Bài 2: Ngăn chặn thuốc lá điện tử trong trường học

Sự vào cuộc từ nhiều phía

Việc tuyên truyền về phòng chống tác hại của thuốc lá/thuốc lá điện tử là một trong các nội dung nằm trong kế hoạch giáo dục mỗi năm học của các trường học trên toàn tỉnh. Những nỗ lực ngăn chặn, đẩy lùi thuốc lá điện tử trong học sinh được linh hoạt tùy vào thực tế mỗi nhà trường, tuy nhiên, về cơ bản đều gặp phải một số vướng mắc chung do chưa có chế tài cụ thể xử lý vi phạm cũng như các nguyên nhân khác đến từ gia đình, xã hội.

Trường THCS Nguyễn Trãi (huyện Vĩnh Linh) tổ chức buổi “Truyền thông phòng chống tác hại thuốc lá” - Ảnh: HN

Thầy giáo Hoàng Quốc Hùng, Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Trãi (huyện Vĩnh Linh) cho biết, tháng 9/2023, nhà trường đã phối hợp với công an thị trấn Hồ Xá để mời phụ huynh và 44 em học sinh có liên quan tới việc sử dụng và buôn bán thuốc lá điện tử đến làm việc.

Qua khai thác, được biết chỉ có tầm 2, 3 em hút thường xuyên và có “hàng” để bán cho các bạn, những em khác vì tò mò nên chỉ thử 1 vài lần. Trong đó, số lượng nữ sinh tham gia hút chiếm số đông. Các em chỉ mới thử hút 1 lần, nhà trường cũng mời phụ huynh đến làm việc để nhắc nhở họ cần quan tâm sâu sát tới con em hơn. Đối với những học sinh này, nhà trường đã tiến hành trừ điểm thi đua, yêu cầu cả phụ huynh lẫn học sinh ký cam kết không tái phạm.

Theo thầy Hùng, thực chất việc hút thuốc lá điện tử của những học sinh này đã diễn ra từ mùa hè khi các em phần nào được buông lỏng quản lý, không đến trường học, bước vào năm học thì chúng tôi quyết định phối hợp xử lý. Khi được hỏi tiền ở đâu để mua thuốc lá điện tử, các em đều trả lời là từ tiền tiêu vặt, tiền ăn sáng của ba mẹ cho.

Mặt khác, một số gia đình ít quan tâm đến đồ dùng học tập, vật dụng của con thì sẽ không biết được con mình có mua thuốc lá điện tử, bởi cứ nghĩ đó là cây bút, cây son.

“Tôi cũng chia sẻ thẳng thắn với phụ huynh, nếu trong nhà trường, chúng tôi làm mọi biện pháp từ tuyên truyền đến giáo dục, răn đe, giám sát nhằm ngăn chặn học sinh hút thuốc lá điện tử. Nhưng bước ra khỏi cổng trường, các em vẫn hút mà ba mẹ không nhắc nhở, những kẻ buôn bán thuốc lá vẫn ngang nhiên bán cho trẻ vị thành niên mà không bị xử phạt thì những nỗ lực một phía từ nhà trường là không đủ”, thầy Hùng nói.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vừa phát hành hai ấn phẩm mới gồm “Không hút thuốc lá và nicotin: Hướng dẫn cho trường học” và “Bộ công cụ học đường không có nicotin và thuốc lá” để giúp bảo vệ sức khỏe của học sinh trong trường học tại nhiều quốc gia. Hai ấn phẩm này bao gồm các chủ đề về cách hỗ trợ sinh viên bỏ thuốc, các chiến dịch giáo dục, thực hiện các chính sách và cách thực thi chúng. Hướng dẫn mới của WHO có thể giúp xây dựng các trường học không có nicotine và thuốc lá để giúp trẻ em khỏe mạnh và an toàn hơn, kỳ vọng được ngành GĐ&ĐT các địa phương áp dụng thành công.

Thực tế cho thấy, những hình thức xử lý như trừ điểm thi đua, răn đe hay nhắc nhở là chưa đủ nghiêm để đảm bảo không có học sinh cố tình vi phạm, tái phạm việc sử dụng thuốc lá điện tử. Mặt khác, việc những kẻ xấu cố tình buôn bán loại thuốc này tới tay học sinh tràn lan mà không bị xử phạt là do hiện nay vẫn chưa có hệ thống hành lang pháp lý toàn diện quản lý thuốc lá điện tử.

Thầy giáo Lê Chí Thông, Hiệu trưởng Trường THPT Hướng Hóa (huyện Hướng Hóa) cho hay, nhờ đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục phòng chống tác hại của thuốc lá và thuốc lá điện tử cùng việc đưa ra quy định cụ thể, giám sát chặt chẽ hoạt động của học sinh trong trường thông qua camera nên những năm gần đây chưa phát hiện trường hợp sử dụng thuốc lá điện tử trong trường học.

