Xuất khẩu rau quả trong quí 1 giảm hơn 11% so với cùng kỳ, nguyên nhân do đâu?

Kim ngạch xuất khẩu rau quả trong quí 1 giảm 11,3% so với cùng kỳ năm 2024. Ảnh minh họa: VGP

Theo Hiệp hội rau quả Việt Nam, sầu riêng từng là mặt hàng chủ lực, dẫn đầu kim ngạch xuất khẩu rau quả Việt Nam trong những năm gần đây. Năm 2024, sầu riêng đạt kim ngạch xuất khẩu 2,85 tỉ đô la Mỹ, chiếm 46% tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả.

Tuy nhiên, trong hai tháng đầu năm 2025, xuất khẩu sầu riêng giảm tới 70% so với cùng kỳ năm 2024, khiến kim ngạch mặt hàng này tụt xuống thấp hơn cả chuối và thanh long.

Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội rau quả Việt Nam, phân tích sự sụt giảm kim ngạch xuất khẩu sầu riêng là yếu tố chính tác động tiêu cực đến ngành rau quả. Trung Quốc đang kiểm tra 100% các lô hàng sầu riêng từ Việt Nam, tương tự như với Thái Lan. Điều này dẫn đến tình trạng hàng hóa phải chờ lâu tại cửa khẩu, gây hư hỏng và xuống cấp chất lượng.

Hiện sầu riêng nghịch vụ đã qua và nhiều địa phương, đặc biệt ở miền Tây, chuẩn bị bước vào vụ thu hoạch chính. Tuy nhiên, ông Nguyên bày tỏ lo ngại về đầu ra của sầu riêng trong thời gian tới. Với tốc độ kiểm tra 100% như hiện nay, nguy cơ ùn ứ hàng hóa tại cửa khẩu vẫn cao.

Vì vậy, ông Nguyên hy vọng việc đẩy mạnh thông quan điện tử giữa Việt Nam và Trung Quốc, cùng với việc giảm tỷ lệ lấy mẫu, sẽ giúp rút ngắn thời gian thông quan, tạo điều kiện cho doanh nghiệp xuất khẩu thuận lợi hơn.

Hiện Trung Quốc vẫn là thị trường lớn nhất của rau quả Việt Nam, chiếm 44,5% tỷ trọng giá trị xuất khẩu, tiếp theo là Mỹ (9,6%) và Hàn Quốc (6%). Tuy nhiên, trong hai tháng đầu năm 2025, giá trị xuất khẩu sang Trung Quốc giảm 38,9%, trong khi xuất khẩu sang Mỹ tăng 65,5% và Hàn Quốc tăng nhẹ 0,1%. Trong nhóm 15 thị trường xuất khẩu lớn nhất, Anh ghi nhận mức tăng mạnh nhất với 77,8%, trong khi Trung Quốc giảm sâu nhất với 38,9%.

Với tình hình hiện tại, ông Nguyên cho rằng xuất khẩu rau quả năm 2025 khó đạt mục tiêu 7 tỉ đô la Mỹ như kỳ vọng.

Vừa qua, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ký ba nghị định thư với Trung Quốc, trong đó có hai mặt hàng rau quả là ớt và chanh leo. Ông Nguyên nhận định, hai mặt hàng này khó tạo đột phá lớn do Trung Quốc đã tự trồng được với sản lượng lớn. Trước đây, khi Trung Quốc chưa trồng được thanh long, Việt Nam từng xuất khẩu mặt hàng này đạt hơn 1 tỉ đô la Mỹ/năm. Tuy nhiên, khi Trung Quốc phát triển sản xuất nội địa, kim ngạch xuất khẩu thanh long giảm còn 400-500 triệu đô la Mỹ/năm.

Để phát triển bền vững các mặt hàng rau quả nói chung, các chuyên gia cho rằng cần xây dựng chuỗi liên kết sản xuất thực chất từ vùng trồng, cơ sở đóng gói đến doanh nghiệp xuất khẩu, đảm bảo tiêu chuẩn kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm. Cùng với đó, các chuyên gia từ Viện cây ăn quả miền Nam cũng đưa ra các khuyến cáo cải tiến quy trình xử lý sau thu hoạch để nâng cao chất lượng của cây ăn quả xuất khẩu.

Minh Hiếu