Bài tập nào tốt cho người hẹp eo động mạch chủ?

1. Vai trò của tập luyện đối với người hẹp eo động mạch chủ

Hẹp eo động mạch chủ là một bệnh lý tim mạch đặc trưng bởi sự thu hẹp bất thường của đoạn eo động mạch chủ, gây cản trở dòng máu từ tim tới các cơ quan và mô trong cơ thể.

Bệnh này có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp hơn ở trẻ em, đặc biệt là trong các trường hợp có dị tật bẩm sinh.

Hẹp eo động mạch chủ có thể gây ra những triệu chứng như đau ngực, mệt mỏi, khó thở và tăng huyết áp ở các chi trên, trong khi huyết áp ở các chi dưới thường thấp hơn. Điều này là do sự phân phối máu không đồng đều, làm giảm lượng oxy cung cấp cho các cơ quan.

Nguyên nhân gây hẹp eo động mạch chủ có thể do dị tật bẩm sinh, viêm mạch máu hoặc các yếu tố gây xơ vữa động mạch. Việc chẩn đoán bệnh thường được thực hiện qua siêu âm tim, chụp cắt lớp vi tính hoặc chụp mạch.

Hình ảnh hẹp eo động mạch chủ so với động mạch chủ bình thường.

Điều trị bệnh có thể bao gồm sử dụng thuốc để kiểm soát huyết áp, hoặc phẫu thuật để nối lại hoặc thay thế đoạn động mạch bị hẹp. Các bài tập thể dục đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ sức khỏe cho người bệnh hẹp eo động mạch chủ, giúp cải thiện chức năng tim, thúc đẩy lưu thông máu hiệu quả hơn và giảm gánh nặng cho hệ tim mạch.

Những bài tập này giúp người bệnh kiểm soát huyết áp, giảm căng thẳng và hỗ trợ duy trì cân nặng hợp lý, từ đó giảm nguy cơ biến chứng như suy tim hoặc tăng huyết áp. Tập luyện thể dục còn giúp tăng sức bền và cải thiện hoạt động của hệ cơ xương khớp, mang lại cảm giác khỏe khoắn, giảm triệu chứng mệt mỏi thường gặp ở người bệnh hẹp eo động mạch chủ.

Bên cạnh đó, việc tập luyện đều đặn còn có thể giúp cải thiện giấc ngủ, tăng cường sức khỏe tinh thần, hai yếu tố quan trọng trong quá trình kiểm soát bệnh lâu dài.

2. Các bài tập tốt nhất cho người hẹp eo động mạch chủ

Đi bộ nhẹ nhàng giúp tăng cường chức năng tim mạch.

2.1. Đi bộ nhẹ nhàng

- Cách thực hiện:

+ Chọn một không gian thoáng mát và bằng phẳng.

+ Bắt đầu với bước đi chậm rãi, duy trì nhịp thở đều đặn.

+ Tăng dần cường độ và thời gian đi bộ nếu cảm thấy thoải mái (thường bắt đầu với 10-15 phút và tăng dần).

+ Đảm bảo bước đi thoải mái, không quá nhanh hoặc căng thẳng.

- Tác dụng: Đi bộ là một bài tập aerobic nhẹ nhàng giúp tăng cường chức năng tim mạch mà không gây quá tải cho tim. Đối với người bệnh hẹp eo động mạch chủ, tim phải làm việc vất vả hơn để bơm máu qua eo động mạch chủ bị hẹp. Bằng cách duy trì đi bộ nhẹ nhàng, tim sẽ dần trở nên mạnh mẽ hơn, hỗ trợ giảm căng thẳng và áp lực lên tim.

2.2. Bài tập thở sâu

- Cách thực hiện:

+ Ngồi thẳng hoặc nằm trên một bề mặt phẳng, thả lỏng chân tay và toàn bộ cơ thể.

+ Hít vào sâu bằng mũi trong 4-5 giây, giữ hơi thở trong 2-3 giây.

+ Thở ra từ từ qua miệng trong khoảng 5-6 giây.

+ Lặp lại bài tập này từ 5 đến 10 phút mỗi ngày.

- Tác dụng: Thở sâu giúp tăng cường lượng oxy đưa vào cơ thể và cải thiện sự trao đổi khí trong phổi. Khi lượng oxy trong máu tăng lên, các cơ quan và mô được cung cấp đầy đủ dưỡng chất, giảm gánh nặng cho tim và hệ tuần hoàn. Điều này rất quan trọng đối với người hẹp eo động mạch chủ, khi dòng máu từ tim đến các cơ quan có thể bị hạn chế.

