Voi biết tránh địa hình dốc khi di chuyển để tiết kiệm năng lượng

Voi châu Phi là động vật sống trên cạn lớn nhất thế giới và tiêu thụ một lượng thức ăn rất lớn mỗi ngày. Để tồn tại trong môi trường khắc nghiệt, chúng sở hữu khả năng phi thường trong việc giảm thiểu năng lượng sử dụng.

Đội ngũ nghiên cứu từ Đại học Oxford, Trung tâm Đa dạng sinh học tích hợp Đức, Đại học Friedrich-Schiller Jena qua hợp tác với tổ chức phi lợi nhuận Save the Elephants theo dõi 157 cá thể voi ở miền Bắc Kenya trong hơn 22 năm phát hiện voi lập kế hoạch di chuyển một cách chiến lược, cân nhắc đến mức tiêu hao năng lượng lẫn khả năng tiếp cận tài nguyên.

“Loạt phát hiện mới có ý nghĩa quan trọng đối với công tác đánh giá - lập kế hoạch công tác bảo tồn và phục hồi”, theo nhà nghiên cứu Emilio Berti (Trung tâm Đa dạng sinh học tích hợp Đức).

Voi sở hữu khả năng phi thường trong việc giảm thiểu năng lượng sử dụng - Ảnh: Fritz Vollrath

Biết tránh địa hình dốc

Cuộc sống của voi rất khắc nghiệt do kích thước khổng lồ của chúng. Voi châu Phi (Loxodonta africana) tiêu thụ lượng lớn thực vật mỗi ngày để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của bản thân.

Với kích thước khổng lồ, voi cần nhiều năng lượng cho di chuyển tìm thức ăn. Bảo tồn voi hiệu quả đòi hỏi phải hiểu cách chúng di chuyển. Loài này thuộc diện “dễ bị tổn thương” trong Sách đỏ của Liên minh Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN).

Đội ngũ nghiên cứu dựa trên dữ liệu GPS phân tích cách voi di chuyển ở môi trường sống tự nhiên. Điều thú vị là 94% số cá thể mà họ theo dõi biết tránh dốc đứng hoặc địa hình gồ ghề, cho thấy chúng thích tuyến đường tiết kiệm năng lượng.

Nguồn nước ảnh hưởng đến chuyển động của voi, nhưng hành vi của mỗi cá thể lại khác nhau. Một số ở gần nước còn số khác lại đi lang thang.

Đặc biệt, voi di chuyển càng nhanh thì khả năng tránh địa hình khó khăn càng mạnh. Tỷ lệ tránh tăng từ 74% ở tốc độ chậm lên 93% ở tốc độ nhanh. Đội ngũ nghiên cứu nhận định khả năng tiết kiệm năng lượng của voi tương tự khả năng tận dụng khí nóng hoặc sự gia tăng nhiệt độ để giảm năng lượng tiêu thụ như cách chim di chuyển.

Loạt phát hiện mới có thể hỗ trợ công tác bảo tồn bằng cách thiết kế khu vực bảo vệ, giảm nguy cơ xung đột giữa con người với động vật hoang dã. Nghiên cứu cũng nhấn mạnh nhu cầu xem xét thói quen của từng cá thể voi, đặc biệt thói quen liên quan đến tiếp cận nguồn nước. Ngoài ra, những gì phát hiện sẽ giúp ích cho nỗ lực dự báo biến đổi khí hậu ảnh hưởng cách loài voi di chuyển như thế nào. Đội ngũ nghiên cứu dự định xem xét thêm loạt yếu tố như mùa, tác động từ con người, biến đổi khí hậu.

Cẩm Bình