Vùng phát thải thấp là giải pháp đột phá để bảo vệ môi trường Thủ đô

Phó Giám đốc Sở NN&MT Hà Nội Nguyễn Anh Quân phát biểu tại hội nghị.

TP Hà Nội đang trên đà tăng trưởng kinh tế nhưng lại kéo theo các hệ lụy về sử dụng tài nguyên và ô nhiễm môi trường, đặc biệt chất lượng không khí đang có chiều hướng suy giảm trên diện rộng, tác động không nhỏ đến sức khỏe người dân. Số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới cho thấy, Hà Nội là một trong những thành phố có mức độ ô nhiễm không khí cao tại khu vực châu Á.

Theo Kế hoạch quản lý môi trường không khí TP Hà Nội đến năm 2030, định hướng tới năm 2035, nguồn gây ô nhiễm không khí tại Hà Nội chủ yếu từ các phương tiện giao thông đường bộ (phương tiện phát thải chính trong giao thông là xe máy, tiếp đến là xe tải và xe taxi) và nguồn bụi đường.

Báo cáo hiện trạng môi trường quốc gia 2016 - 2020, cho thấy nồng độ bụi PM2.5 trung bình năm tại TP Hà Nội trong giai đoạn 2018-2020 vượt khoảng gần 2 lần quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 05:2013/BTNMT (25 µg/m3). Nồng độ bụi PM10 trung bình năm vượt quá giới hạn QCVN từ 1,3 đến 1,6 lần. Số ngày trong năm 2019 có chỉ số chất lượng không khí (VN_AQI) ở mức kém và xấu (tính trung bình các trạm) chiếm tỉ lệ 30,5% tổng số ngày quan trắc trong năm, một số ngày chất lượng không khí suy giảm đến ngưỡng rất xấu (VN_AQI=201-300).

Với mục tiêu tạo ra môi trường sống xanh - sạch - đẹp, cải thiện chất lượng không khí, nâng cao chất lượng sống của người dân Thủ đô, tại điểm a khoản 2, Điều 28, Luật Thủ đô năm 2024 đã có những cơ chế đặc thù về bảo vệ môi trường không khí cho Hà Nội, đó là: xây dựng vùng phát thải thấp (đó là khu vực hạn chế các phương tiện giao thông gây ô nhiễm môi trường nhằm cải thiện chất lượng không khí). Sở NN&MT đã trình HĐND TP ban hành Nghị quyết số 47/2024/NQ-HĐND về quy định vùng phát thải thấp trên địa bàn TP Hà Nội.

Theo Nghị quyết số 47/2024/NQ-HĐND, vùng phát thải thấp là khu vực được xác định để hạn chế các phương tiện giao thông gây ô nhiễm môi trường nhằm cải thiện chất lượng không khí. Hướng tới khuyến khích sử dụng giao thông xanh và cải thiện chất lượng cuộc sống nói chung. Lộ trình thực hiện vùng phát thải thấp gồm 2 giai đoạn. Giai đoạn từ năm 2025 - 2030: Thí điểm lập vùng phát thải thấp ở một số khu vực trên địa bàn quận Hoàn Kiếm, Ba Đình; khuyến khích các địa phương khác lập vùng phát thải thấp; Giai đoạn từ năm 2031 trở đi, các khu vực trên địa bàn TP có một trong các tiêu chí quy định tại Điều 4 Nghị quyết này phải thực hiện vùng phát thải thấp.

Theo Sở NN&MT, vùng phát thải thấp quy định tại Luật Thủ đô chưa có trong quy định của Luật Bảo vệ môi trường và pháp luật hiện hành. Các khu vực phát thải thấp thường áp dụng ở các khu vực lõi trung tâm có tầm quan trọng nhất định, với việc ban hành các quy định nhằm hạn chế đối với hoạt động của các phương tiện giao thông gây ô nhiễm môi trường không khí, điển hình là các phương tiện cũ sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Đây được coi là một trong những điêm mới, quy định vượt trội của Nghị quyết số 47/2024/NQ-HĐND so với pháp luật hiện hành.

Vùng phát thải thấp được kỳ vọng sẽ mang đến giải pháp đột phá để bảo vệ môi trường Thủ đô.

Bên cạnh đó, hiện nay nhiều TP tại châu Âu đã và đang áp dụng các chương trình vùng phát thải thấp như một biện pháp để giảm phơi nhiễm với ô nhiễm không khí trong môi trường xung quanh, nhằm đáp ứng Tiêu chuẩn chất lượng không khí. Các khu vực phát thải thấp thường được coi là biện pháp hiệu quả nhất mà các TP trên thê giới có thể thực hiện để cải thiện chất lượng không khí. Cho đến nay, khu vực phát thải thấp đã được triển khai tại 320 TP của châu Âu và châu Á và con số này dự kiến sẽ tăng lên 507 vào năm 2025. Điều này cho thấy, việc triển khai vùng phát thải thấp cùng chính sách giảm ùn tắc đã mang lại các lợi ích to lớn về nâng cao chất lượng môi trường không khí và sức khỏe của người dân.

Phát biểu tại hội nghị, Phó Giám đốc Sở NN&MT Nguyễn Anh Quân nhấn mạnh, để thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 47/2024/NQ của HĐND TP, cần sự hợp tác chặt chẽ, đồng lòng từ tất cả các bên liên quan như chính quyền, doanh nghiệp, người dân, các tổ chức phi chính phủ trong nước và quốc tế...; đồng thời cần phải có các hành động mạnh mẽ và quyết liệt hơn nữa để mang lại bầu không khí trong lành cho người dân Thủ đô. Bên cạnh đó, cần tăng cường giáo dục, nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường, xây dựng những chính sách khuyến khích người dân sử dụng phương tiện giao thông công cộng, phương tiện giao thông thân thiện môi trường.

“Với ý nghĩa đó, Sở NN&MT tổ chức Hội nghị tập huấn ngày hôm nay nhằm mục đích phổ biến, triển khai thực hiện Nghị quyết số 47/2024/NQ của HĐND TP, hướng dẫn UBND các quận, huyện, thị xã lập Đề án để xây dựng thí điểm vùng phát thải thấp trên địa bàn, đồng thời chia sẻ kinh nghiệm quốc tế trong việc thực hiện vùng phát thải thấp” – ông Nguyễn Anh Quân khẳng định.

Nguyễn Quý