Xin ý kiến Bộ Chính trị về đề xuất duy trì Hội đồng nhân dân phường tại Hà Nội

Chiều 3/6, tại Phiên họp thứ 46, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tiến hành họp và cho ý kiến vào dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).

Trình Bộ Chính trị về số lượng chỉ định đặc biệt trong Hội đồng nhân dân phường Hà Nội

Báo cáo giải trình, tiếp thu dự thảo luật, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết: Tổng hợp từ 160 lượt ý kiến của các đại biểu Quốc hội phát biểu tại Tổ, tại Hội trường, cùng với 4 ý kiến gửi bằng văn bản, các ý kiến nhìn chung đều thống nhất về sự cần thiết ban hành Luật, phạm vi sửa đổi và các nội dung cơ bản của dự thảo.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà. Ảnh: QH

Cụ thể gồm các nội dung: Về phân định đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính; về phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền; về nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương; về tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương và quy định chuyển tiếp

Ngoài ra còn một số nội dung, Chính phủ cần phải xin ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, đơn cử như về tổ chức hoạt động của chính quyền phường ở Thành phố Hà Nội khi Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) được Quốc hội thông qua và có hiệu lực thi hành.

Cụ thể, hiện chính quyền địa phương ở phường thuộc thành phố Hà Nội vẫn tổ chức cả Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân trong nhiệm kỳ 2021 – 2026. Điều này khác với các phường thuộc Thành phố Hồ Chí Minh và thành phố Đà Nẵng, nơi chỉ tổ chức Ủy ban nhân dân theo mô hình chính quyền đô thị.

“Do đó, đề xuất của thành phố Hà Nội về việc tiếp tục tổ chức Hội đồng nhân dân ở phường có cơ sở thực tiễn, khả thi và phù hợp. Việc này sẽ giúp tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn của thành phố, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để kiện toàn tổ chức bộ máy, đảm bảo quyền đại diện của người dân, tăng cường công tác giám sát tại địa phương. Ngoài ra, nó cũng góp phần chuẩn bị tốt cho cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân nhiệm kỳ tới”- Bộ trưởng Bộ Nội vụ cho hay.

Trên cơ sở đó, Chính phủ đề xuất chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng bỏ quy định về các phường thuộc thành phố Hà Nội tại Điều 53 dự thảo Luật. Theo đó, kể từ ngày 01/7/2025 (thời điểm Luật Tổ chức chính quyền địa phương có hiệu lực thi hành) cho đến khi kết thúc nhiệm kỳ 2021 - 2026 thì chính quyền địa phương tại các phường thuộc thành phố Hà Nội tổ chức đầy đủ Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân.

Toàn cảnh phiên họp. Ảnh: QH

Tuy nhiên, với số liệu báo cáo của thành phố Hà Nội thì số lượng chức danh chủ chốt của Hội đồng nhân dân phường thực hiện chỉ định thuộc trường hợp đặc biệt nêu tại Kết luận số 150-KL/TW ngày 14/4/2025 của Bộ Chính trị là rất lớn (dự kiến có 146 người thuộc trường hợp đặc biệt không phải là đại biểu Hội đồng nhân dân được chỉ định giữ các chức danh Chủ tịch, Phó Chủ tịch, Trưởng Ban của Hội đồng nhân dân phường).

“Vì vậy, cần thiết phải báo cáo, xin ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị về vấn đề này”- Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh.

Đề xuất Hà Nội giữ nguyên mô hình Hội đồng nhân dân phường đến hết nhiệm kỳ 2021-2026

Trình bày báo cáo thẩm tra ông Hoàng Thanh Tùng – Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội cho hay: Phần lớn ý kiến đại biểu đồng thuận cao với dự thảo, cho rằng dự thảo Luật đã thể chế hóa kịp thời, đầy đủ các chủ trương của Đảng về định hướng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, đồng thời thúc đẩy mạnh mẽ việc phân quyền, phân cấp giữa Trung ương và địa phương, cũng như giữa các cấp chính quyền địa phương.

Theo đó, cơ quan chủ trì soạn thảo đã tiếp thu các ý kiến góp ý về phân định đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương; phân định thẩm quyền, phân quyền, phân cấp, ủy quyền; và tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương.

Đặc biệt, đáng chú ý, cơ quan chủ trì soạn thảo đã tiếp thu ý kiến của các đại biểu, Chính phủ đã chỉnh lý, hoàn thiện quy định để xác lập rõ mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp (cấp tỉnh và cấp xã).

Ông Hoàng Thanh Tùng – Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật. Ảnh: QH

Về việc tổ chức chính quyền địa phương tại các phường thuộc thành phố Hà Nội sau khi Luật có hiệu lực thi hành. Báo cáo thẩm tra nêu rõ, khác với mô hình chính quyền đô thị đang thực hiện tại Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng theo Nghị quyết số 131/2020/QH14 và Nghị quyết số 136/2024/QH15 của Quốc hội, tại thành phố Hà Nội hiện đang không tổ chức Hội đồng nhân dân phường nhưng vẫn tổ chức Hội đồng nhân dân quận theo quy định của Luật Thủ đô.

Trong khi đó, theo Nghị quyết số 60-NQ/TW và các kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về mô hình chính quyền địa phương 02 cấp thì ở cấp tỉnh và cấp xã đều tổ chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân. Do đó, Chính phủ và chính quyền thành phố Hà Nội đề xuất khi Luật này có hiệu lực thi hành thì việc áp dụng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp theo quy định của Luật có thể thực hiện ngay tại Hà Nội như đối với các tỉnh khác.

Cụ thể là cho phép tổ chức Hội đồng nhân dân phường ở thành phố Hà Nội trên cơ sở bố trí, sắp xếp số đại biểu Hội đồng nhân dân quận, thị xã nhiệm kỳ 2021 - 2026 và đại biểu Hội đồng nhân dân ở các xã được nhập vào các phường cùng với chức danh lãnh đạo Hội đồng nhân dân sẽ được chỉ định tham gia Hội đồng nhân dân theo quy định chuyển tiếp tại Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 để hoạt động cho đến hết nhiệm kỳ 2021 - 2026.

Theo phương án này, mỗi phường trong tổng số 51 phường được thành lập sau sắp xếp tại thành phố Hà Nội dự kiến sẽ có từ 10 đến 14 đại biểu Hội đồng nhân dân. Nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân phường sau khi kiện toàn sẽ thực hiện theo quy định tại Chương VI của dự thảo Luật.

Ông Hoàng Thanh Tùng cho hay, phương án và đề xuất của Chính phủ và thành phố Hà Nội đã được tính toán rất chi tiết, cặn kẽ, có cơ sở, có thể thực hiện được và sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho chính quyền địa phương ở các phường sớm kiện toàn, ổn định về tổ chức, cán bộ, bảo đảm tốt hơn quyền đại diện của người dân và thực hiện chức năng giám sát trên địa bàn cũng như góp phần chuẩn bị và tổ chức tốt cuộc bầu cử Đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân nhiệm kỳ tới.

"Để bảo đảm cơ sở chính trị vững chắc, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị báo cáo, xin ý kiến cấp có thẩm quyền về nội dung này trước khi trình Quốc hội thông qua"- ông Hoàng Thanh Tùng báo cáo.

Thu Hường