Vũ khí siêu thanh - lợi thế chiến lược mới của Mỹ

Theo tạp chí National Interest, khả năng di chuyển với tốc độ vượt quá Mach 5 (gấp 5 lần tốc độ âm thanh), kết hợp với khả năng thay đổi quỹ đạo bay, khiến vũ khí siêu thanh trở thành một trong những thách thức lớn nhất đối với các hệ thống phòng thủ hiện nay.

Một tên lửa siêu thanh thông thường được phóng thử từ Trạm lực lượng không gian Cape Canaveral cuối năm ngoái - Ảnh: Bộ Quốc phòng Mỹ

Một cột mốc mới trong nỗ lực của Mỹ

Đầu tháng 5, hải quân Mỹ đã thử nghiệm thành công tên lửa siêu thanh thông thường được phóng từ biển, đánh dấu bước tiến quan trọng trong chương trình phát triển vũ khí chiến lược của nước này. Thành công này không chỉ thể hiện năng lực kỹ thuật ngày càng hoàn thiện của quân đội Mỹ mà còn củng cố vị thế cạnh tranh của Mỹ trong cuộc chạy đua siêu thanh với các đối thủ lớn như Trung Quốc, Nga.

Tên lửa siêu thanh không đơn thuần là sự nâng cấp về tốc độ. Đặc điểm quan trọng của loại vũ khí này là khả năng cơ động trong hành trình bay, điều khiến chúng khó bị phát hiện và đánh chặn ngay cả bởi các hệ thống phòng thủ tiên tiến nhất.

Tính năng này giúp tăng đáng kể hiệu quả tấn công phủ đầu và khả năng xuyên thủng sự phòng thủ, khiến nó trở thành ưu tiên hàng đầu trong chiến lược phát triển vũ khí của các quốc gia có tiềm lực quân sự lớn.

Các cường quốc bước vào cuộc đua

Ngoài Mỹ, hiện nay một số quốc gia khác cũng đã và đang đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ siêu thanh. Trung Quốc, theo tuyên bố của truyền thông nhà nước năm 2023, đã phát triển một loại tên lửa siêu thanh được hỗ trợ bởi trí tuệ nhân tạo (AI), được thiết kế đặc biệt để chống lại các loại máy bay tàng hình thế hệ mới như B-21 Raider của không quân Mỹ.

Nga, quốc gia từng công bố tên lửa siêu thanh Kh-47M2 Kinzhal từ năm 2018, cũng tiếp tục thử nghiệm và triển khai loại vũ khí này, đặc biệt trên máy bay chiến đấu MiG-31. Mặc dù tính hiệu quả thực tế của Kinzhal vẫn còn gây tranh cãi trong giới phân tích quân sự phương Tây, đây vẫn là lời khẳng định rõ ràng về ưu tiên chiến lược của Moscow đối với công nghệ siêu thanh.

Ngoài hai cường quốc trên, Iran cũng tuyên bố sở hữu tên lửa siêu thanh mang tên Fattah, tuy nhiên năng lực thực tế của hệ thống này vẫn chưa được kiểm chứng bởi các tổ chức độc lập. Dù vậy, sự quan tâm ngày càng lớn đến tên lửa siêu thanh phản ánh nhận thức chung về vai trò tiềm năng của loại vũ khí này trong các cuộc xung đột hiện đại lúc này và tương lai.

Vì sao tên lửa siêu thanh lại quan trọng?

Tên lửa siêu thanh không chỉ nhanh mà còn linh hoạt, chúng còn khó bị đánh chặn. Với tốc độ vượt Mach 5, những tên lửa này nhanh hơn hầu hết các phương tiện bay từng được phát triển, kể cả máy bay SR-71 Blackbird, chiếc máy bay do thám nổi tiếng của Mỹ trong thời chiến tranh lạnh, chỉ đạt tới Mach 3,3.

Trong khi tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) cũng có thể đạt tới tốc độ tương đương, chúng thường có quỹ đạo cố định và mang đầu đạn hạt nhân. Ngược lại, vũ khí siêu thanh có thể mang đầu đạn thường và được triển khai với độ chính xác cao hơn, cho phép các lực lượng quân sự sử dụng linh hoạt hơn trong nhiều tình huống chiến đấu mà không cần đến vũ khí hủy diệt hàng loạt.

Tên lửa siêu thanh có thể bay ở tầm thấp giống tên lửa hành trình nhưng tốc độ lại vượt trội, khiến các hệ thống phòng không truyền thống gặp khó khăn trong việc phản ứng kịp thời. Đặc biệt, việc chúng có thể thay đổi hướng bay trong khi đang di chuyển với tốc độ cực cao làm tăng độ phức tạp trong phát hiện và đánh chặn.

Mối đe dọa chiến lược và vai trò của Mỹ

Theo Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS), tên lửa siêu thanh được xem là loại vũ khí có khả năng “cách mạng hóa chiến tranh hiện đại”. Nếu xảy ra một cuộc tấn công bằng tên lửa siêu thanh nhằm vào lãnh thổ Mỹ, thời gian cảnh báo có thể quá ngắn để Mỹ phản ứng hiệu quả. Đây là lý do vì sao Lầu Năm Góc (Bộ Quốc phòng Mỹ) ưu tiên đặc biệt cho việc đầu tư vào nghiên cứu, phát triển và thử nghiệm loại vũ khí này.

Bên cạnh khía cạnh kỹ thuật, cuộc đua tên lửa siêu thanh còn mang ý nghĩa chiến lược và chính trị. Việc chứng minh khả năng sở hữu và vận hành vũ khí siêu thanh giúp củng cố vị thế răn đe của một quốc gia, đồng thời tăng khả năng ảnh hưởng trong các cuộc đàm phán an ninh toàn cầu. Tên lửa siêu thanh vì thế trở thành một phần trong cuộc cạnh tranh quyền lực ngày càng rõ rệt giữa Mỹ, Trung Quốc, Nga và các quốc gia đang lên.

Không chỉ là vấn đề phòng thủ, Mỹ còn hướng đến khả năng tấn công chính xác với tên lửa siêu thanh. Việc hải quân Mỹ thử nghiệm thành công trên biển cho thấy mục tiêu tích hợp vũ khí siêu thanh vào các nền tảng chiến đấu khác nhau đang dần trở thành hiện thực.

Dù đạt được nhiều tiến bộ, phát triển tên lửa siêu thanh không phải là con đường bằng phẳng. Mỹ đã gặp nhiều trở ngại trong các lần thử nghiệm trước đó, bao gồm cả thất bại về kỹ thuật và trì hoãn tiến độ. Ngoài ra, việc tích hợp vũ khí siêu thanh vào hệ thống tác chiến tổng thể đòi hỏi sự phối hợp phức tạp giữa các lực lượng hải, lục, không quân và các nhà thầu quốc phòng.

Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược ngày càng gay gắt, đặc biệt với các căng thẳng địa chính trị tại Ukraine, Trung Đông và Biển Đỏ, việc sở hữu vũ khí siêu thanh đang được xem là tiêu chuẩn mới cho sức mạnh quân sự quốc gia. Dù chưa thể khẳng định Mỹ đang "chiến thắng" trong cuộc đua này, các bước tiến gần đây, đặc biệt là trong thử nghiệm hải quân, cho thấy Mỹ đang củng cố vị trí vững chắc trong cuộc cạnh tranh công nghệ đầy khốc liệt và mang tính toàn cầu.

Hoàng Vũ