Xóa bỏ thuế khoán, hộ kinh doanh 'ngồi trên đống lửa', cơ quan Thuế nói gì?

Tại Nghị quyết 68/NQ-TW, Bộ Chính trị đã đặt yêu cầu xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh chậm nhất trong năm 2026. Như vậy, chỉ còn đúng nửa năm nữa, toàn bộ các hộ kinh doanh sẽ phải nộp thuế theo hình thức kê khai.

Điều này khiến các hộ kinh doanh không khỏi lo lắng, bởi vì đa phần các chủ hộ đều là những người ít tiếp xúc công nghệ, không biết sử dụng phần mềm hóa đơn điện tử mà chỉ ghi chép thủ công. Việc chuyển đổi sẽ tạo áp lực về chi phí, nhân lực và đặc biệt là thay đổi thói quen đã ăn sâu đối với họ.

Hơn nữa, đối với nhiều ngành nghề kinh doanh như buôn bán nông sản, ăn uống, dịch vụ, không phải lúc nào người kinh doanh cũng có hóa đơn đầu vào để khấu trừ, do hàng hóa được mua bán trực tiếp từ người dân – những người không thể xuất hóa đơn.

Đơn giản hóa thủ tục, tăng cường hỗ trợ người nộp thuế

Về phía cơ quan quản lý, đại diện Cục Thuế cho biết, đơn vị này đang có nhiều biện pháp để hỗ trợ hộ kinh doanh, đẩy nhanh quá trình chuyển đổi hóa đơn điện tử nhằm xóa bỏ thuế khoán.

Ông Mai Sơn - Phó Cục trưởng Cục Thuế cho biết, việc xóa bỏ hình thức thuế khoán, chuyển sang hình thức tự kê khai và nộp thuế theo doanh thu thực tế, giúp phản ánh đúng năng lực kinh doanh của hộ kinh doanh; tăng cường quản lý thuế hiệu quả, chống gian lận, thất thu thuế hiệu quả hơn và tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh giữa các thành phần kinh tế.

Điều này cũng giúp thúc đẩy hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp; phù hợp với xu thế cải cách thể chế, hướng tới các chuẩn mực quản lý tiên tiến trên thế giới.

Ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế

Để chuẩn bị cho việc xóa bỏ hình thức thuế khoán, bên cạnh việc hoàn thiện khuôn khổ pháp luật, Bộ Tài chính đang tiến hành cải cách mô hình quản lý thuế, chuyển đổi từ mô hình quản lý thuế theo chức năng sang quản lý theo đối tượng để kịp thời hỗ trợ người nộp thuế, cá thể hóa trách nhiệm của cán bộ, nâng cao hiệu quả quản lý thuế…

Chủ trương đơn giản hóa tối đa chế độ sổ sách kế toán, hóa đơn, chứng từ để các hộ kinh doanh dễ thực hiện. Song song đó, phối hợp cùng với các nhà cung cấp giải pháp phần mềm kế toán, hóa đơn cung cấp miễn phí các công cụ, phần mềm kế toán dùng chung và tăng cường hỗ trợ, hướng dẫn về kế toán, thuế, pháp luật cho các hộ kinh doanh.

Cùng với đó, Bộ Tài chính đã chỉ đạo ngành Thuế đã và đang đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính thuế, đơn giản hóa quy trình kê khai, nộp thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh. Xây dựng các hệ thống ứng dụng cho phép tự động xác định nghĩa vụ thuế dựa trên dữ liệu hóa đơn điện tử mà hộ kinh doanh sử dụng.

Đẩy mạnh triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền

Bộ Tài chính cũng đã tham mưu để Chính phủ ban hành Nghị định số 70/2025/NĐ-CP, trong đó mở rộng đối tượng bắt buộc áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên và hoạt động trong lĩnh vực bán lẻ, cung cấp hàng hóa dịch vụ trực tiếp cho người tiêu dùng từ ngày 1/6/2025.

Ông Mai Sơn cho rằng, đây là bước chuẩn bị để các hộ kinh doanh lớn dần làm quen với phương thức quản lý mới, minh bạch doanh thu như các doanh nghiệp, đồng thời giúp cơ quan thuế thu thập dữ liệu doanh thu sát thực hơn đối với khu vực hộ kinh doanh.

Lãnh đạo Cục Thuế cũng cho hay, nhận thức được những bỡ ngỡ ban đầu của hộ kinh doanh khi chuyển đổi từ phương thức thuế khoán sang phương thức kê khai, ngành Thuế đã triển khai nhiều biện pháp hỗ trợ cụ thể như đẩy mạnh tuyên truyền, rà soát, nhắc nhở các hộ thuộc diện phải chuyển đổi; phối hợp với các nhà cung cấp dịch vụ hóa đơn điện tử để có các chính sách hỗ trợ về thiết bị và chi phí dịch vụ cho hộ kinh doanh trong giai đoạn đầu triển khai (chẳng hạn hỗ trợ máy tính tiền, máy in hóa đơn, giảm phí dịch vụ kết nối...).

Đồng thời, Bộ Tài chính đã có văn bản đề nghị các Tỉnh ủy, Thành ủy và UBND các tỉnh, thành phố quan tâm chỉ đạo chính quyền các cấp và các ban ngành liên quan phối hợp với cơ quan thuế trong việc triển khai giải pháp hóa đơn điện tử từ máy tính tiền.

Chính quyền địa phương cũng được khuyến khích có phương án hỗ trợ về tài chính cho những hộ kinh doanh gặp khó khăn (ví dụ hộ nghèo, hộ ở vùng sâu vùng xa chưa có điều kiện thiết bị) để giúp họ sớm áp dụng được giải pháp này…

Để tăng cường quản lý, giám sát tuân thủ của hộ kinh doanh, ngành Thuế cho biết đang và sẽ tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số nội bộ, nâng cao chất lượng dịch vụ công và năng lực quản lý thuế.

Cơ quan Thuế tăng cường kết nối, tích hợp và chia sẻ dữ liệu với các bộ, ngành và đơn vị liên quan (theo đúng quy định tại Luật Quản lý thuế và Đề án 06 của Chính phủ về phát triển dữ liệu dân cư và định danh điện tử). Việc kết nối liên thông dữ liệu cho phép cơ quan thuế giám sát chặt chẽ hoạt động của hộ kinh doanh sau khi bỏ thuế khoán; kịp thời phát hiện, nhận diện các trường hợp có rủi ro về thuế hoặc hành vi vi phạm pháp luật.

Chẳng hạn, dựa trên hệ thống dữ liệu tập trung, cơ quan thuế có thể đối chiếu doanh thu hộ kinh doanh khai báo với dòng tiền thanh toán, với dữ liệu hóa đơn điện tử, hoặc thông tin từ ngân hàng, từ cơ quan quản lý thị trường... Từ đó, cơ quan thuế nhận diện kịp thời những hộ kinh doanh có dấu hiệu trốn thuế, gian lận hóa đơn để thực hiện kiểm tra, xử lý hành vi vi phạm.

Ngược lại, những hộ kinh doanh tuân thủ tốt sẽ được cơ quan thuế hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi tối đa để hoạt động hiệu quả.

Tất cả những điều này nhằm đảm bảo sau khi chuyển đổi phương thức quản lý, việc thu thuế từ hộ kinh doanh được thực hiện công bằng, minh bạch nhưng cũng rất chặt chẽ, không để thất thu ngân sách nhà nước.

Hà Loan