Kỷ niệm 78 năm Ngày Truyền thống Báo Khánh Hòa (26-4-1947 - 26-4-2025): Từ viết chữ ngược, in trên đá đến xuất bản báo với AI

Để tờ báo được làm ra và đến tay bạn đọc phải trải qua một dây chuyền xuất bản. Từ những kỹ thuật in ấn sơ khai ngày nào cho đến làm báo thời công nghệ với AI hỗ trợ, những người làm báo vẫn ngày đêm nỗ lực tìm tòi, sáng tạo với mong muốn mang đến món ăn tinh thần nhanh nhất, tốt nhất cho độc giả.

Từ những kỹ thuật xuất bản báo ban đầu...

Trong cuốn sách “Chúng tôi làm báo Khánh Hòa” kể rằng: Những năm đầu làm báo Thắng (từ tháng 4-1947) đầy khó khăn, thiếu thốn trăm bề, báo phải in bằng kỹ thuật in ấn sơ khai, đó là chữ viết ngược trên mặt đá được mài phẳng với mực charbonel để tạo thành khuôn in rồi in thành báo (in li-tô đá). Thế nhưng, những người làm báo lúc bấy giờ đã nỗ lực phát hành được 300 đến 700 tờ mỗi kỳ (mỗi tháng 3 đến 4 kỳ), phát hành bằng con đường giao liên bí mật. Hơn nữa, thời gian này còn ra thêm một tờ báo địch vận bằng tiếng Pháp tên là Le Trait d’Union (Cái Gạch Nối). Đây là tờ báo được phát hành dành riêng cho đối tượng là các quan chức, binh lính Pháp. Đến năm 1965, Báo Giải phóng Khánh Hòa ra đời được in bằng máy rô-nê-ô, khổ 20 x 30cm có 4 trang, phát hành còn hạn chế. Những lúc khó khăn không có ru-lô, những người làm báo khi ấy đã sáng tạo dùng ống nứa bọc ruột xe đạp thay thế và in theo cách in li-tô trên bảng đá. Đến cuối năm 1973, Khu 5 chi viện máy in ti-pô, loại máy nằm, cải tiến gọn nhẹ, in bằng đẩy tay, dễ vận chuyển; in khổ 30 x 40, báo từ 4 lên 6 trang, có số từ 2 đến 3 màu, số lượng in từ 200 lên 500 số. Ngoài việc phát hành trong tỉnh còn phát hành đều đặn ra Thủ đô Hà Nội, tỉnh Bắc Thái kết nghĩa và các tỉnh thuộc Khu 5 như: Quảng Nam - Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Ninh Thuận, Đắk Lắk, Gia Lai, Kon Tum. Sau giải phóng đến thời kỳ đổi mới, Báo Khánh Hòa được in offset 2 màu, rồi 4 màu...

Ảnh vẽ thời kỳ làm báo Thắng ở chiến khu Hòn Dữ.

Từ năm 1998, Báo Khánh Hòa bắt đầu ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác xuất bản báo. Lúc đó, máy đánh chữ được thay bằng máy vi tính để nhập tin bài. Công tác chế bản cũng đã được thực hiện trên máy vi tính với phần mềm Page Maker, sau đó in maket ra giấy decal (chữ ngược) để chuyển cho nhà in in báo. Thời điểm này, thông qua mạng Internet, Báo Khánh Hòa cũng đã đăng ký mua tin tức của Thông tấn xã Việt Nam để đăng trên báo… Cùng với đó, công tác quản lý hồ sơ, tư liệu, kế toán, chấm nhuận bút… của báo cũng từng bước được áp dụng công nghệ thông tin, giúp việc quản lý, truy xuất thông tin được nhanh chóng, chính xác.

Đến năm 2007, trước ứng dụng mạnh mẽ từ công nghệ và Internet, Báo Khánh Hòa đã chế bản điện tử hoàn toàn, trực tiếp xuất maket ra file PDF để chuyển nhà in thông qua đường truyền FTP, không còn phải in decal, giao thủ công qua nhà in như trước đây. Việc làm này tránh được sai sót rất nhiều, giúp nâng cao chất lượng bản in.

...Đến chuyển đổi số mạnh mẽ

Năm 2019, Báo Khánh Hòa thử nghiệm phần mềm quản lý tòa soạn, giúp tối ưu hóa quy trình làm việc. Tất cả cùng sử dụng chung một nền tảng, phóng viên không còn gửi tin bài qua email như trước đây. Phần mềm giúp thuận lợi trong việc quản lý và theo dõi tin bài. Tuy nhiên, qua hơn 2 năm triển khai, trước yêu cầu nhiệm vụ mới, nhận thấy phần mềm này chưa đáp ứng hết được công việc: Chỉ mới giúp giải quyết việc xuất bản cho báo in, chưa tích hợp xử lý công việc cho báo điện tử, xử lý công việc hành chính… nên Ban Biên tập Báo Khánh Hòa đã định hướng xây dựng hệ thống tòa soạn hội tụ với những tính năng ưu việt.

