Xuất nhập khẩu đạt trên 390 tỷ USD - thành công và thách thức trong bối cảnh hội nhập

Ảnh minh họa

Tăng trưởng mạnh mẽ của xuất khẩu và nhập khẩu

Theo số liệu thống kê mới nhất của Cục Hải quan (Bộ Tài chính), trong nửa đầu năm 2025 (tính đến hết 15/6/2025), tổng trị giá xuất khẩu của Việt Nam đã đạt 197,88 tỷ USD, tăng 13,7% so với cùng kỳ năm trước. Đây là một con số ấn tượng, chứng tỏ sự nỗ lực không ngừng của các doanh nghiệp Việt Nam trong việc thúc đẩy xuất khẩu. Các nhóm hàng xuất khẩu chủ lực như máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ, với mức tăng 40,7%, tương đương 12,35 tỷ USD. Máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng cũng ghi nhận mức tăng trưởng 15,1%, tương đương với 3,17 tỷ USD, trong khi cà phê có sự tăng trưởng mạnh mẽ với mức tăng 62,6%, tương ứng 1,94 tỷ USD. Những con số này chứng tỏ sức mạnh và tiềm năng của nền kinh tế Việt Nam, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp chế tạo và sản xuất, nơi Việt Nam đang dần trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Trị giá xuất khẩu của một số nhóm hàng lớn lũy kế từ 01/01/2025 đến 15/6/2025 và cùng kỳ năm 2024 Nguồn: Cục Hải quan.

Tuy nhiên, trị giá xuất khẩu kỳ 1 tháng 6/2025 giảm so với kỳ 2 tháng 5/2025 ở các nhóm hàng sau: máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng giảm 789 triệu USD, tương ứng giảm 27,2%; điện thoại các loại và linh kiện giảm 777 triệu USD, tương ứng giảm 29,1%; hàng dệt may giảm 387 triệu USD, tương ứng giảm 20,1%.... Điều này có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của các nhóm hàng chủ lực trong thời gian tới. Việc giảm sút này có thể do những yếu tố bên ngoài như sự gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, thay đổi nhu cầu của thị trường tiêu thụ lớn, cũng như sự cạnh tranh ngày càng gay gắt từ các quốc gia khác.

Ở chiều ngược lại, nhập khẩu của Việt Nam cũng có sự tăng trưởng ấn tượng, với tổng trị giá nhập khẩu đạt 193,03 tỷ USD, tăng 16,9% so với cùng kỳ năm 2024. Những nhóm hàng tăng mạnh trong nhập khẩu bao gồm máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện (tăng 16,68 tỷ USD, tương ứng tăng 36,9%) và máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng (tăng 4,71 tỷ USD, tương ứng tăng 22,8%). Sự gia tăng này cho thấy nhu cầu về nguyên liệu đầu vào và công nghệ phục vụ sản xuất trong nước đang ngày càng lớn.

Trị giá nhập khẩu của một số nhóm hàng lớn lũy kế từ 01/01/2025 đến 15/5/2025 và cùng kỳ năm 2024. Nguồn: Cục Hải quan

Doanh nghiệp FDI đóng vai trò quan trọng trong xuất khẩu

Theo thống kê, doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vẫn đóng vai trò chủ yếu trong cơ cấu xuất nhập khẩu của Việt Nam. Tổng trị giá xuất khẩu của các doanh nghiệp FDI đạt 143,75 tỷ USD, chiếm 72,6% tổng trị giá xuất khẩu của cả nước. Dù có sự giảm sút đáng kể trong kỳ 1 tháng 6/2025 (giảm 22,7%, tương ứng giảm gần 4 tỷ USD so với kỳ 2 tháng 5/2025), các doanh nghiệp FDI vẫn giữ vững được vị thế dẫn đầu. Các nhóm hàng xuất khẩu của FDI vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu, nhất là các sản phẩm điện tử, máy móc và linh kiện.

Tuy nhiên, nhập khẩu của các doanh nghiệp FDI lại giảm nhẹ trong kỳ 1 tháng 6/2025 (giảm 11,6%, tương ứng giảm 1,65 tỷ USD so với kỳ 2 tháng 5/2025). Dù vậy, tổng trị giá nhập khẩu của nhóm này vẫn đạt 126,06 tỷ USD, chiếm gần 65,3% tổng trị giá nhập khẩu của cả nước. Sự gia tăng nhập khẩu của các doanh nghiệp FDI cho thấy nhu cầu lớn đối với nguyên liệu và sản phẩm công nghệ phục vụ cho sản xuất trong nước, đồng thời cũng phản ánh những cơ hội và thách thức trong việc duy trì chuỗi cung ứng ổn định.

Cán cân thương mại thặng dư và những thách thức trong tương lai

Bên cạnh sự tăng trưởng trong xuất khẩu và nhập khẩu, cán cân thương mại của Việt Nam cũng có dấu hiệu tích cực, khi thặng dư cán cân thương mại hàng hóa đạt 4,84 tỷ USD trong nửa đầu năm 2025. Đây là một kết quả khá khả quan trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu còn đối mặt với nhiều biến động, đặc biệt là tác động từ cuộc chiến thương mại giữa các cường quốc và tình trạng gián đoạn chuỗi cung ứng.

Tuy nhiên, thặng dư cán cân thương mại không có nghĩa là Việt Nam có thể hoàn toàn yên tâm. Một trong những vấn đề lớn mà Việt Nam cần phải đối mặt là sự phụ thuộc vào các doanh nghiệp FDI trong xuất khẩu và nhập khẩu. Mặc dù các doanh nghiệp FDI đóng góp lớn vào kim ngạch xuất khẩu và nhập khẩu, nhưng họ cũng đồng thời có thể là yếu tố gây rủi ro khi có sự thay đổi trong chiến lược kinh doanh hoặc sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Thêm vào đó, việc phụ thuộc vào nhập khẩu nguyên liệu và thiết bị công nghệ từ các quốc gia khác cũng khiến Việt Nam đối mặt với rủi ro về sự biến động của giá cả, tỷ giá hối đoái và các chính sách bảo hộ từ các quốc gia đối tác. Việc gia tăng mạnh mẽ trong nhập khẩu máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện, trong khi xuất khẩu các nhóm hàng này lại giảm sút, cho thấy một sự mất cân đối trong chiến lược xuất nhập khẩu của Việt Nam.

Giải pháp cho tăng trưởng xuất khẩu bền vững

Để duy trì đà tăng trưởng bền vững trong xuất khẩu, các doanh nghiệp Việt Nam cần tăng cường đầu tư vào công nghệ, nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm xuất khẩu, và giảm bớt sự phụ thuộc vào các nguyên liệu và linh kiện nhập khẩu. Chính phủ và các cơ quan chức năng cũng cần đẩy mạnh các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là trong việc cải cách thủ tục hành chính, giảm thiểu các rào cản thương mại và tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp FDI và trong nước.

Ngoài ra, việc đẩy mạnh chuyển đổi số, tối ưu hóa chuỗi cung ứng và phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ sẽ giúp Việt Nam chủ động hơn trong việc kiểm soát nguồn nguyên liệu và sản phẩm đầu vào, từ đó tạo ra lợi thế cạnh tranh lớn hơn trong việc xuất khẩu. Một yếu tố quan trọng khác là việc tăng cường liên kết giữa các doanh nghiệp trong và ngoài nước, tạo nên một hệ sinh thái kinh tế vững mạnh, góp phần duy trì sự ổn định và phát triển của nền kinh tế.

ĐT