Bài tập cho người hở van động mạch chủ

Tất cả những người mắc bệnh tim mạch đều nên được khuyến khích tham gia vào một hình thức hoạt động thể chất nào đó phù hợp để duy trì lối sống lành mạnh. Theo các nghiên cứu trên thế giới, các bệnh van tim chủ yếu do quá trình thoái hóa gây ra và thường gặp ở người cao tuổi, nhưng bệnh cũng có thể ảnh hưởng đến những người trẻ với các khiếm khuyết van tim bẩm sinh.

Thực tế, nhiều trường hợp người bệnh mắc bệnh van tim vẫn có thể sinh hoạt bình thường mà không có biểu hiện triệu chứng nào và có thể tập luyện các môn thể thao hoặc vận động thể chất cường độ cao.

1. Vai trò của tập luyện đối với người hở van động mạch chủ

Duy trì hoạt động thể chất làm giảm nguy cơ mắc biến cố tim mạch khác, đột quỵ, tăng huyết áp, đái tháo đường... ở người hở van động mạch chủ. Nếu người bệnh cần phẫu thuật để điều trị bệnh van tim, việc có được và duy trì thể lực tốt trước đó có thể cải thiện quá trình hồi phục sau phẫu thuật.

Hình ảnh mô phỏng hở van động mạch chủ.

Tập luyện đúng cách và an toàn mang lại nhiều lợi ích đối với bệnh nhân hở van động mạch chủ, bao gồm:

Cải thiện chức năng tim mạch: Tăng cường tuần hoàn, giúp tim bơm máu hiệu quả hơn và giảm tình trạng máu dồn ngược.

Kiểm soát huyết áp: Việc tập luyện điều độ giúp duy trì huyết áp ổn định, giảm áp lực lên tâm thất trái, ngăn ngừa biến chứng.

Tăng cường sức bền và khả năng chịu đựng của cơ thể: Giúp bệnh nhân thích nghi với các hoạt động hàng ngày tốt hơn và kéo dài thời gian vận động mà không mệt mỏi quá nhanh.

Hạn chế biến chứng: Tập luyện hợp lý giúp giảm nguy cơ suy tim, loạn nhịp tim và các biến chứng tim mạch nghiêm trọng khác, đồng thời duy trì chức năng tim ổn định.

Cải thiện chất lượng cuộc sống: Giúp ổn định giấc ngủ, tăng cường tâm trạng tích cực, giảm căng thẳng và hỗ trợ kiểm soát cân nặng.

Đối với người cao tuổi: Tập luyện giúp giữ cho trí óc minh mẫn, giảm nguy cơ mắc chứng mất trí, bệnh Alzheimer cũng như duy trì năng lượng và làm chậm quá trình lão hóa.

2. Bài tập cho người hở van động mạch chủ

Bài tập và cường độ tập luyện ở những người hở van động mạch chủ hoàn toàn có thể thực hiện một cách an toàn phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe chung và mức độ nghiêm trọng hở van.

Đối với các trường hợp hở van mức độ nhẹ đến trung bình mà không có triệu chứng rõ ràng trên lâm sàng, người bệnh có thể chơi các môn thể thao với cường độ mạnh mà không có chống chỉ định.

Nếu tình trạng hở van động mạch chủ nặng kèm theo các triệu chứng suy giảm chức năng hệ tim mạch, người bệnh cần trao đổi với bác sĩ về các loại bài tập phù hợp và những điều lưu ý trước khi bắt đầu bất kỳ một chương trình tập luyện nào.

Một số bài tập và môn thể thao an toàn và hiệu quả người bệnh có thể thực hiện ở nhà như sau:

2.1 Đi bộ

Nên bắt đầu với một quãng đường ngắn, khoảng 10-15 phút mỗi lần. Duy trì tốc độ đi bộ nhẹ nhàng, đảm bảo có thể nói chuyện bình thường trong khi đi bộ. Bạn nên tăng dần thời gian hoặc quãng đường, có thể kéo dài lên đến 30 phút mỗi ngày, tuy nhiên tránh đi bộ quá nhanh hoặc dốc, vì nó có thể làm tăng tải lên tim.

2.2 Bơi lội

Bơi lội giúp tăng cường sức khỏe tim mạch và cải thiện sức bền mà không tạo áp lực lên khớp. Bạn có thể bơi trong hồ bơi với cường độ nhẹ, bắt đầu với 10-15 phút và tăng dần thời gian lên 30 phút nếu cảm thấy thoải mái. Chọn các kiểu bơi nhẹ nhàng như bơi sải hoặc bơi ếch, tránh các kiểu bơi mạnh như bơi bướm.

Đạp xe cải thiện sức bền tim mạch ở bệnh nhân hở van động mạch chủ.

