Vững vàng vị trí đầu tàu, đi trước

Công cuộc lột xác, đổi đời của Thành phố không hẳn diễn ra thật sự trơn tru. Những sai lầm ban đầu trong việc lựa chọn mô hình tái thiết đất nước sau chiến tranh đã dẫn đến những giải pháp thiếu hiệu quả đối với bài toán phát triển kinh tế của quốc gia. Hậu quả thiệt hại diễn ra trên diện rộng và kéo dài suốt một thập niên đã đẩy đất nước xuống đáy của sự nghèo khó. Lòng tin của người dân đối với Đảng, chính quyền giảm sút nghiêm trọng và nguy cơ đánh mất cơ đồ hiển hiện rõ nét. Thành phố không phải là ngoại lệ.

Điểm tạo sự nổi bật của Thành phố trong bức tranh khó khăn chung của đất nước ở giai đoạn sinh tử ấy là sự dũng cảm của lãnh đạo trong việc nhìn nhận sai lầm, sự cần thiết phải thay đổi chính sách và hơn hết là sự mạnh dạn trong việc triển khai, hiện thực hóa ý tưởng đổi mới. Nhờ các biện pháp cải cách kinh tế mang tính đột phá, mà thời đó gọi là "xé rào", Thành phố đã nhanh chóng lấy lại sức sống. Hoạt động kinh tế từng bước hồi phục và phát triển; cuộc sống của người dân được cải thiện và niềm tin đối với Đảng, chính quyền được củng cố.

Lãnh đạo Thành phố trong thời kỳ vượt khó ấy được tín nhiệm giao phó trọng trách đối với đất nước và kinh nghiệm về cải cách được áp dụng thành công trên phạm vi Thành phố có điều kiện lan tỏa trên phạm vi cả nước. Cải cách được khẳng định là sự lựa chọn mang tính chiến lược trong việc hoạch định đường lối lãnh đạo của Đảng tại Đại hội Đảng lần thứ VI, được cụ thể hóa bằng việc thông qua quyết sách đổi mới. Quyết sách ấy mở ra con đường rộng rãi cho người dân làm ăn không chỉ để xây dựng cuộc sống ấm no, mà còn để làm giàu cho bản thân, gia đình, qua đó góp phần làm giàu cho đất nước.

Có thể nói Thành phố đã dấn thân lãnh vị trí tiên phong trong cuộc xây dựng đất nước thời bình. Chính những thành tựu kinh tế - xã hội của Thành phố là nguồn cảm hứng thúc đẩy cả nước hăng say trong công cuộc kiến tạo mô hình kinh tế thích ứng với chế độ chính trị xã hội chủ nghĩa trong thời hiện đại, gọi là mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Cần nhớ rằng cũng chính Thành phố này, dưới tên gọi Sài Gòn, đã đi đầu trong công cuộc kháng chiến chống Pháp ngay sau khi đất nước giành được độc lập, vào tháng 9 năm 1945. Với chiến thắng mùa xuân năm 1945, Thành phố cùng với vùng đất phía Nam Tổ quốc được trao danh hiệu vừa mang ý nghĩa lịch sử, vừa mang tính ví von rất thân thương "Miền Nam đi trước về sau". Danh hiệu ấy không chỉ mô tả ngắn gọn và chính xác hành trình chiến đấu gian khổ giành độc lập dân tộc và thống nhất đất nước của miền Nam; nó còn thể hiện tính cách đặc thù của con người điển hình sinh sống trên vùng đất này: dũng cảm, hào hiệp, táo bạo, dám nghĩ dám làm, dám chịu trách nhiệm, sẵn sàng hy sinh vì đại nghĩa, đại cuộc và sẵn sàng, vui vẻ chấp nhận là người sau cùng thụ hưởng thành quả thắng lợi chung.

Bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, Thành phố tiếp tục đi đầu bằng những bước tự tin, vững chắc.

Chuyển đổi số được nhấn mạnh và nhắc đi nhắc lại trong các mệnh lệnh, lời kêu gọi của lãnh đạo Thành phố trong khuôn khổ xây dựng chiến lược phát triển. Ai cũng nhận thấy các lợi ích hiển nhiên của việc xây dựng không gian giao tiếp số hóa: khả năng giao dịch phi thời gian, phi không gian; khả năng tìm kiếm, xác minh, xử lý thông tin ngay lập tức; khả năng lưu trữ thông tin vĩnh viễn... Cần phải làm thế nào để việc giao tiếp trên nền tảng số được lan tỏa và phổ biến, không chỉ trong quan hệ công vụ, cung ứng dịch vụ công mà cả trong quan hệ dân sự. Phải làm thế nào để mọi chủ thể coi là bình thường việc thực hiện thủ tục giấy tờ mà không cần đến cơ quan chức năng; hội họp không cần tập trung tại một địa điểm; mua bán, nhận hàng và thanh toán tiền không cần tiếp xúc, cũng không dùng tiền mặt...

