TPHCM mới: Xây dựng tầm nhìn chung cho một siêu đô thị trong tương lai

Tầm nhìn của 1 quy hoạch cho 3 địa phương

Theo các chuyên gia, TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa- Vũng Tàu đều đã có quy hoạch được phê duyệt. Trước bối cảnh sáp nhập, tái cấu trúc, tư duy tiếp cận vấn đề quy hoạch cho TP.HCM mới phải hoàn toàn khác biệt.

Các nhà nghiên cứu tại Đại học Kinh tế TP.HCM (UEH) đề xuất, tư duy đó là “Nền tảng đồng sáng tạo”

Theo GS.TS. Sử Đình Thành, Giám đốc Đại học UEH, “Khái niệm không gian đồng sáng tạo đang nổi lên như một động lực nền tảng. Đó là sự hợp tác chặt chẽ giữa Nhà nước, giới học thuật, doanh nghiệp, cộng đồng và môi trường tự nhiên, cùng đóng góp tri thức, sáng kiến, giải pháp để hình thành những mô hình phát triển linh hoạt, bền vững và nhân văn”.

Một góc TPHCM hiện nay (ảnh: Hoàng Minh)

Khi hợp nhất TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa- Vũng Tàu sẽ hình thành một siêu đô thị “TP.HCM mới” cùng với cơ hội để cải thiện hạ tầng và phát triển bền vững.

Trong đó, hệ thống hạ tầng kỹ thuật đô thị không chỉ là sự mở rộng quy mô, mà còn là sự tích hợp và điều phối đồng bộ, đảm bảo hiệu quả vận hành trên toàn bộ vùng đô thị liên thông mới. Do đó, việc đánh giá lại toàn diện các đồ án quy hoạch hiện hành, nhận diện các điểm nghẽn trong kết nối hạ tầng và đề xuất định hướng điều chỉnh phù hợp với mô hình “TP.HCM mới” là một yêu cầu cấp bách.

TP.HCM là đô thị lớn nhất cả nước, với mạng lưới hạ tầng đa dạng nhưng đang chịu áp lực quá tải; Bình Dương là trung tâm công nghiệp phát triển nhanh; Bà Rịa- Vũng Tàu lợi thế về không gian biển và công nghiệp cảng, du lịch.

Quan điểm về thách thức trong quy hoạch TPHCM mới của TS.KTS. Lê Quốc Hùng- Phó Viện trưởng Viện Quy hoạch Đô thị và Nông thôn Quốc gia (Bộ Xây dựng)

TS.KTS. Lê Quốc Hùng- Phó Viện trưởng Viện Quy hoạch Đô thị và Nông thôn Quốc gia (Bộ Xây dựng) cho rằng, để phát triển bền vững và cạnh tranh quốc tế, TP.HCM mới phải làm tốt công tác quy hoạch tổng thể chứ không đơn thuần ghép lại 3 quy hoạch đã có. Việc khó nhất là làm sao xây dựng tầm nhìn chung cho một siêu đô thị trong tương lai.

"3 địa phương rộng lớn và có những đặc điểm rất khác nhau. TP.HCM là một đô thị mật độ dân số rất cao, phát triển đa dạng, thiên về tài chính, thương mại. Còn Bình Dương thì thiên về công nghiệp. Bà Rịa- Vũng Tàu là cảng, dầu khí và đặc biệt là du lịch. Ở đây có những thách thức về quy hoạch, về pháp lý cũng như về mặt chính trị. 3 địa phương này có lịch sử rất lâu đời, có đặc thù riêng biệt không chỉ về mặt kinh tế xã hội, mà còn về mặt con người, về mặt thể chế, về mặt cách thức triển khai những vấn đề trên địa bàn"- TS. Hùng phân tích.

TP.HCM mới có diện tích 6.722 km2, dân số gần 14 triệu người với 168 đơn vị hành chính cấp xã; thu ngân sách ước tính 25% tổng thu cả nước, tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) đạt gần 2,4 triệu tỉ đồng.

TS. Trương Minh Huy Vũ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM cho biết, để định hướng phát triển, điều tiên quyết là phải hiểu rõ thực trạng, biết mình đang ở đâu và thực trạng đó phải được đo lường, so sánh cụ thể qua nhiều chỉ số với các tỉnh, thành khác và cả nhiều đô thị quốc tế.

Một số dữ liệu về kinh tế TPHCM mới (nguồn: Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM)

TP.HCM mới với quy mô lớn cũng đặt ra nhiều cơ hội và thách thức. Thách thức lớn nhất là làm sao để tiềm năng không bị lãng phí, nguồn lực được huy động và phân bổ có trọng tâm, trọng điểm, tránh dàn trải. Từ đó tạo ra sự phát triển bền vững và công bằng giữa các vùng, các khu vực.