Lãnh đạo Báo Khánh Hòa tham dự Hội nghị báo chí toàn quốc tổng kết công tác năm 2024, triển khai nhiệm vụ năm 2025.

Cùng với hệ thống tòa soạn hội tụ được Thường trực Tỉnh ủy đồng ý cho triển khai, những người làm Báo Khánh Hòa cũng chủ động nâng cấp trình độ tin học của bản thân để đáp ứng yêu cầu mới, thời công nghệ số. Những buổi tự đào tạo tại tòa soạn liên tiếp được triển khai, nhiều lớp học về chuyển đổi số được Ban Biên tập cử lãnh đạo các phòng, phóng viên, kỹ thuật viên tham dự, sau đó về truyền đạt lại, lan tỏa cách làm trong tập thể báo…

Song song với phát triển hệ thống Tòa soạn hội tụ, Báo Khánh Hòa điện tử được quan tâm, đầu tư nâng cấp, mở nhiều chuyên mục mới, nhiều thể loại mới phù hợp với xu thế báo chí hiện đại đã xuất hiện nhiều hơn như: Infographics, E-magazine, Podcast, Đọc báo online, Livestream… Giai đoạn này, Báo cũng đẩy mạnh phát triển các nền tảng mạng xã hội như: Fanpage Facebook, Tiktok, Youtube … Đặc biệt Fanpage Báo Khánh Hòa hiện có hơn 69.000 lượt theo dõi và đã được Facebook cấp Tick xanh chính chủ. Ngoài ra, Báo Khánh Hòa cũng đã xây dựng các kênh trên các nền tảng Spotify, Zalo Official để cập nhật, chia sẻ tin tức đến bạn đọc.

Năm 2023, lần đầu tiên Trung tâm Hỗ trợ chuyển đổi số báo chí (Cục Báo chí, Bộ Thông tin và Truyền thông, nay là Bộ Khoa học Công nghệ) đưa ra bộ tiêu chí để đánh giá mức độ trưởng thành chuyển đổi số báo chí của các cơ quan báo chí trong cả nước. Báo Khánh Hòa đã rất quan tâm, nỗ lực hoàn thành từng tiêu chí một. Kết quả xếp hạng năm 2023, Báo Khánh Hòa được xếp hạng 3 Khối Báo chí Địa phương. Trong nỗ lực không ngừng, kết hợp việc tham vấn các chuyên gia, Trung tâm Hỗ trợ chuyển đổi số báo chí, tập thể Báo Khánh Hòa tiếp tục phấn đấu hoàn thành những tiêu chí còn thiếu, Ban Biên tập quyết liệt chỉ đạo, có lộ trình, phương pháp thực hiện. Cùng với việc tiến tới xây dựng tòa soạn không dùng giấy, Báo cũng đã bước đầu thử nghiệm ứng dụng công nghệ AI vào quy trình xuất bản báo, đó là dùng AI tích hợp vào CMS (phần mềm quản lý nội dung) hỗ trợ soát lỗi chính tả trên các bản thảo, giúp phóng viên, biên tập viên hạn chế được sai sót. Ngoài ra, các thành viên của Báo còn tự tìm tòi, học hỏi các ứng dụng AI khác để phục vụ cho công tác chuyên môn được nhanh và hiệu quả hơn. Kết quả xếp hạng về mức độ trưởng thành chuyển đổi số báo chí năm 2024 ở khối Báo Địa phương (là các báo có cơ quan chủ quản thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương), Báo Khánh Hòa vinh dự đứng đầu trong số 62 cơ quan báo chí thuộc khối có tham gia đánh giá.

Con đường chuyển đổi số báo chí còn nhiều khó khăn và đòi hỏi sự nỗ lực, đổi mới, sáng tạo liên tục của cả một tập thể. Thời gian tới, Báo Khánh Hòa tiếp tục xác định nhiệm vụ trọng tâm trong chuyển đổi số; tìm tòi, học hỏi những cách làm hay, phù hợp với điều kiện để áp dụng vào đơn vị, từng bước hoàn thiện mình và góp phần vào công cuộc chuyển đổi số báo chí chung của cả nước.

Từ Báo Thắng năm xưa đến Báo Khánh Hòa hôm nay là một chặng đường dài. Trên hành trình ấy, những người làm báo từ thế hệ viết bằng bút sắt, chữ ngược, in trên đá đến thế hệ làm báo đa phương tiện với hỗ trợ của AI ngày nay đều chung một lòng vì tờ báo, luôn nỗ lực phấn đấu để xứng đáng là tiếng nói của Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân tỉnh Khánh Hòa.

PHÚ QUỐC