Chuyển đổi xanh được xác định là nhiệm vụ trọng tâm trong sự nghiệp hiện đại hóa nền kinh tế. Biến đổi khí hậu dẫn đến tình trạng xuống cấp của môi trường sống; tình trạng đất cằn cỗi và cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên đang trở thành thách thức sinh tử đối với con người. Cần nhận thức đúng, phù hợp với khung cảnh sống hiện tại, về các khái niệm tăng trưởng, phát triển và nhanh chóng chuyển thành hành động cụ thể. Hoạt động kinh tế hiệu quả bền vững không thể là sự tác động vào môi trường thiên nhiên mang tính bào mòn, tận diệt mà phải là sự tác động theo chu kỳ tuần hoàn và thuận thiên. Phải làm thế nào để kết quả hoạt động kinh tế là những giá trị vật chất, tinh thần mà xã hội có thể sở hữu dài lâu, nghĩa là khai thác được để phục vụ cuộc sống của con người hiện tại và tái tạo được để dành lại cho các thế hệ mai sau.

Thúc đẩy phát triển du lịch được xem là một trong những giải pháp chính cho bài toán phát triển kinh tế theo hướng chuyển đổi xanh. Hoạt động du lịch, về bản chất là hoạt động kinh tế không gây phương hại đến môi trường thiên nhiên. Được tổ chức tốt, du lịch sẽ cho phép khai thác hợp lý phong cảnh thiên nhiên và các tài nguyên văn hóa bản địa để tạo giá trị vật chất đáng kể. Cần đầu tư thỏa đáng cho việc thúc đẩy phát triển du lịch bao gồm hoàn thiện cơ sở hạ tầng giao thông; tôn tạo các di tích văn hóa, lịch sử; phục dựng các hoạt động văn hóa đặc trưng mang tính tinh hoa; cải tiến thủ tục xuất nhập cảnh...

Đặc biệt, cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy đang được phát động là cơ hội để Thành phố thực hiện nhiều mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội mang ý nghĩa chiến lược.

Một là mở rộng quy mô diện tích địa lý, dân số và lực lượng sản xuất. Một Thành phố Hồ Chí Minh mới, được biết bao gồm Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, thật sự là một thành phố lớn theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng. Với GRDP chiếm 1/4 GDP của cả nước, TPHCM mới có thể, như Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ ra, được so sánh với Thượng Hải của Trung Quốc, về vị trí, vai trò trong bức tranh kinh tế quốc gia. Thành phố mới có điều kiện thuận lợi về quỹ đất, nguồn vốn đầu tư và nguồn nhân lực để xây dựng và chủ động việc triển khai kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội đầy tham vọng nhằm xây dựng một đại đô thị sáng ngang với các đại đô thị trên thế giới.

Hai là sắp xếp lại các đơn vị hành chính và tổ chức lại hệ thống cơ quan quản lý theo hướng bảo đảm vừa đơn giản vừa hiệu quả. Việc bỏ đơn vị hành chính cấp huyện tạo điều kiện thiết kế lại mô hình cung ứng dịch vụ công theo hướng tăng quyền hạn, trách nhiệm cho cấp xã, giúp cho bộ máy hành chính trở nên dễ tiếp cận đối với người dân.

Trong khuôn khổ xây dựng các đơn vị hành chính cấp cơ sở, dự kiến một số tên gọi chỉ địa danh đã rất quen thuộc và thân thương đối với người dân sẽ được lấy lại. Trong giao tiếp hằng ngày, người dân sẽ có điều kiện nhắc đến Sài Gòn, Gia Định, Chợ Lớn khi nói về nơi này nơi nọ trong Thành phố. Điều này chắc chắn sẽ tạo những cảm xúc tích cực, có tác dụng khơi dậy và vun đắp tình cảm con người đối với vùng đất mà họ gắn bó, đồng thời tạo lòng tự hào về xuất xứ.

Ba là thanh lọc đội ngũ nhằm xây dựng lực lượng công chức giỏi và làm việc hiệu quả. Những người cảm thấy không đủ sức đảm nhận trách nhiệm trong tình hình mới sẽ được động viên xin nghỉ hoặc được cho nghỉ. Những người được giữ lại hoặc được tuyển dụng mới theo các tiêu chí rất cao về phẩm chất chuyên môn và đạo đức được kỳ vọng sẽ là động lực thúc đẩy sự vận hành của bộ máy hành chính quản lý và cung ứng dịch vụ công đạt hiệu quả vượt trội.

Với tính cách con người và truyền thống lịch sử đặc biệt, Thành phố xứng đáng nắm giữ và luôn giữ vững vai trò đầu tàu, động lực và là gương điển hình trong công cuộc phát triển kinh tế - xã hội thời kỳ hội nhập sâu rộng của đất nước vào đời sống chính trị, kinh tế toàn cầu.

Viện sĩ, PGS.TS NGUYỄN NGỌC ĐIỆN