Xe điện chiếm 97% lượng ô tô bán ra: Na Uy có bí quyết gì?

Cứ 100.000 dân Na Uy lại có 174 cọc sạc nhanh dùng cho xe điện. Ảnh: Ithome.

Chỉ vài năm trước, hầu như không ai ở Na Uy sử dụng EV. Ở vùng xa xôi phía bắc Vòng Bắc Cực này, số lượng tuần lộc còn nhiều hơn con người, tuyết lở mùa đông có thể chôn vùi đường sá và mặt trời biến mất trong nhiều tuần, khiến "nỗi lo về hành trình của xe" càng trở nên nghiêm trọng hơn.

97% xe mới bán ra là ô tô điện

Tuy nhiên, hiện nay, hầu hết tất cả xe mới được bán ở Na Uy đều là xe điện, ngay cả ở Finnmark, tỉnh cực bắc của Na Uy.

Christina Bu, người đứng đầu Hiệp hội xe điện Na Uy, thừa nhận rằng Na Uy "không phải là nơi có vẻ như sẽ xảy ra một cuộc cách mạng về giao thông".

Tại đại lý xe Skoda ở Alta, thành phố lớn nhất ở Finnmark, nhân viên bán hàng Orjan Dragland kinh ngạc trước sự thay đổi: 5 năm trước, mọi chiếc xe trong showroom đều là xe động cơ đốt trong, nhưng bây giờ, tất cả hàng trong kho đều là EV.

Các con đường ở Na Uy tuyết phủ quanh năm. Ảnh: Ithome.

Năm 2024, gần 90% xe ô tô chở khách mới được bán ở Na Uy là loại hoàn toàn chạy bằng điện. Còn riêng tháng trước, 97% xe mới bán ra là xe thuần điện.

Để so sánh, vào năm ngoái xe điện chiếm 8% doanh số bán xe mới ở Mỹ, 13% ở khu vực đồng euro và 27% ở Trung Quốc.

Na Uy đã làm gì để giải quyết nỗi lo về hành trình của xe điện?

Gjermund Pleym Wik là một người tiếp thị EV, ông thậm chí đã tổ chức đoàn xe điện xuyên qua những vùng núi xa xôi ở cực Bắc để xoa dịu mối lo ngại về phạm vi hoạt động của chúng cho mọi người.

"Đúng vậy, cần phải dừng xe lại để sạc, nhưng điều đó có thể giải quyết được", ông nói, chỉ ngón tay vào bản đồ trên bảng hiển thị màu xanh tại trạm sạc lớn nhất của Alta.

Na Uy là một quốc gia dài và hẹp có khoảng 60.000 dặm đường quốc lộ quanh co qua các vịnh hẹp và vùng địa hình đồi núi.

Băng tuyết trên các cọc sạc xe điện. Ảnh: Ithome.

Gjermund Pleym Wik, hiện đang làm việc trong lĩnh vực y tế công cộng, thừa nhận rằng ông đã từng tính toán sai khoảng cách trong một chuyến đi và cuối cùng phải rút phích cắm đèn Giáng sinh của một người lạ để sạc cho chiếc EV của mình. Nhưng những người ủng hộ EV cho biết sự khó chịu này không đáng sợ bằng một chiếc xe chạy bằng xăng bị hỏng.

Na Uy đã rất nỗ lực để đảm bảo rằng những người lái EV không bao giờ ở quá xa điểm sạc. Hầu hết mọi người sạc EV của họ tại nhà và "quyền sạc" hợp pháp cũng bảo vệ nhu cầu sạc của cư dân chung cư. Na Uy cũng có một mạng lưới sạc rộng khắp, gần như hoàn toàn sử dụng năng lượng tái tạo. Theo Lars Lund Godbolt, người nắm giữ cơ sở dữ liệu của chính phủ, hiện có tới 9.771 cọc sạc nhanh tại 1.684 địa điểm trên khắp cả nước.