2.3 Đạp xe (hoặc xe đạp tập)

Đạp xe cải thiện sức bền tim mạch, tăng cường cơ chân mà không gây áp lực lên tim. Bạn nên bắt đầu với việc đạp xe ở tốc độ nhẹ trong 10-15 phút rồi tăng dần lên 20-30 phút khi cảm thấy thoải mái; điều chỉnh độ khó của xe đạp sao cho bạn có thể đạp mà không cảm thấy quá mệt mỏi hoặc khó thở, đồng thời tránh đạp xe ở địa hình dốc hoặc đạp xe quá nhanh.

2.4 Yoga và Pilates

các bài tập này cải thiện sự linh hoạt, giảm căng thẳng và giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp mà không tạo ra tải trọng nặng cho tim. Tập trung vào các tư thế mở rộng cơ thể và thở sâu, tránh các động tác yêu cầu quá nhiều sức mạnh hoặc làm tăng đột ngột nhịp tim.

Tập thở sâu giảm căng thẳng, hỗ trợ sức khỏe tim mạch cho bệnh nhân hở van động mạch chủ.

2.5 Tập thở sâu và thiền

Tập thở sâu và thiền gỉam căng thẳng và hỗ trợ sức khỏe tim mạch. Hít thở sâu qua mũi, giữ trong vài giây, rồi thở ra chậm rãi qua miệng, lặp lại quá trình này ít nhất 10-15 lần. Thiền và thở sâu có thể thực hiện bất cứ lúc nào trong ngày và không cần không gian đặc biệt.

2.6 Các bài tập giãn cơ nhẹ nhàng

Tập trung vào các bài tập giãn cơ nhẹ nhàng như giãn cơ cổ, vai, lưng và chân; mỗi bài tập giãn cơ nên kéo dài trong khoảng 15-30 giây và thực hiện ít nhất 3 lần cho mỗi nhóm cơ.; đảm bảo không kéo căng cơ quá mức hoặc thực hiện quá nhanh.

Chạy bộ có thể tập ở bệnh nhân hở van mức độ nhẹ và trung bình.

2.7 Chạy bộ

Nếu không có tình trạng hở van mức độ nặng, người bệnh có thể chạy bộ bắt đầu từ những bước chạy rất nhẹ hoặc chạy bộ chậm trong 5-10 phút. Duy trì nhịp độ vừa phải và nghỉ ngơi khi cảm thấy mệt mỏi. Tránh chạy trên địa hình gồ ghề hoặc chạy quá nhanh, vì điều này có thể gây căng thẳng cho tim.

3. Những điều cần lưu ý khi tập luyện ở người hở van động mạch chủ

Thời điểm tập luyện tốt nhất trong ngày phụ thuộc vào cơ thể và lịch trình cá nhân của mỗi người, nhưng nhìn chung:

Tập vào sáng sớm: Tập thể dục vào buổi sáng giúp tăng cường năng lượng cho cả ngày, thúc đẩy tuần hoàn và sự trao đổi chất. Tuy nhiên, cần khởi động kỹ trước khi bắt đầu.

Tập vào chiều tối: Tập vào buổi chiều thường an toàn hơn vì cơ thể đã đủ nhiệt độ và năng lượng, giúp giảm nguy cơ chấn thương và đạt hiệu suất cao hơn.

Thời gian sau bữa ăn: Nên chờ ít nhất 1-2 giờ sau bữa ăn chính để tránh các vấn đề tiêu hóa khi tập luyện.

Trước khi bắt đầu bất kỳ chế độ tập luyện nào, bệnh nhân hở van động mạch chủ nên tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo sự an toàn và phù hợp với tình trạng bệnh lý của mình. Đối với bệnh nhân hở van động mạch chủ, việc tập luyện cần phải rất thận trọng để tránh làm tăng gánh nặng cho tim.

Dưới đây là một số lưu ý:

Tập thể dục cường độ nhẹ đến vừa: Những bài tập như đi bộ, đạp xe nhẹ nhàng hoặc bơi lội là lựa chọn tốt vì không gây căng thẳng quá mức cho hệ tim mạch.

Kiểm tra sức khỏe trước khi tập: Trước khi bắt đầu chế độ tập luyện, bệnh nhân cần được bác sĩ kiểm tra và xác định mức độ phù hợp của các bài tập.

Tránh các môn thể thao có cường độ cao hoặc đối kháng mạnh: Các môn thể thao như chạy đua, bóng đá, bóng rổ... có thể làm tăng gánh nặng lên tim và không phù hợp cho bệnh nhân hở van động mạch chủ.

Chú ý đến nhịp tim: Không nên để nhịp tim vượt quá mức an toàn, theo dõi nhịp tim và đảm bảo tập ở mức vừa phải (thường là 60-70% nhịp tim tối đa).

Ngừng tập khi có triệu chứng: Nếu có dấu hiệu đau ngực, khó thở, choáng váng hoặc mệt mỏi quá mức, cần ngừng ngay lập tức và tìm kiếm sự giúp đỡ y tế.

ThS.BS. Bùi Thị Hoài Thu