Ăn cơm tổ nghề

Song, những tranh cãi về sản phẩm nghệ thuật của Trấn Thành dường như chưa bao giờ hết. Đặc biệt, trong khoảng 3-4 năm trở lại đây, mỗi khi anh cho ra mắt một sản phẩm điện ảnh mới là lập tức sẽ có những bùng nổ gay gắt giữa hai luồng quan điểm trái ngược nhau. Mùa phim Tết này, với sản phẩm “Bộ tứ báo thủ”, tranh cãi dồn dập hơn nhưng không xoáy chủ yếu vào chất lượng hay nội dung phim mà lại quanh một chuyện bên lề.

Phim “Bộ tứ báo thủ” của Trấn Thành.

Sau khi diễn viên Quốc Thuận đăng dòng trạng thái chê tơi tả một bộ phim mới ra mắt dịp Tết, lập tức diễn viên Lê Giang đã đăng đàn, chỉ đích danh Quốc Thuận với quan điểm cho rằng Quốc Thuận đang dìm phim “Bộ tứ báo thủ” của Trấn Thành. Chuyện Lê Giang bênh cũng đúng thôi bởi chị là diễn viên thủ một vai trong đó. Ngoài ra, tình cảm thân thiết với Trấn Thành cũng là một chiều kích để Lê Giang ra mặt bảo vệ bạn của mình. Song, có vẻ như Lê Giang hơi vội vàng khi Quốc Thuận chưa nói đích danh phim nào. Nhưng, kéo theo đó là rất nhiều ồn ào với cả sự cực đoan đến từ hai phía.

Phía chê Trấn Thành thì nhận xét những diễn viên, nhân vật giải trí như Lê Giang, Hoa hậu Thu Hoài là “kém duyên” khi chưa rõ Quốc Thuận đang chê cụ thể bộ phim nào mà đã vội lên tiếng. Lập luận của bên này không sai, song sự cực đoan cũng đã xuất hiện khi nhiều tài khoản miệt thị nặng nề ca sĩ Anh Tú chỉ vì anh trót khen phim “Bộ tứ báo thủ” hay. Còn phía bênh Trấn Thành thì lại cực đoan ở chỗ quy chụp tất cả những ai chê phim là ghen tức với thành công của Trấn Thành, là lạc hậu, không hiểu được tinh thần của giới trẻ v.v... Nhưng tựu trung lại, có một ý kiến mà có lẽ chúng ta nên suy ngẫm bởi đang thể hiện một thái độ thiếu khách quan đối với phê bình. Đó là quan điểm “là nghệ sĩ, cùng ăn chung chén cơm của tổ nghề thì không nên chê nhau”.

Thực sự, tổ nghề của mỗi ngành nghề rất đáng được tôn trọng. Tâm thức người Việt luôn là biết ơn nguồn cội nên chuyện nhớ ơn tổ nghề là điều đáng quý. Nhưng, suy nghĩ đã cùng chung một nghề với nhau thì không nên chê nhau thì lại không ổn chút nào. Đơn giản, khen hay chê cũng đều rất có giá trị đối với sự tiến bộ của một cá nhân, một tập thể và từ đó góp phần dần dần tạo nên sự tiến bộ của cả một ngành nghề. Miễn sao, khen hay chê ấy phải công tâm, đúng mực. Vậy thì tại sao lại phải ngăn cản một người nào đó chê sản phẩm của một cá nhân hay một tập thể cùng ngành nghề?

Ở trường hợp cụ thể, nghề văn nghệ mà Trấn Thành, Lê Giang, Quốc Thuận... cùng chung tổ nghề không chỉ có những nghệ sĩ, diễn viên, biên kịch, đạo diễn... mà còn có cả những người hoạt động phê bình nghệ thuật. Giống như văn học cũng thế, không ai có quyền gạt các nhà phê bình văn học ra ngoài sân chơi chung của nhà văn, nhà thơ cả. Chính những nhà phê bình nghiêm túc mới là những người có công đóng góp tiếng nói phản biện cho nghề nghiệp được tốt lên. Và, đã làm phê bình, công bố tác phẩm phê bình là một quyền bình đẳng với quyền công bố tác phẩm của nghệ sĩ.

Thế nên, cần tách bạch nhiệm vụ của những người phê bình ra khỏi cái gọi là “chén cơm tổ nghề”. Suy cho cùng, tổ nghề mang lại cái phúc theo nghề cho người làm nghề, tạo ra cái lõi biết tri ân trong lòng người làm nghề chứ không phải là người mang lại nồi cháo, mâm cơm miễn phí để mọi người trong nghề cùng chia nhau. Sòng phẳng mà nói, cái gọi là “chén cơm” kia được mang lại từ chính những đồng tiền mà khán giả (tức người tiêu dùng) bỏ ra. Đồng tiền đó được nghệ sĩ đánh đổi bằng lao động sáng tạo, bằng mồ hôi nước mắt thực sự. Đấy mới là sự sòng phẳng đúng nghĩa tinh thần công nghiệp văn hóa.

Bởi vậy, nên chăng, đừng lạm dụng “tổ nghề” mỗi khi vấp phải các ý kiến phê bình. Thà ra mắt sản phẩm mà có những lời phê bình bên cạnh những lời khen còn hơn là chỉ toàn những lời khen mà đa số chúng rập khuôn nhau, thậm chí sao chép nhau, y như từ chung một thông cáo báo chí ban đầu.

Hà Quang Minh