Godbolt cho biết khoảng cách xa nhất giữa hai trạm sạc nhanh ở Finnmark là khoảng 80 dặm. Các quan chức chính phủ Na Uy cho biết Na Uy dễ dàng vượt qua mục tiêu của EU là "hai trạm sạc nhanh cách nhau 60 km (khoảng 37 dặm)" trên các tuyến đường chính.

Về quy mô dân số, Na Uy tương đương với bang South Carolina của Mỹ. Nhưng về mật độ trạm sạc nhanh, hai nơi này rất khác nhau. Dữ liệu liên bang cho thấy Nam Carolina chỉ có 633 trạm sạc nhanh, khoảng tức 11 trạm trên 100.000 người, trong khi Na Uy có tới 174 trạm sạc nhanh trên 100.000 người.

Một trạm sạc ở Alta. Ảnh: Ithome.

Vai trò của chính phủ

"Na Uy đã làm như thế nào?", Orjan Dragland nói. "Chính phủ đã thúc đẩy sử dụng EV".

Chính phủ Na Uy đóng vai trò then chốt trong giai đoạn đầu xây dựng mạng lưới trạm sạc. Để đảm bảo các trạm sạc trên các tuyến đường chính được bố trí hợp lý, chính phủ đã trợ cấp tới 100% chi phí xây dựng một số trạm thông qua cơ chế đấu thầu cho "nhà điều hành trạm sạc". Nhưng kể từ tháng 6/2022, các trạm sạc EV chở khách mới đã được thương mại hóa hoàn toàn (chính phủ chỉ tiếp tục hỗ trợ cơ sở hạ tầng sạc cho xe hạng nặng).

Với việc số lượng trạm sạc tăng lên, lòng tin của người tiêu dùng cũng dần tăng lên. Khi số lượng EV tăng lên, nhiều công ty tư nhân sẵn sàng chấp nhận rủi ro xây dựng các trạm sạc, và số lượng lớn người dùng EV đã đảm bảo lợi nhuận ổn định cho các đơn vị cung cấp dịch vụ sạc.

Khi đến thủ đô Oslo, phóng viên tờ The Washington Post phát hiện ra rằng một số trạm sạc thậm chí còn được trang bị WiFi và các quán cà phê nhỏ phục vụ đồ ăn nóng, cung cấp cho những người đang chờ sạc một nơi để nghỉ ngơi và tiêu dùng.

Na Uy đặt mục tiêu 100% ô tô đều là xe không phát thải. Ảnh: BBC.

Rào cản đối với việc phổ cập EV 100%

Năm 2017, Na Uy đã đặt ra mục tiêu: đến năm 2025, 100% ô tô mới được bán ra là xe không phát thải. Ngày nay, mục tiêu đó đã trong tầm tay, nhưng vẫn còn thiếu một vài phần trăm.

Các cuộc phỏng vấn với người dân địa phương của phóng viên tờ Washington Post cũng tiết lộ những lo ngại khác: App sạc khó sử dụng, hàng dài xe xếp hàng tại các trạm sạc và phạm vi hoạt động của xe bị thu hẹp vào mùa đông.

Liên đoàn ô tô Na Uy chỉ ra rằng phạm vi hoạt động trung bình của EV bị mất trong thời tiết lạnh là khoảng 20%. Sử dụng máy bơm nhiệt để sưởi ấm bên trong xe thay vì sử dụng trực tiếp pin có thể làm giảm vấn đề này. Một chủ xe cho biết ông sẽ mặc bộ đồ chống lạnh áo liền quần trong thời tiết cực lạnh để tiết kiệm điện sưởi ấm bên trong xe.

Tormod Simonsen, một thợ mộc 21 tuổi, cho biết anh vẫn chưa đủ can đảm để sử dụng EV của mình để đi lên vùng núi. "Tôi đã bị kẹt nhiều lần vì đường đóng băng, tuyết lở", anh nói khi đổ xăng cho chiếc Volvo của mình tại một trạm xăng ở Alta. "Nếu chỉ lái xe trong thành phố thì không sao. Nhưng khi lên núi ta phải tin tưởng vào chiếc xe của mình".

Thu Thủy