“Tuy nhiên, chúng tôi biết vẫn có nhiều học sinh hút thuốc lá điện tử bên ngoài, ngoài giờ học. Để ngăn chặn triệt để tình trạng này thì cần sự tương tác chặt chẽ hơn nữa giữa nhà trường, phụ huynh và các em học sinh. Phụ huynh phải gần gũi, những cuộc trò chuyện, chia sẻ trực tiếp các vấn đề trong cuộc sống sẽ giúp các em biết cân bằng cảm xúc, có lối sống tích cực hơn, từ đó hiểu và tránh xa những chất kích thích như thuốc lá điện tử”, thầy Thông chia sẻ.

Cần tuyên truyền thường xuyên và linh hoạt

Ngày 26/10/2023, Trường THCS Nguyễn Trãi (huyện Vĩnh Linh) phối hợp với Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Trị, Sở Y tế Quảng Trị và Huyện đoàn Vĩnh Linh tổ chức chương trình “Truyền thông phòng chống tác hại thuốc lá”. Thông qua buổi tuyên truyền, các em học sinh biết thêm kiến thức khoa học về tác hại, hệ lụy của việc sử dụng thuốc lá điện tử đến sức khỏe con người.

Bên cạnh đó, các giáo viên chủ nhiệm trao đổi với một số học sinh ngoan, đạo đức tốt trong lớp nếu phát hiện trường hợp sử dụng thuốc lá điện tử sẽ báo ngay cho thầy, cô. Đặc biệt, đảm bảo quá trình “tự giám sát” này được giữ kín, tránh những phản ứng tiêu cực từ các em học sinh cá biệt.

Trường Tiểu học và THCS Vĩnh Hòa (huyện Vĩnh Linh) tổ chức cho học sinh vẽ tranh chủ đề phòng chống tác hại thuốc lá điện tử - Ảnh: HN

Một điều phấn khởi là từ tháng 10/2023 đến nay, tình trạng học sinh sử dụng thuốc lá điện tử ở Trường THCS Nguyễn Trãi đã được quản lý chặt chẽ từ gia đình đến trong lớp học, những em từng vi phạm không tái phạm và chưa phát hiện thêm trường hợp mới nào.

Ngày 6/12/2023, liên đội Trường THCS Trần Hưng Đạo (TP.Đông Hà) tổ chức cuộc thi vẽ tranh tuyên truyền chủ đề “Nói không với thuốc lá và thuốc lá điện tử” thu hút đông đảo các em học sinh tham gia và lan tỏa được nhiều thông điệp tích cực; thông qua những tác phẩm nghệ thuật đã góp phần đẩy lùi tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh. Nhiều trường học trong tỉnh đã thực hiện lồng ghép giáo dục học sinh về tác hại của thuốc lá điện tử thông qua một số môn học như Ngữ văn, Sinh học, các hoạt động hướng nghiệp...

Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Trần Hữu Huyện cho biết: Thời gian qua, một số trường học trên địa bàn tỉnh báo cáo đã phát hiện và xử lý các trường hợp học sinh sử dụng thuốc lá điện tử. Về vấn đề này, từ đầu năm học 2023-2024, Sở GD&ĐT đã có văn bản chỉ đạo các trường triển khai những hoạt động phòng, chống tác hại thuốc lá trong học đường, kiểm tra việc thực hiện ở các trường học. Đồng thời, chúng tôi cũng thường xuyên phối hợp với Sở Y tế tổ chức tuyên truyền về tác hại của thuốc lá điện tử vào những buổi sinh hoạt ngoài trời, ngoại khóa, các cuộc thi...

Tuy nhiên, thực tế việc ngăn chặn triệt để tình trạng học sinh sử dụng, mua bán thuốc lá điện tử vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Bởi ngoài thời gian học trên lớp, các em còn nhiều thời gian sinh hoạt ở gia đình và bên ngoài xã hội, nếu các em không tự giác ý thức được hành vi của mình thì rất khó quản lý.

Ngoài ra, vì chưa có chế tài giám sát và xử phạt nghiêm khắc hơn đối với những cơ sở, cá nhân bán thuốc lá điện tử cho trẻ vị thành niên nên việc mua bán diễn ra thuận tiện, tràn lan. Điều này khiến việc ngăn chặn, xử lý các trường hợp vi phạm khó khăn hơn, cần nhiều hơn nữa sự đồng thuận, chung tay từ phía gia đình cũng như các ban ngành khác trong toàn xã hội.

Thời gian tới, Sở G&ĐT tiếp tục tăng cường tuyên truyền, phổ biến tác hại của việc sử dụng thuốc lá điện tử tới toàn thể học sinh, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động tại cơ quan, đơn vị, cơ sở giáo dục.

Ngoài ra, đẩy mạnh hoạt động xây dựng môi trường không khói thuốc tại các cơ sở giáo dục; chỉ đạo các trường học phối hợp với chính quyền địa phương thực hiện nghiêm quy định cấm bán thuốc lá và các sản phẩm thuốc lá mới phía ngoài cổng các trường học theo quy định tại Khoản 2, Điều 25 Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá.

Chỉ đạo các trường học phối hợp với các tổ chức đoàn thể địa phương tuyên truyền tới phụ huynh thực hiện không hút thuốc lá điện tử để làm gương cho con em. Tiếp tục đẩy mạnh phối hợp với lực lượng chức năng tăng cường kiểm tra, phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp mua bán, sử dụng thuốc lá điện tử trong học đường.

Hoài Nhung