Áp lực mang tên 'trường công lập'

Đằng sau ánh mắt lặng im là những đêm thức khuya vì điểm số

Tháng 6 đang đến gần, cũng là lúc hàng trăm nghìn học sinh lớp 9 trên cả nước bước vào chặng đua cuối cùng để giành một suất vào lớp 10 công lập - nơi được xem là “giấc mơ” của rất nhiều em và cả gia đình. Thế nhưng, giấc mơ ấy không dành cho tất cả.

Học sinh lớp 9 chuẩn bị bước vào Kỳ thi lớp 10 công lập trong tháng 6 tới. Ảnh minh họa

Tại nhiều địa phương, tỷ lệ chọi vào lớp 10 công lập ngày càng cao. Số lượng học sinh đăng ký dự thi lớn hơn đáng kể so với chỉ tiêu tuyển sinh, khiến mỗi suất đậu trở nên quý giá.

“Con gái tôi học lực khá, nhưng vì trường công chỉ lấy 60% nên mỗi ngày con phải học đến 11 giờ đêm, học thêm cả thứ Bảy, Chủ nhật. Cháu không nói gì, nhưng tôi biết con rất áp lực,” chị Huyền - một phụ huynh ở Hà Nội chia sẻ.

Đằng sau con số và chỉ tiêu là hàng ngàn trái tim học trò đang căng lên vì kỳ vọng, lo âu và cả những giấc mơ bị treo lơ lửng. Với nhiều em, thi đậu không chỉ là thành tích học tập, mà còn là "tấm vé danh dự" để không phụ lòng bố mẹ.

Khi “áp lực vô hình” hóa thành gánh nặng thực sự

Tại nhiều tỉnh, thành phố lớn, chỉ khoảng 60–70% học sinh lớp 9 có cơ hội vào trường công lập. Phần còn lại buộc phải chọn trường tư, trung tâm giáo dục thường xuyên, hoặc rẽ sang hướng học nghề. Nhưng trong suy nghĩ của nhiều bậc cha mẹ, “không vào được công lập” đồng nghĩa với thất bại.

“Cả nhà tôi ai cũng học công lập, nên tôi nghĩ con cũng phải cố gắng để giữ truyền thống đó. Hơn nữa học phí công lập dễ thở hơn, tôi là công nhân, không kham nổi mấy trường tư đắt đỏ,”, anh T., phụ huynh ở Bình Dương, chia sẻ.

Sự lo toan của người lớn, đôi khi được gửi gắm thành câu nói tưởng như nhẹ nhàng: “Con chỉ cần đậu công lập là ba mẹ mừng rồi.” Nhưng với một đứa trẻ mới 14, 15 tuổi, đó là lời nhắc mỗi ngày rằng: "Con phải đậu, không có đường lui."

Từ kỳ vọng của mẹ cha, nhiều bạn trẻ gặp áp lực lớn trước những kỳ thi. Ảnh minh họa/Nguồn: VOV

Không ít học sinh chia sẻ rằng các em cảm thấy như đang “thi thay cả nhà”. Minh Quân (học sinh lớp 9 ở TP.HCM) tâm sự: “Em muốn đậu trường công để sau này học phí đỡ gánh nặng cho bố mẹ. Em không dám nghĩ đến việc trượt, vì sợ làm bố mẹ buồn.”

TS. Nguyễn Hà Thành - chuyên gia tâm lý học đường cảnh báo: “Áp lực thi cử khi chưa được chia sẻ đúng cách dễ tạo ra tổn thương tâm lý. Trẻ em gồng gánh kỳ vọng của người lớn mà không được thấu hiểu thì rất dễ bị khủng hoảng cảm xúc, tự ti, thậm chí chán nản với học tập.”

Tương tự, TS. Trần Thu Hương (giảng viên Tâm lý học, Đại học KHXH&NV) nhận định: “Áp lực thi vào trường công lập không chỉ đến từ sự cạnh tranh mà còn từ kỳ vọng của gia đình và sự so sánh trong xã hội. Nhiều học sinh xem trượt công lập là thất bại, từ đó dễ rơi vào khủng hoảng tâm lý.”

Hãy để con trẻ được lựa chọn con đường phù hợp

Nhiều chuyên gia giáo dục cho rằng: Điều quan trọng không nằm ở việc các em học trường công hay tư, mà là các em được học trong môi trường phù hợp, phát huy được thế mạnh bản thân.

“Không phải trường công mới là tốt nhất. Quan trọng là sau 3 năm THPT, các em có kỹ năng, kiến thức và định hướng rõ ràng,” cô Nguyễn Thị Thu - một giáo viên THCS tại Đà Nẵng chia sẻ.

Phụ huynh hãy lắng nghe và động viên con nhiều hơn trước kỳ thi vào lớp 10 công lập đầy cam go. Nguồn ảnh: báo Lao Động

Phụ huynh cũng cần hiểu rằng, kỳ thi lớp 10 không quyết định tương lai con cái. Áp lực nếu được chuyển hóa thành động lực thì rất tốt, nhưng nếu vượt quá sức chịu đựng của con trẻ, nó sẽ để lại những vết hằn tâm lý lâu dài.

Hãy lắng nghe con nhiều hơn, động viên con đúng lúc, và quan trọng nhất, hãy cho phép con sai, cho phép con được chọn lại nếu cần. Kỳ thi vào lớp 10 chỉ là một chặng nhỏ trong hành trình dài mang tên “trưởng thành”.

Yến Nguyễn