Xuất khẩu thủy sản Việt Nam phục hồi mạnh trong quý I/2025

Tôm và cá tra tiếp tục là lực đẩy chính

Hiệp Hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep) dẫn số liệu từ Tổng Cục Hải quan cho thấy, tôm các loại tiếp tục giữ vững vai trò chủ lực khi mang về 931,6 triệu USD trong ba tháng đầu năm, tăng 35,7% so với cùng kỳ. Riêng tháng 3 đóng góp 327 triệu USD, tăng 20,4%. Sự tăng trưởng mạnh mẽ này phản ánh nhu cầu tiêu thụ sôi động từ các thị trường lớn như Trung Quốc – đặc biệt sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán – cũng như Hoa Kỳ và châu Âu. Việc các hiệp định thương mại như EVFTA đi vào thực thi hiệu quả cũng góp phần hỗ trợ đáng kể cho mặt hàng này.

Xuất khẩu thủy sản tăng trưởng mạnh trong quý I/2025

Cá tra – một sản phẩm chủ lực khác – cũng ghi nhận kết quả tích cực với kim ngạch đạt 465 triệu USD trong quý I, tăng 13%, trong đó tháng 3 đạt 181 triệu USD, tăng 16,1%. Giá nguyên liệu cá tra duy trì ổn định và định hướng đẩy mạnh các sản phẩm chế biến giá trị gia tăng đã góp phần duy trì sức cạnh tranh cho sản phẩm này trên thị trường quốc tế.

Tuy nhiên, so với tôm, tốc độ tăng trưởng của cá tra có phần chậm hơn, phản ánh phần nào sự chững lại của nhu cầu tại một số thị trường quan trọng trong bối cảnh chịu tác động từ các yếu tố bất định như tình hình địa chính trị phức tạp và áp lực từ các biện pháp phòng vệ thương mại, đặc biệt là thuế chống bán phá giá từ phía Hoa Kỳ.

Mặc dù tôm Việt Nam vẫn giữ được sức bật, song không thể xem nhẹ sự cạnh tranh gay gắt từ các quốc gia xuất khẩu lớn như Ecuador và Ấn Độ, vốn có lợi thế về giá thành và quy mô sản xuất.

Cua, nhuyễn thể có vỏ: tăng trưởng mạnh

Một điểm đáng chú ý trong quý I là sự tăng trưởng vượt trội của nhóm sản phẩm cua, ghẹ và nhuyễn thể có vỏ như nghêu, sò, hàu. Trong đó, cua và ghẹ đạt kim ngạch 86,4 triệu USD, tăng tới 66% so với cùng kỳ, phần lớn nhờ nhu cầu tăng vọt từ Trung Quốc trong dịp Tết. Nhuyễn thể có vỏ ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng 115%, đạt 64,9 triệu USD, dù quy mô giá trị chưa lớn nhưng thể hiện tiềm năng đáng kể của các sản phẩm “ngách” trong việc làm phong phú cơ cấu hàng hóa xuất khẩu.

Dẫu vậy, bước sang tháng 3, tốc độ tăng trưởng của nhóm này đã chững lại – cua, ghẹ tăng 27,9%, nhuyễn thể có vỏ tăng 89,7% – phản ánh xu hướng giảm nhiệt sau mùa cao điểm tiêu dùng vào đầu năm.

Cá ngừ đối mặt nhiều trở ngại

Trái với xu hướng chung của ngành, cá ngừ là nhóm duy nhất ghi nhận mức giảm trong tháng 3 với kim ngạch xuất khẩu chỉ đạt 83,3 triệu USD, giảm nhẹ 0,7%. Lũy kế quý I, mặt hàng này chỉ tăng trưởng khiêm tốn 3,6%, đạt 222,7 triệu USD.

Nguyên nhân chủ yếu đến từ các rào cản kỹ thuật như quy định về khai thác hợp pháp (IUU), đặc biệt là yêu cầu về kích thước tối thiểu của cá ngừ (từ 0,5m trở lên), đã làm hạn chế nguồn nguyên liệu phục vụ chế biến. Ngoài ra, Đạo luật Bảo vệ Động vật có vú ở Biển (MMPA) của Hoa Kỳ – thị trường lớn nhất đối với cá ngừ Việt Nam – cũng tạo ra sức ép đáng kể. Mới đây, Cục Quản lý Khí quyển và Đại dương Hoa Kỳ (NOAA) đã đưa ra thông báo sơ bộ không công nhận tương đương cho ngành khai thác hải sản của Việt Nam. Nếu không có giải pháp kịp thời, kể từ ngày 1/1/2026, các sản phẩm hải sản Việt Nam có thể bị cấm nhập khẩu vào Hoa Kỳ – một đòn giáng mạnh không chỉ lên ngành cá ngừ mà còn tác động lan rộng sang các nhóm sản phẩm khai thác khác như mực và bạch tuộc.

Dù đạt nhiều kết quả tích cực trong quý đầu năm, ngành thủy sản Việt Nam vẫn đứng trước loạt thách thức lớn, bao gồm: thẻ vàng IUU từ EU chưa được gỡ bỏ, những quy định khắt khe từ thị trường Hoa Kỳ, và nguy cơ gia tăng hàng rào thuế quan nếu chính sách thương mại của chính quyền mới tại Mỹ trở nên bảo hộ hơn.

Trong bối cảnh đó, việc tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi bền vững trong khai thác, nâng cao năng lực truy xuất nguồn gốc và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế sẽ là điều kiện tiên quyết để giữ vững thị phần và phát triển ổn định trong dài hạn.

Nhị Hà