Xuất khẩu năm 2025: Vẫn còn đó nhiều thách thức

Giới thiệu nông - lâm sản Việt Nam với khách quốc tế tại các hội chợ thương mại. Ảnh: Lam Giang

Xuất khẩu - nhiều dấu mốc mới

Đánh giá về hoạt động xuất khẩu hàng hóa Việt Nam sang Hoa Kỳ, ông Đỗ Ngọc Hưng, Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Hoa Kỳ cho biết, mặt hàng nông, lâm, thủy sản là điểm sáng.

Thị trường Hoa Kỳ ưa chuộng sản phẩm này của Việt Nam. Xuất khẩu nông, lâm, thủy sản sang Hoa Kỳ chiếm trên 20% tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản Việt Nam ra toàn thế giới và trên 10% tổng kim ngạch xuất khẩu sang Hoa Kỳ, tăng 24,6% về giá trị so với cùng kỳ năm 2023.

Số liệu từ Tổng cục Thống kê cho thấy, năm 2024, Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, với kim ngạch đạt 119,6 tỷ USD, tăng 23% so với năm 2023. Đây cũng là thị trường xuất khẩu duy nhất đến nay mà nước ta đạt được mốc kim ngạch trăm tỷ USD.

Theo ông Tạ Hoàng Linh, Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ (Bộ Công Thương), năm 2024, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu giữa Việt Nam với thị trường Âu - Mỹ ước đạt khoảng 250 tỷ USD, tăng 18,5% so với năm 2023, trong đó xuất khẩu ước đạt 202,1 tỷ USD, tăng 20,3%. Thặng dư thương mại với thị trường châu Âu - châu Mỹ lần đầu tiên vượt mốc 150 tỷ USD, ước đạt 154,2 tỷ USD.

Ngoài kết quả xuất khẩu sang Hoa Kỳ tăng cao, xuất khẩu sang thị trường EU ước đạt 51,9 tỷ USD, tăng 18,8%; thị trường các nước khối CPTPP ở châu Mỹ (gồm Canada, Mexico, Chile, Peru) ước đạt 13,7 tỷ USD, tăng 17%; xuất khẩu sang Anh ước đạt 7,6 tỷ USD, tăng 19,6%...

Còn theo Vụ Thị trường châu Á – châu Phi (Bộ Công Thương), khu vực thị trường châu Á, châu Phi tiếp tục giữ vị trí chiến lược trong hoạt động xuất, nhập khẩu của Việt Nam.

Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam với khu vực này ước đạt 519,7 tỷ USD, tăng 13,7% so với năm 2023, chiếm tỷ trọng 66,3% trong tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu, trong đó xuất khẩu ước đạt 197,4 tỷ USD, tăng 8,4% so với năm trước và tăng ở tất cả các khu vực thị trường.

Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập, khẩu (Bộ Công Thương) Trần Thanh Hải cho hay, trong bối cảnh kinh tế vĩ mô tích cực hơn so với năm 2023, cùng với sự vào cuộc mạnh mẽ của Chính phủ và các bộ, ngành và những nỗ lực vượt khó của cộng đồng doanh nghiệp, hoạt động xuất, nhập khẩu năm 2024 đã hồi phục mạnh mẽ, ghi nhận nhiều điểm sáng, đóng góp tích cực vào tăng trưởng chung của nền kinh tế.

Theo Tổng cục Thống kê, tổng trị giá xuất, nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam ước đạt 783,4 tỷ USD, tăng 15% so với năm 2024. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu ước đạt 403,7 tỷ USD, tăng 13,8%. Đây có thể coi là một cột mốc đáng ghi nhận cho những nỗ lực phát triển thương mại quốc tế của Việt Nam. Kết quả này đã đưa Việt Nam đứng thứ 17 trong 20 nền kinh tế có quy mô thương mại lớn nhất thế giới.

Hầu hết các thị trường xuất khẩu đều tăng so với cùng kỳ năm trước; đặc biệt xuất khẩu sang các thị trường đã ký kết FTA đều đạt tăng trưởng cao. Cán cân thương mại tiếp tục xuất siêu năm thứ 9 liên tiếp, ước đạt 24,1 tỷ USD.

