Xây dựng nông thôn mới toàn diện, gắn với chuyển đổi xanh và kinh tế tuần hoàn

Bưởi diễn tại phường Phúc Diễn, Bắc Từ Liêm, Hà Nội vừa là đặc sản của địa phương, vừa là điểm thu hút khách tham quan. Ảnh TL

Tập trung nguồn lực đầu tư phát triển nông thôn

Trong hơn 10 năm gần đây, Thành phố Hà Nội đã tập trung nguồn lực đầu tư xây dựng NTM; ưu tiên phát triển cơ sở hạ tầng cho nông nghiệp, nông thôn, đặc biệt là hệ thống giao thông, thủy lợi. Các khu, cụm công nghiệp, vùng sản xuất chuyên canh, các làng nghề nổi tiếng được hình thành khá đồng bộ; nhiều sản phẩm OCOP chất lượng cao đã từng bước chinh phục các thị trường khó tính như Châu Âu, Mỹ…; đời sống kinh tế, văn hóa vùng nông thôn đang có những đổi thay từng ngày.

Theo Ban Chỉ đạo Chương trình số 04-CTr/TU của Thành ủy Hà Nội (khóa XVII) về “Đẩy mạnh thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới gắn với cơ cấu lại ngành nông nghiệp và phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nông dân giai đoạn 2021-2025”, đến hết Quý II/2024, Thành phố Hà Nội có thêm 75 xã được công nhận đạt chuẩn NTM nâng cao và 48 xã được công nhận đạt chuẩn NTM kiểu mẫu, đưa tổng số xã đạt chuẩn NTM nâng cao lên 186 xã và 68 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu... Tháng 6/2024, Thành phố tiếp tục thẩm định thêm 02 xã đủ điều kiện đạt tiêu chuẩn NTM nâng cao và 08 xã đủ điều kiện đạt chuẩn NTM kiểu mẫu.

Tổng kinh phí huy động thực hiện Chương trình xây dựng NTM 6 tháng đầu năm 2024 là 19.410,7 tỷ đồng. Trong đó, ngân sách thành phố là 7.045,8 tỷ đồng, chiếm 36,3%; ngân sách huyện là 11.613,4 tỷ đồng, chiếm 59,8%; ngân sách xã là 360,6 tỷ đồng, chiếm 1,9%; vốn huy động ngoài ngân sách nhà nước là 390,9 tỷ đồng, chiếm 2%.

Từ năm 2021 đến nay, có 10 quận thuộc Thành phố đã hỗ trợ các huyện xây dựng NTM với tổng kinh phí là 867 tỷ đồng. Trong đó, riêng 6 tháng qua, quận Bắc Từ Liêm hỗ trợ huyện Phú Xuyên 30,7 tỷ đồng; quận Hai Bà Trưng hỗ trợ huyện Phú Xuyên 5,5 tỷ đồng.

Toàn thành phố đã có hơn 3.000 sản phẩm OCOP, dẫn đầu cả nước. Kết quả này có được nhờ sự tham gia tích cực của các quận, huyện trên địa bàn thành phố với nhiều sản phẩm đặc sắc đến từ các làng nghề, phố nghề trên toàn Thành phố. Những sản phẩm này khi được quảng bá, giới thiệu ra nước ngoài đã thu hút được sự quan tâm đặc biệt của bạn bè quốc tế…

5 bài học kinh nghiệm

Chia sẻ một số bài học kinh nghiệm tại Hội nghị Thị trưởng thủ đô các nước ASEAN (MGMAC) và Diễn đàn Thị trưởng ASEAN (AMF) diễn ra tại thủ đô Viêng Chăn, nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào, Chủ tịch UBND Thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh cho biết, để đạt được những thành tựu về phát triển nông thôn, trước tiên, cần tập trung phát triển hạ tầng đồng bộ và kết nối vùng.

Hà Nội đã quyết định đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng giao thông, đặc biệt là hệ thống đường bộ và các tuyến giao thông liên kết giữa khu vực nội thành và các vùng ngoại ô, nông thôn. Diện tích đất dành cho giao thông hiện nay đạt khoảng trên 10%, dự kiến đến hết năm 2025 đạt khoảng 12-15%. Cùng với các công trình hạ tầng thủy lợi, hạ tầng sản xuất nông nghiệp, hạ tầng thông tin, các khu, cụm công nghiệp đã và đang phát huy hiệu quả tích cực, góp phần thúc đẩy giao thương, dịch vụ logistics và nâng cao khả năng tiếp cận thị trường của người dân nông thôn.

Thứ hai, phát triển kinh tế nông thôn gắn với chuyển đổi xanh và kinh tế tuần hoàn. Hà Nội đã xây dựng và triển khai các mô hình kinh tế mới, thúc đẩy nông nghiệp công nghệ cao, phát triển sản phẩm OCOP (mỗi xã một sản phẩm, đến nay có gần 2.000 sản phẩm OCOP). Các hoạt động kinh tế tuần hoàn được khuyến khích phát triển, qua đó không chỉ tạo thêm việc làm và thu nhập cho nông dân mà còn giúp bảo vệ môi trường, duy trì cân bằng sinh thái, góp phần phát triển bền vững. Thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn Hà Nội hiện nay đạt khoảng 3.000 USD.

