Việt Nam nỗ lực bảo tồn voi - Kế hoạch hành động quốc gia đến năm 2035

Việt Nam nỗ lực bảo tồn voi. Ảnh: Thanh Bình

Dự lễ công bố có: Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Nguyễn Quốc Trị; Cục trưởng Cục Lâm nghiệp Trần Quang Bảo; đại diện UBND các tỉnh có voi gồm: Đắk Lắk, Đồng Nai, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Nam

Lễ bố công được tổ chức là cột mốc quan trọng trong nỗ lực bảo vệ voi, lồng ghép các sáng kiến thí điểm, tăng cường sự tham gia của cộng đồng và phát triển chính sách nhằm bảo đảm sự sống còn và phát triển bền vững của loài voi tại Việt Nam trong những thập kỷ tới. Kế hoạch này, được xây dựng trên cơ sở khoa học, là kết quả của sự hợp tác giữa Cục Lâm nghiệp và tổ chức Humane Society International (HSI) từ năm 2019. Từ số lượng 2000 cá thể voi được phát hiện vào những năm 80 của thế kỷ trước, quần thể voi châu Á tại Việt Nam đã suy giảm xuống mức báo động dưới 200 cá thể voi hoang dã. Với vai trò là loài chỉ thị quan trọng trong hệ sinh thái rừng, sự tồn tại của voi là điều kiện thiết yếu để bảo vệ đa dạng sinh học và các loài khác cùng tồn tại.

Cục trưởng Cục Lâm nghiệp Trần Quang Bảo phát biểu. Ảnh: Thanh Bình

Tại lễ công bố, Cục trưởng Cục Lâm nghiệp Trần Quang Bảo cho biết: Trong các năm: 1996, 2006, 2012, 2013 và 2022, Việt Nam đã ban hành một chương trình hành động cấp Bộ và 3 kế hoạch, đề án cấp Chính phủ để bảo tồn voi do tầm quan trọng của loài này. Tương ứng với từng giai đoạn, công tác bảo tồn voi đã có những kết quả đáng khích lệ. Đặc biệt vào năm 2019, Chương trình thí điểm bảo tồn voi theo hướng chung sống hài hòa được tiến hành tiên phong tại tỉnh Đồng Nai, với 3 sáng kiến “Giám sát voi bằng bẫy ảnh”; “Giám sát xung đột với người" nhằm cải thiện việc quản lý hiện tại hướng tới chung sống hài hòa và “Quản lý vùng sống và sinh cảnh của voi”. Chương trình do Tổ chức HSI hỗ trợ với sự hướng dẫn của chuyên gia quốc tế - TS Prithiviraj Fernado, thành viên nòng cốt của Nhóm chuyên gia về voi châu Á (AsESG) và là trưởng nhóm hỗ trợ cho Việt Nam. Phương pháp tiếp cận khoa học của những sáng kiến này giúp định dạng chính xác 27 cá thể, với cấu trúc đàn rõ ràng, cho phép hiểu hơn về xu hướng di chuyển của đàn và mức độ, tần suất hay nguyên nhân của xung đột với người,... Những kết quả này được các chuyên gia trong và ngoài nước, khi tham gia hội thảo quốc tế tổ chức vào tháng 8.2023, ghi nhận và đánh giá cao tính phù hợp của các phương pháp này với các quần thể voi nhỏ, phân mảnh và có nguy cơ cao như ở Việt Nam.

Phó Chủ tịch Văn phòng các quốc gia của HIS Cindy Dent. Ảnh: Thanh Bình

Phát biểu tại buổi lễ, Phó Chủ tịch Văn phòng các quốc gia của HIS Cindy Dent cho biết: “Kế hoạch bảo tồn quốc gia này là dấu mốc quan trọng trong sứ mệnh bảo vệ voi nguy cấp của HSI tại Việt Nam. Bằng cách kết hợp các nghiên cứu khoa học với các chiến lược do cộng đồng để xuất, chúng tôi có thể đề xuất các giải pháp bền vững có lợi cho cả voi và người dân địa phương. Với các sáng kiến thực tiễn cao giúp làm sáng tỏ hành vi, xu hướng di chuyển và sở thích của voi, chúng tôi muốn đưa các nhu cầu, mong muốn của loài voi vào các quyết sách của Chính phủ Việt Nam thông qua các cuộc thảo luận. HSI đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ Việt Nam và sẵn sàng hỗ trợ việc thực hiện, hướng tới chung sống hài hòa giữa voi hoang dã và người tại Việt Nam."

Các dụng cụ và vật mẫu của hoạt động bảo tồn voi tại Việt Nam. Ảnh: Thanh Bình

Bà Cindy Dent đánh giá cao những nỗ lực mà chính phủ Việt Nam đang thực hiện để bảo vệ voi châu Á, đặc biệt với các nội dung như Kế hoạch hành động bảo tồn voi quốc gia đến năm 2035. Trong đó là sự phối hợp chặt chẽ HIS nhằm giúp hạn chế tiêu thụ động vật hoang dã và tạo ra tác động tích cực đến sự chung sống của động vật hoang dã của con người.

Bà Cindy Dent cũng cho biết, tại Việt Nam, HSI đã giúp giảm bớt nhu cầu về sừng tê giác, giáo dục trẻ em về đa dạng sinh học và hiện đang làm việc với cộng đồng để giúp bảo tồn voi và bảo vệ con người ở Đồng Nai. HSI đặt mục tiêu tiếp tục hợp tác với chính phủ Việt Nam để ổn định và tối đa hóa cơ hội cho Việt Nam nhằm tăng cường nuôi dưỡng voi hoang dã hòa hợp với cộng đồng con người; đồng thời tiếp tục làm việc với chính phủ để tăng cường thực thi chống săn trộm và thúc đẩy du lịch sinh thái nhằm hỗ trợ hoạt động bảo tồn cũng như cộng đồng và nền kinh tế địa phương.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam Nguyễn Quốc Trị khẳng định: “Chung sống hài hòa với thiên nhiên và muôn loài là mục tiêu chung của cộng đồng toàn cầu, và khi áp dụng cho loài voi châu Á tại Việt Nam, mục tiêu đó càng trở nên cấp bách. Vì vậy, chúng ta phải hành động để bảo vệ loài voi khỏi nguy cơ tuyệt chủng và học cách sống hòa hợp với chúng, nhằm ngăn chặn những xung đột giữa con người và loài vật này. Sự chung sống hài hòa không chỉ là phương thức, mà còn là đích đến trong hành trình bảo tồn loài voi tại Việt Nam. Kế hoạch Hành động Quốc gia về Bảo tồn voi đến năm 2035, tầm nhìn đến 2050, thể hiện cam kết của Việt Nam về một chiến lược thống nhất, tôn trọng văn hóa, bảo đảm tương lai cho loài voi…

Thanh Bình