mặt trực tiếp, tính toán, căn chỉnh, thu thập đủ "nguyên liệu" để tạo ra sản phẩm của cả bốn loại hình; gửi về cho biên tập viên ở tòa soạn "chế biến". Cách làm này giúp đơn vị đảm bảo được tốc độ và sản lượng tin bài. Phóng viên học thêm kỹ năng và trở nên đa nhiệm hơn. Sau khi sáp nhập, đơn vị tổ chức nhiều hoạt động đào tạo, tập huấn và khuyến khích nhân sự bổ trợ, học hỏi từ nhau.

Đồng tình với nhận định trên, Tổng Biên tập Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình Long An Lê Hồng Phước khẳng định: Sáp nhập báo đài không chỉ trên phương diện hình thức, mang tính "cơ học", mà sau sáp nhập cần thể hiện rõ nét hiệu quả hoạt động, đáp ứng đúng yêu cầu của thời đại.

Theo Tổng Biên tập Báo Pháp luật Thành phố Hồ Chí Minh, Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Thành phố Hồ Chí Minh Mai Ngọc Phước, điều quan trọng hơn cả định danh là làm sao để sau sáp nhập, cơ quan báo chí trở nên tinh - gọn - mạnh hơn. Nhà báo cho rằng thời đại công nghiệp số đòi hỏi mô hình tòa soạn tập trung, nhà báo tất yếu phải trở nên đa nhiệm và biết tận dụng công nghệ trong quá trình sản xuất tin bài, khẳng định: AI có thể hỗ trợ, nhưng không thể viết thay góc nhìn, tình cảm và trách nhiệm công dân của người làm báo.

Nhà báo Sầm Việt An, Tổng Biên tập Báo Cao Bằng, mang đến câu chuyện của một tờ báo nơi địa đầu Tổ quốc: Báo Cao Bằng sáp nhập từ ngày 1/6/2025, chúng tôi đang nỗ lực xây dựng mô hình tòa soạn hội tụ. Việc đào tạo phóng viên đa nhiệm và vận hành bốn loại hình báo chí (Báo in, phát thanh, truyền hình, điện tử) là một thách thức lớn, đặc biệt khi nguồn lực hạn chế. Nhưng đây là nội dung quan trọng, chúng tôi sẽ thực hiện ngay để cơ quan báo chí tinh - gọn - mạnh.

Nhà báo Tô Đình Tuân, Tổng Biên tập Báo Người Lao Động nhấn mạnh: Tinh gọn phải đi đôi với nâng cao chất lượng.

Những ý kiến tại tọa đàm cho thấy một mâu thuẫn cốt lõi: Báo chí cần tinh gọn để tồn tại, nhưng tinh gọn không được đồng nghĩa với suy yếu. Nhà báo Tô Đình Tuân, Tổng Biên tập Báo Người Lao Động, nhấn mạnh: Tinh gọn phải đi đôi với nâng cao chất lượng. Chúng tôi đầu tư vào chuyển đổi số để không bị tụt hậu.

Nhà báo Nguyễn Thanh Quang, Quyền Giám đốc Đài Phát thanh - Truyền hình Bình Dương, nhấn mạnh vai trò của chuyển đổi số: Chúng tôi sử dụng AI và mạng xã hội để mở rộng tương tác, nhưng cần chính sách hỗ trợ đầu tư công nghệ. Kiến nghị nhà nước nên xem báo chí như một ngành kinh tế - xã hội, thay vì chỉ là đơn vị sự nghiệp công, để tháo gỡ các rào cản về tài chính và thuế.

Những giải pháp được đề xuất tại tọa đàm - từ mô hình tổ hợp đa phương tiện đến các nguồn thu mới - cho thấy một hướng đi đầy triển vọng của báo chí. Tọa đàm khép lại với một niềm tin mãnh liệt vào tương lai nền báo chí cách mạng Việt Nam. Các nghị quyết mới cùng tinh thần đổi mới từ các tòa soạn, là ngọn lửa thắp sáng con đường phía trước. Nhà báo Từ Lương, Giám đốc VTV9 kết luận: Báo chí không chỉ là nghề, mà là sứ mệnh. Chúng ta phải tinh gọn để linh hoạt, tự chủ để vươn xa, nhưng không bao giờ được quên vai trò dẫn dắt xã hội. Dù hành trình tái cấu trúc còn nhiều chông gai, báo chí Việt Nam sẽ tìm được điểm cân bằng để vừa giữ lửa định hướng, vừa bứt phá trong kỷ nguyên mới.

P.V