TP.HCM mở rộng là siêu đô thị toàn cầu và phát triển đa trung tâm. Về quy hoạch, TP.HCM có thể gồm 1 đô thị hiện hữu, 3 đô thị vệ tinh và 8 đô thị hỗ trợ.

"Chúng ta ráp lại với nhau từ 3 địa phương, về mặt con người, hành chính thì là một rồi. Nhưng mà khi phát triển thì Thành phố phải huy động, phân bổ, đầu tư phải làm sao có trọng tâm trọng điểm để làm nổi bật những điểm đã xác định là trụ cột phát triển và cũng phải đảm bảo sự dung hòa, sự phát triển bền vững và công bằng ở nhiều vùng khác nhau, nhiều khu vực khác nhau. Điều này rất quan trọng."- TS. Trương Minh Huy Vũ cho biết.

Từ quy hoạch đến xác định động lực tăng trưởng

Khi sáp nhập, TPHCM mới có vị thế về kinh tế- xã hội mà khó địa phương nào có được. Hiện nay, 3 quy hoạch của 3 địa phương đã có tầm nhìn xa và về cơ bản đã phát huy các tiềm năng của từng vùng. Tuy nhiên, vấn đề quan trọng là làm sao tạo ra một tầm nhìn quy hoạch thống nhất.

TS. Trần Du Lịch

Theo TS. Trần Du Lịch, Chủ tịch Hội đồng tư vấn thực hiện Nghị quyết 98, khi rà soát lại 3 quy hoạch của 3 địa phương thì cần tính toán lại về quy hoạch phần công nghiệp.

Cụ thể, riêng Bình Dương trong quy hoạch hình thành vành đai đô thị công nghiệp dịch vụ tới 24.000 hecta; Bà Rịa- Vũng Tàu là 16.000 hecta và hiện ở tỉnh này chưa nơi nào công nghiệp có hệ thống logistics tốt như vậy. Câu hỏi đặt ra là: TP.HCM có cần duy trì quy hoạch công nghiệp 8.000 hecta hay không và hiện nay mới làm 4.000 hecta, cho nên cần tính toán lại về quy hoạch đất cho công nghiệp.

Thế mạnh về phát triển công nghiệp của Bình Dương (ảnh: Thiên Lý)

TP.HCM mới có thế mạnh hàng đầu về công nghiệp, dịch vụ hàng hải và là trung tâm kinh tế biển lớn.

TS.Trần Du Lịch cho biết thêm: "TP.HCM mới này sẽ có trung tâm tài chính. Và nếu ra đời được thì có khu thương mại tự do đã quy hoạch ở Cái Mép- Thị Vải. Như vậy động lực tăng trưởng là công nghiệp, thương mại quốc tế, hàng hải, logistics, tài chính và đặc biệt là công nghệ cao. Có nơi nào hội tụ động lực tăng trưởng mạnh như vậy. Chưa kể nơi này cực kỳ hấp dẫn để phát triển về đô thị thông minh, hiện đại, thu hút không phải 14 triệu dân đâu, dân số sẽ tăng rất nhanh.".

Đồng quan điểm về khai thác các động lực tăng trưởng của Thành phố, GS.TS Nguyễn Trọng Hoài- Tổng Biên tập Tạp chí Nghiên cứu Kinh tế và Kinh doanh Châu Á chia sẻ, cần xác định, khai thác 5 động lực phát triển mới của TP.HCM gồm: đô thị thông minh và bền vững; hệ sinh thái đổi mới sáng tạo; dịch vụ hiện đại có giá trị gia tăng cao, logistics và hướng biển; kết nối vùng/ khu vực/ quốc tế/ toàn cầu và thể chế vượt trội.

Trong đó, ông Hoài nhấn mạnh đến tăng trưởng về dịch vụ: "Muốn trở thành đô thị toàn cầu thì dịch vụ là khâu tạo ra giá trị gia tăng cao, từ đó thu hút nhà đầu tư quốc tế, tạo ra GRDP cao hơn. Xuất phát từ tiềm năng của 3 địa phương thì xu hướng là số hóa, xanh hóa và hướng biển. Do vậy, phải đưa vấn đề này vào chiến lược hành động sau khi 3 địa phương sáp nhập thành TP.HCM mới.".

Tiềm năng, thế mạnh về du lịch của Bà Rịa- Vũng Tàu (ảnh: Lưu Sơn)

Các chỉ số về tăng trưởng kinh tế, quy mô nền kinh tế, năng suất lao động, xuất nhập khẩu, phát triển công nghiệp, dịch vụ và tài chính của TP.HCM đều đang dẫn đầu cả nước. Điều đó phản ánh rõ tầm nhìn chiến lược về việc hình thành một TP.HCM đủ lớn. Từ đó có khả năng trở thành đô thị toàn cầu, đô thị cạnh tranh quốc tế và tiếp tục là "đầu tàu" thúc đẩy phát triển kinh tế không chỉ cho vùng mà cho cả nước.

Minh Hạnh, CTV Hữu Phước- VOV TP.HCM