Xôi ngũ sắc Thanh minh

Mỗi màu xôi đều chứa đựng ý nghĩa sâu sắc. Xôi màu đỏ là khát vọng sống, tinh thần đoàn kết. Màu vàng của sự ấm no đầy đủ phồn thịnh. Còn màu tím thể hiện tình yêu thủy chung sắt son, bền chặt, vĩnh cửu. Màu đen thể hiện tấm lòng thành hiếu thảo của các con cháu đối với tổ tiên. Màu xanh thể hiện khát vọng hòa bình, màu của núi rừng...

Nguyên liệu làm xôi là gạo nếp hương của Cao Bằng, có độ dẻo và mùi thơm đặc trưng; chất tạo màu đều là các loại lá cây có sẵn trong tự nhiên, an toàn, không gây độc hại. Các loại xôi đều ngâm gạo với nước màu từ 6 - 8 tiếng cho hạt gạo no nước, khi chín sẽ nở ra dẻo thơm.

Xôi màu vàng dùng hoa bjoóc phón. Loại hoa này xuất hiện sau khi tiết trời lập xuân, hoa có màu trắng, nhỏ li ti kết hợp thành từng chùm, mùi thơm đặc trưng, vị hơi nồng. Đun hoa với nước ấm từ 10 - 15 phút cho đến khi nước ra màu vàng tươi, có mùi thơm đặc trưng của hoa, lọc nước rồi đem ngâm với gạo nếp, hạt gạo lên màu vàng tươi. Xôi bjoóc phón có mùi thơm đặc trưng, thơm ngon, màu sắc đẹp

Xôi màu đen dùng lá cây sau sau mọc trên rừng. Sau khi hái lá về, chọn những lá bánh tẻ thơm, băm nhỏ, giã đều tay cho nát rồi đem phơi, đun lấy nước. Gạo nếp ngâm với nước lá sau sau đến khi gạo có màu xanh thẫm, ngâm càng lâu khi đồ xôi sẽ dẻo, mềm. Xôi chín có màu đen bóng, mùi thơm đặc trưng của lá sau sau.

Xôi màu tím còn gọi là xôi cẩm, dùng lá cẩm tím mang về rửa sạch cho vào nồi đun, lọc lấy nước rồi ngâm với gạo nếp, sau đó mang đi đồ. Xôi chín có màu tím, hạt gạo bóng đẹp, có mùi thơm của lá cẩm.

Xôi màu đỏ dùng lá cẩm đỏ mang về rửa sạch đun lọc lấy nước rồi ngâm với gạo nếp, sau đó mang đi đồ. Xôi chín sẽ cho màu đỏ tự nhiên đẹp, có mùi thơm của lá cẩm.

Xôi màu xanh dùng lá dứa cắt thành khúc sau đó cho vào máy xay hoặc giã nhỏ rồi đem hòa tan với nước lọc khuấy đều và lọc bỏ qua rây chắt lấy nước, bỏ bã lá dứa đi. Sau đó ngâm gạo với nước lá dứa. Xôi chín có màu xanh tự nhiên đẹp, hạt gạo bóng, dẻo.

Lá cẩm đỏ và tím cho các màu xôi đẹp, thơm mùi lá.

Đối với các loại xôi, sau khi đồ lần một, để nguội rồi đồ thêm khoảng 15 - 20 phút nữa, xôi sẽ dẻo, mềm và khô hơn.

Trang Nguyễn