Bắn, bẫy thú rừng quý hiếm, nhìn từ luật pháp đến lương tâm

Không phải thiên tai, mà chính bàn tay của một số người - “nhân tai” với những chiếc bẫy giăng sẵn, những phát súng lạnh lùng và những bữa tiệc thịt rừng khoe mẽ “chiến tích”, tất cả… đang bóp nghẹt hơi thở của thiên nhiên.

Vườn quốc gia Cát Tiên, viên ngọc sinh thái quý giá của Việt Nam và thế giới, là ngôi nhà của hơn 80 loài động vật quý hiếm được ghi danh trong Sách đỏ. Từ cheo cheo, chồn bay đến voọc chà vá chân đen… mỗi loài là một mảnh ghép không thể thiếu trong bức tranh sống động của hệ sinh thái.

Nhưng bất chấp những nỗ lực từ Chính phủ, chính quyền các địa phương, các cơ quan, tổ chức bảo tồn thiên nhiên trong nước và quốc tế, lời cảnh báo về sự tuyệt chủng của một số loài vẫn tiếp tục bị thách thức. Những chiếc bẫy chết chóc, những khẩu súng vô tình và những bữa ăn xa xỉ mà đầy tàn nhẫn, đau đớn đang đẩy một số loài đến bờ vực biến mất mãi mãi.

Hơn 30 chuyến thâm nhập Vườn quốc gia Cát Tiên của PV báo Pháp Luật TP.HCM đã phơi bày một sự thật đau lòng: Hình ảnh con nai gục ngã trên trảng cỏ trong đêm mưa tầm tã, xác chồn bay bị giấu vội trong hốc cây, hay cheo cheo bị thui sống sau bếp lò của những quán nhậu ven rừng. Những cảnh tượng ấy không chỉ là tội ác đối với muông thú, mà còn là vết cứa sắc lẹm vào lương tri con người.

Ở khía cạnh pháp lý, BLHS đã có nhiều điều luật/tội danh điều chỉnh vấn đề này. Theo đó, Điều 244 BLHS (Tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý hiếm) nghiêm khắc trừng phạt các hành vi săn bắt, giết hại, vận chuyển, buôn bán động vật quý hiếm thuộc nhóm IB hoặc thuộc Phụ lục I của Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp có thể bị xử phạt đến 15 năm tù (khung hình phạt cao nhất).

Điều 234 BLHS (Tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã) cũng quy định khung hình phạt cao nhất lên đến 12 năm tù cho các hành vi liên quan đến săn bắt, tàng trữ, giết, nuôi, nhốt, vận chuyển, buôn bán trái phép động vật nguy cấp, quý hiếm nhóm IIB hoặc thuộc Phụ lục II của Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp. Sử dụng súng, vũ khí trái phép để săn bắn, theo Điều 304 BLHS sẽ bị xử phạt đến 20 năm tù hoặc tù chung thân…

Ngoài ra, Việt Nam còn có Luật Đa dạng sinh học, Luật Lâm nghiệp và nhiều quy định khác dưới luật để bảo vệ động vật hoang dã. Nhưng pháp luật, dù đầy đủ và nghiêm minh, cũng vẫn chưa đủ nếu lòng người vẫn thờ ơ. Kẻ săn trộm không chỉ có súng, mà còn có sự xảo quyệt. Người tiêu thụ không chỉ có tiền, mà còn có những thèm muốn méo mó, núp bóng dưới cái danh sành điệu.

Chỉ vài triệu đồng, một con voọc quý hiếm có thể bị biến thành món ăn. Chỉ một cái gật đầu, thịt thú rừng đã nằm trên bàn tiệc. Đằng sau niềm vui, thỏa mãn ấy là nỗi kinh hoàng của muông thú, là vết thương rỉ máu của thiên nhiên, là khoảng trống lạnh lẽo trong lương tâm nhân loại.

NSƯT Nguyễn Cao Minh, người từng cầm súng đi săn, đã bộc bạch trong nỗi ân hận: “Tôi từng săn bắn vài lần trong quá khứ và giờ đây, mỗi khi nghĩ lại, tôi chỉ thấy xấu hổ”. Lời hối hận ấy như một tiếng chuông đánh thức, làm lay động lòng người. Nếu một người từng lầm lỗi đã quay đầu thì tại sao chúng ta không thể dừng lại để lắng nghe!

Bảo vệ rừng không chỉ là nhiệm vụ của những kiểm lâm, dù họ phải chịu trách nhiệm chính khi rừng xanh chịu tổn thất.

Theo số liệu do Ban quản lý Vườn quốc gia Cát Tiên cung cấp, kể từ năm 2015 đến nay, các lực lượng chức năng đã phát hiện và xử lý gần 1.100 vụ vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã liên quan đến đặt bẫy thú rừng, xử lý gần 1.400 đối tượng vi phạm. Cùng trong giai đoạn này, lực lượng kiểm lâm ở đây cũng phát hiện, gỡ bỏ hàng ngàn bẫy thú các loại mỗi năm. Lực lượng chức năng cũng thu giữ nhiều loài động vật rừng, thả về tự nhiên trong nhiều năm qua.

Nỗ lực là có nhưng lý do để chúng ta lo lắng vẫn còn, ít nhất là sau những thước phim tài liệu “Tiếng kêu ai oán giữa rừng xanh” mà nhóm PV báo Pháp Luật TP.HCM vất vả nhiều tháng trời ghi nhận. Còn biết bao sinh linh muông thú ở rừng thiêng đã bị giết hại. Còn biết bao loài, nếu biến mất, sẽ mang theo cả một di sản sinh học vô giá vùi chôn mãi mãi.

Mỗi người đều có thể chọn: Trở thành cánh tay nâng niu sự sống, hay mũi dao găm vào trái tim thiên nhiên. Pháp luật có thể trừng trị kẻ săn bắn nhưng chỉ lương tâm mới khiến con người tự dừng lại trước lằn ranh.

Hãy chọn dừng lại, trước khi rừng mãi mãi mất đi tiếng gọi đầy thương yêu của cheo cheo, chồn bay, tiếng hót của voọc chà vá. Hãy chọn yêu thương với thiên nhiên, đó chính là cách chúng ta đang xây nền tảng bền vững cho sự sống của chính mình, cho con cháu chúng ta và bao thế hệ.

MINH HẬU