Thứ ba, chú trọng đầu tư vào hệ thống y tế, giáo dục, văn hóa tại khu vực nông thôn. Mục tiêu hướng tới là để người dân khu vực nông thôn được tiếp cận giáo dục và đào tạo bình đẳng và toàn diện. Qua đó, giúp nâng cao trình độ, kỹ năng nghề của nông dân, tạo tiền đề tăng năng suất lao động và năng lực cạnh tranh của lao động khu vực nông thôn. Thành phố luôn quan tâm các chính sách định hướng giáo dục hướng nghiệp, tích hợp trong chương trình các môn học theo mô hình STEM, đảm bảo phù hợp với xu hướng phát triển chung, đáp ứng yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4.

Thứ tư, phát huy vai trò của công nghệ số trong thu hẹp khoảng cách thành thị và nông thôn. Hà Nội đã thúc đẩy quá trình chuyển đổi số trong quản lý, điều hành và cung cấp dịch vụ công tại khu vực nông thôn, giúp người dân dễ dàng tiếp cận thông tin, dịch vụ hành chính, y tế, giáo dục. Đồng thời, tạo ra nhiều cơ hội phát triển kinh tế số, thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo tại nông thôn.

Đến nay, cơ bản khu vực nông thôn ngoại thành và khu vực thành thị không có chênh lệch và khoảng cách trong việc tiếp cận internet và các ứng dụng công nghệ số. Tỷ lệ hộ dân có sử dụng ít nhất 01 điện thoại thông minh đạt 80%; 100% các thôn, làng có sóng di động hoặc internet băng rộng.

Thứ năm, chú trọng an sinh xã hội, đảm bảo phúc lợi xã hội, chất lượng cuộc sống người dân. Hệ thống y tế, chăm sóc sức khỏe người dân được Thành phố đặc biệt quan tâm; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong khám, chữa bệnh và y tế dự phòng. Dịch bệnh trong cộng đồng được giám sát chặt chẽ. Các hoạt động bảo trợ, an sinh xã hội được quan tâm; số người tham gia bảo hiểm y tế đạt hơn 7,8 triệu người (bằng 95%); tỷ lệ trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt được trợ giúp hằng năm đạt 99,9%. Đến nay, Thành phố không còn hộ nghèo theo chuẩn nghèo Quốc gia.

6 nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm

Với khát vọng phát triển Thủ đô Hà Nội “Văn hiến - Văn minh - Hiện đại”, là thành phố kết nối toàn cầu, có sức cạnh tranh cao, thời gian tới, Hà Nội chủ trương xây dựng: “Nông nghiệp sinh thái, Nông thôn hiện đại, Nông dân văn minh”. Chủ tịch UBND Thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh nhấn mạnh các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm:

Một là, nâng cao vai trò, vị thế, năng lực làm chủ; cải thiện toàn diện đời sống vật chất, tinh thần của nông dân và cư dân nông thôn. Chú trọng đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đào tạo, thông tin truyền thông, góp phần nâng cao nhận thức, năng lực, trình độ cho nông dân và cư dân nông thôn. Bảo đảm quyền làm chủ của nông dân và cư dân nông thôn theo phương châm "Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng".

Hai là, phát triển nền nông nghiệp bền vững theo hướng sinh thái, ứng dụng khoa học - công nghệ tiên tiến. Cơ cấu lại ngành nông nghiệp thực chất, hiệu quả; khai thác và phát huy lợi thế nền nông nghiệp nhiệt đới. Gắn kết chặt chẽ nông nghiệp với công nghiệp, dịch vụ; sản xuất với bảo quản, chế biến và tiêu thụ nông sản. Khuyến khích phát triển nông nghiệp xanh, hữu cơ, tuần hoàn. Tiếp tục dành nguồn lực đầu tư cho chương trình OCOP, ưu tiên các công trình, dự án phục vụ cơ cấu lại nông nghiệp, ứng phó với biến đổi khí hậu.

Ba là, phát triển nông nghiệp sinh thái tại các vùng bãi sông Hồng, sông Đáy, phát triển mô hình nông nghiệp hữu cơ với sản phẩm sạch, chất lượng cao. Ưu tiên đầu tư ngành chăn nuôi theo hướng tuần hoàn, bảo vệ môi trường, cùng với việc bảo đảm an toàn dịch bệnh. Phát triển các khu chăn nuôi tập trung, liên kết chăn nuôi theo chuỗi khép kín,…

Bốn là, xây dựng nông thôn mới phát triển toàn diện, bền vững gắn với đô thị hóa, bảo đảm thực chất, hiệu quả, vì lợi ích của người dân. Quy hoạch khu dân cư, công trình, nhà ở phù hợp với truyền thống văn hóa, cảnh quan, môi trường, điều kiện thực tế từng địa phương và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Năm là, quản lý, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả các nguồn tài nguyên gắn với bảo tồn đa dạng sinh học, chuyển mạnh sang mô hình tăng trưởng xanh. Khai thác hợp lý, hiệu quả mặt nước, chuyển đổi diện tích đất vùng thấp, trũng sang nuôi trồng thủy sản kết hợp tạo cảnh quan đô thị; bảo vệ nguồn lợi thủy sản tự nhiên thuộc khu vực sông Đà và sông Hồng. Khai thác các tiềm năng sinh thái và khí hậu đặc thù để khai thác phát triển du lịch….

Sáu là, để thu hẹp khoảng cách giữa thành thị và nông thôn một cách bền vững, thành phố Hà Nội luôn khuyến khích sự tham gia chủ động, tích cực của cộng đồng dân cư nông thôn trong quá trình xây dựng, phát triển và quản lý địa phương với phương châm “Người dân khu vực nông thôn là chủ thể, là trung tâm của quá trình phát triển nông nghiệp, kinh tế nông thôn và xây dựng nông thôn mới”./.

THÙY LÊ