AI đạt bước nhảy vọt về chỉ số IQ, lọt top 15% trí tuệ loài người

Nhưng trí tuệ không đồng nghĩa với ý thức. Chỉ số IQ không chứng minh sự tự nhận thức. Ảnh: Shutterstock.

OpenAI vừa ra mắt mô hình o3 mới, đạt điểm IQ 136 trong bài kiểm tra Mensa tại Na Uy. Kết quả này cao hơn 98% dân số loài người.

Bước tiến này lớn đến mức khiến nhiều người bắt đầu cảm thấy như thể AI đã tiến hóa thành Skynet - cỗ máy AI do con người tạo ra nhưng sau đó quay lại tấn công hủy diệt chính con người. Theo khảo sát mới nhất của EduBirdie, 25% Gen Z hiện tin rằng AI đã có ý thức. Hơn một nửa cho rằng chỉ còn là vấn đề thời gian trước khi chatbot của họ đạt tới trạng thái có cảm nhận và thậm chí có thể đòi quyền bầu cử.

Tuy nhiên, cần đặt kết quả IQ đó trong một bối cảnh cụ thể. Bài kiểm tra Mensa của Na Uy là bài kiểm tra công khai, tức là mô hình có thể đã tiếp xúc với câu hỏi hoặc đáp án trong quá trình huấn luyện.

Để loại trừ yếu tố đó, các nhà nghiên cứu tại MaximumTruth.org đã xây dựng một bài kiểm tra IQ hoàn toàn mới, không xuất hiện trong bất kỳ bộ dữ liệu huấn luyện nào, cũng không kết nối với Internet, có nghĩa là hoàn toàn ngoại tuyến.

Bài kiểm tra này được thiết kế có độ khó tương đương với bài của Mensa. Cuối cùng, mô hình o3 đạt điểm 116. Con số này đưa ChatGPT o3 vào top 15% trí tuệ của con người. So sánh với tháng 5 năm ngoái, không có mô hình AI nào vượt quá điểm 90 trên cùng thang đo. Khi đó, AI vẫn còn vật lộn với những câu hỏi xoay hình tam giác. Giờ đây, o3 đã gần như xếp ngang hàng với những bộ óc con người sáng giá nhất.

Không chỉ ChatGPT, Claude cũng có bước tiền, Gemini đạt khoảng 90 điểm. Ngay cả GPT-4o, mô hình mặc định của ChatGPT hiện tại, cũng chỉ kém o3 vài điểm IQ.

Điều khiến các chuyên gia công nghệ sửng sốt nằm ở tốc độ phát triển. AI đang tiến bộ như phần mềm, không giống cách con người học. Với một thế hệ Gen Z lớn lên cùng phần mềm, được cập nhật hàng tuần, nâng cấp không ngừng, kiểu tăng trưởng này tạo cảm giác vừa quen thuộc, vừa bất an.

Với những người trưởng thành trong một thế giới mà mọi thứ đều bắt đầu bằng Google, luôn có Siri trong túi và một chiếc Alexa trên kệ sách, khái niệm “trí tuệ nhân tạo” mang ý nghĩa rất khác so với định nghĩa hàn lâm trong triết học hay khoa học máy tính.

Nếu bạn lớn lên giữa đại dịch, các cuộc trò chuyện chủ yếu là qua màn hình. Khi đó, một người bạn đồng hành là AI có thể không khác gì một lớp học Zoom. Có lẽ cũng không ngạc nhiên khi khảo sát từ EduBirdie cho thấy gần 70% Gen Z nói “làm ơn” và “cảm ơn” khi giao tiếp với AI.

Nhiều người đang đối xử với chúng như những sinh thể có cảm xúc. 2/3 trong số họ sử dụng AI thường xuyên trong giao tiếp công việc. 40% dùng AI để viết email. 1/4 dựa vào AI để xử lý những tin nhắn Slack khó xử. Gần 20% chia sẻ cả những thông tin nhạy cảm nơi làm việc như hợp đồng, dữ liệu cá nhân của đồng nghiệp.

Nhiều người còn dùng AI để hỗ trợ trong các tình huống xã hội như xin nghỉ phép hay từ chối lịch hẹn. Cứ 8 người sẽ có một người đã tâm sự với AI về chuyện lùm xùm nơi làm việc và trong 6 người sẽ có người từng sử dụng AI như nhà trị liệu.

Nếu bạn tin tưởng AI đến mức ấy hoặc thấy nó đủ thú vị để xem như một người bạn (26%) hay thậm chí là người yêu (6%), việc cho rằng AI có ý thức không còn là một quan điểm viễn tưởng. Bạn dành thời gian nói chuyện với nó, được nó trả lời, được nó ghi nhớ, được nó phản hồi như thể đang quan tâm…

Theo thời gian, cảm giác “nó là một con người” bắt đầu hình thành. Giờ đây, khi nó đang trở nên thông minh rõ rệt, những câu hỏi triết học là điều khó tránh khỏi.

Tuy vậy, trí thông minh không đồng nghĩa với ý thức. Điểm IQ cao không nói lên điều gì về khả năng tự nhận thức, theo TechRadar. Một cỗ máy có thể đạt điểm tuyệt đối trong bài kiểm tra logic và vẫn chỉ là một cái lò nướng bánh, nếu được lập trình đúng cách. AI hiện tại chỉ “suy nghĩ” trong nghĩa là giải quyết bài toán bằng logic lập trình. Nó không có cảm xúc, không tự biết mình đang tồn tại, không biết đau, không biết tổn thương.

Thúy Liên