2.3. Bài tập co giãn cơ ngực

- Cách thực hiện:

+ Đứng hoặc ngồi thẳng lưng.

+ Đặt tay lên hông, hít sâu qua mũi, đồng thời mở rộng lồng ngực và đẩy vai ra sau.

+ Giữ trong 3-5 giây rồi thở ra chậm qua miệng, thả lỏng vai.

+ Lặp lại 8-10 lần.

- Tác dụng: Khi thực hiện bài tập co giãn cơ ngực, các cơ ngực được giãn ra và tạo điều kiện để máu lưu thông tốt hơn trong cơ thể. Mặc dù bài tập co giãn cơ ngực không trực tiếp tác động đến cơ tim, nhưng việc thư giãn các cơ xung quanh vùng ngực giúp giảm bớt gánh nặng cho tim. Khi cơ ngực được giãn ra, vùng ngực sẽ không còn bị căng cứng, giúp tim dễ dàng bơm máu hơn.

Tư thế tam giác kích thích lưu thông máu.

2.4. Tư thế tam giác

- Cách thực hiện:

+ Đứng thẳng, hai chân mở rộng hơn vai.

+ Xoay chân phải ra ngoài 90 độ, chân trái giữ nguyên.

+ Hít vào, giơ hai tay ngang vai, lòng bàn tay hướng xuống.

+ Thở ra, nghiêng người sang phải, tay phải chạm vào cẳng chân hoặc sàn, tay trái hướng lên trời.

+ Giữ tư thế trong 5-10 nhịp thở, sau đó lặp lại ở bên còn lại.

- Tác dụng: Tư thế này giúp kích thích lưu thông máu trong cơ thể, đặc biệt là ở vùng chân và thân trên. Điều này có thể hỗ trợ việc cung cấp máu đến các khu vực cơ thể mà lưu lượng máu bị hạn chế do hẹp eo động mạch chủ.

2.5. Tư thế ngồi xoay người

- Cách thực hiện:

+ Ngồi thẳng lưng trên thảm, chân duỗi thẳng trước mặt.

+ Gập đầu gối phải, đặt chân phải lên ngoài đùi trái.

+ Quay thân người về phía bên phải, đưa tay trái ra sau lưng và tay phải ôm đầu gối phải.

+ Giữ tư thế này trong 30 giây, rồi đổi bên.

+ Thực hiện bài tập từ 3-5 lần.

- Tác dụng: Tư thế ngồi xoay người giúp kích thích tuần hoàn máu bằng cách tạo áp lực lên các vùng cơ thể khác nhau, đặc biệt là cơ bụng và cột sống. Khi thực hiện động tác xoay, cơ thể mở rộng, tạo điều kiện cho máu được bơm đều hơn, hỗ trợ việc cải thiện lưu thông máu, đặc biệt có lợi đối với người hẹp eo động mạch chủ. Tăng cường lưu thông máu giúp giảm căng thẳng cho tim và các cơ quan trong cơ thể.

3. Những lưu ý khi tập luyện

- Ưu tiên các bài tập nhẹ nhàng, ít tác động như: Đi bộ, yoga (các tư thế nhẹ nhàng), bài tập thở…

- Tránh các bài tập cường độ cao: Chạy bộ, nâng tạ nặng, hoặc các môn thể thao đòi hỏi sức bền cao vì có thể gây quá tải cho tim và làm tăng nguy cơ biến chứng.

- Theo dõi nhịp tim trong khi tập, không để tim đập quá nhanh hoặc cảm thấy hồi hộp, chóng mặt. Nếu huyết áp không ổn định (cao hoặc thấp bất thường), không nên tập thể dục.

- Với người hẹp eo động mạch chủ nên tập trong thời gian ngắn (10-20 phút mỗi lần) với cường độ vừa phải. Nếu cảm thấy mệt mỏi, đau ngực, khó thở hoặc chóng mặt trong khi tập, cần dừng lại ngay và nghỉ ngơi.

- Khởi động nhẹ nhàng trước khi tập để chuẩn bị sức bền cho tim và cơ thể, giãn cơ sau khi tập để thư giãn cơ bắp và hạ nhịp tim từ từ.

- Nên tập vào buổi sáng giúp tăng cường tuần hoàn máu và năng lượng cho ngày mới hoặc vào buổi chiều tối khi nhiệt độ cơ thể đã ổn định và cơ bắp sẵn sàng vận động. Chờ ít nhất 1-2 giờ sau bữa ăn mới tập để tránh gây áp lực lên tim và hệ tiêu hóa.

BSNT Phan Bích Hằng