Dệt may là ngành có thể đối mặt thách thức từ chính sách thuế mới từ Hoa Kỳ. Ảnh: Kiều Giang

Nâng cao năng lực cạnh tranh cho hàng xuất khẩu

Ông Trần Thanh Hải nhìn nhận, xuất khẩu Việt Nam đang đối mặt với nhiều rủi ro tiềm ẩn khi vẫn tập trung đa phần vào một số thị trường lớn, các thị trường này có khả năng thay đổi chính sách hoặc ảnh hưởng biến động kinh tế, đòi hỏi phải có chiến lược đa dạng hóa thị trường hiệu quả hơn để duy trì kim ngạch cao .

Riêng với Hoa Kỳ, thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, các chuyên gia kinh tế cho rằng, chính sách mới của Tổng thống Donald Trump có thể gây ra những biến động trong thương mại giữa Việt Nam và Hoa Kỳ. Đáng chú ý, Việt Nam đang xếp sau Trung Quốc và Mexico xuất siêu sang thị trường này.

"Trong khi đó mục tiêu của chính quyền Mỹ là giảm thâm hụt thương mại; thúc đẩy sản xuất trong nước và thu hút đầu tư. Trong bối cảnh tự do hóa thương mại toàn cầu, công cụ thuế quan sẽ tiếp tục được áp dụng bên cạnh những chính sách phòng vệ thương mại của nước này", ông Trần Thanh Hải nói.

Theo các chuyên gia, dệt may và giầy dép là nhóm hàng xuất khẩu lớn nhất sang Mỹ, có thể chịu áp lực nếu các quy định mới về xuất xứ hoặc tăng thuế được đưa ra. Bên cạnh đó, nông sản, thủy sản cũng cần bảo đảm tuân thủ các tiêu chuẩn chất lượng và xuất xứ nghiêm ngặt hơn nếu chính sách bảo hộ nông nghiệp được thúc đẩy.

Ở góc nhìn khác, đại diện Tổng cục Thống kê cho rằng, sự giảm sút xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc – đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam – đã có ảnh hưởng tiêu cực đến tổng thể kim ngạch xuất khẩu. Trong năm 2024, xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc đạt 60,6 tỷ USD, giảm 1,1% so với cùng kỳ năm 2023 (năm 2023 tăng 6,3% so với năm 2022).

Do đó, năm 2025 này các doanh nghiệp, ngành hàng cần nỗ lực nhiều hơn nữa để xuất khẩu tiếp tục tăng trưởng. Theo ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam, bên cạnh những cơ hội mới, năm 2025 ngành dệt may cũng phải đối mặt với nhiều thách thức, như việc hạ giá thành để cạnh tranh, nhu cầu tiêu dùng chưa ổn định và sự thay đổi liên tục khi đặt hàng của các nhãn hàng lớn, cùng các quy định về "xanh hóa" sản xuất từ các thị trường lớn. Để vượt qua những khó khăn này, các doanh nghiệp phải không ngừng đổi mới và nâng cao năng lực cạnh tranh, đẩy mạnh xanh hóa sản xuất.

Để thực hiện mục tiêu tổng kim ngạch xuất khẩu năm 2025 tăng 10-12% so với năm 2024, ông Trần Thanh Hải cho biết, Bộ Công Thương sẽ tăng cường nghiên cứu, dự báo, cảnh báo đối với hàng hóa xuất khẩu; nắm bắt thông tin về những vấn đề có khả năng tác động, ảnh hưởng đến vận chuyển, lưu thông, xuất, nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam.

Cùng với đó, Bộ sẽ tham mưu ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, hướng dẫn kịp thời các cam kết theo các FTA đã ký kết; tiếp tục phối hợp với các địa phương thúc đẩy hoạt động thương mại biên giới chuyển dần sang thương mại chính ngạch; hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua các rào cản thương mại mới tại các thị trường nhập khẩu…

Đặc biệt, Bộ sẽ đổi mới hoạt động xúc tiến thương mại, tiếp tục đa dạng hóa thị trường xuất khẩu nhằm giảm sự phụ thuộc vào thị trường truyền thống.

Lam Giang