Việt Nam có là mục tiêu mới trong cuộc chiến thương mại của Mỹ

Khi Tổng thống Donald Trump tiến hành vòng hai của cuộc chiến thương mại, bối cảnh thương mại toàn cầu đã thay đổi đáng kể so với nhiệm kỳ đầu của ông. Lần này, Việt Nam, Mexico và Canada có thể trở thành những mục tiêu chính trong chính sách bảo hộ thương mại mới của Mỹ.

Mục tiêu ban đầu của chiến tranh thương mại 2018-2019 của ông Trump là Trung Quốc, nhưng điều này vô tình tạo ra đà tăng trưởng mạnh mẽ cho Việt Nam. Các doanh nghiệp Trung Quốc, nhất là trong lĩnh vực sản xuất, đã tìm đến Việt Nam như một lựa chọn thay thế để tránh các biện pháp thuế quan của Mỹ. Điều này giúp xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ tăng mạnh, kéo theo sự tăng trưởng về thặng dư thương mại với Mỹ.

Dữ liệu từ Bloomberg News cho thấy, trong giai đoạn 2018-2024, tỷ trọng của Trung Quốc trong tổng thương mại Mỹ giảm từ 15,7% xuống 10,9%. Ngược lại, tỷ trọng của Mỹ trong thương mại của Trung Quốc cũng giảm từ 13,7% xuống 11,2%.

Trong khi Trung Quốc điều chỉnh chiến lược xuất khẩu, các quốc gia khác như Việt Nam, Mexico và Canada lại gia tăng thị phần tại Mỹ.

Thặng dư thương mại của Trung Quốc với Mỹ vẫn lớn nhất thế giới, nhưng đã giảm do chính quyền ông Biden duy trì thuế quan từ thời nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump và siết chặt kiểm soát xuất khẩu công nghệ.

Mexico, Việt Nam và Canada đều chứng kiến thặng dư thương mại với Mỹ tăng mạnh. Một phần nguyên nhân là do các công ty Trung Quốc mở nhà máy tại đây để né thuế khi xuất khẩu sang Mỹ.

Một báo cáo gần đây của Cục Thống kê Dân số Hoa Kỳ đánh giá Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia phụ thuộc lớn vào thương mại với Hoa Kỳ, đặc biệt trong các ngành hàng xuất khẩu như dệt may, điện tử và linh kiện công nghệ cao.

Việt Nam đang đối mặt với những rủi ro mới

Dù có lợi từ sự dịch chuyển chuỗi cung ứng, Việt Nam vẫn đối mặt với nguy cơ từ chính sách thương mại mới của ông Trump. Các quan chức của ông Trump đang xem xét việc các doanh nghiệp Trung Quốc sử dụng Việt Nam để làm trung gian xuất khẩu sản phẩm sang Mỹ.

Một báo cáo về những chiến lược thương mại này dự kiến sẽ được trình lên Tổng thống vào ngày 1/4, có thể báo hiệu một đợt leo thang thuế quan mới.

Nếu so sánh tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ so với GDP, Trung Quốc ít bị tổn thương hơn bởi các đòn thuế so với Mexico, Việt Nam và Canada. Những nước láng giềng này cũng phải đối mặt với mối đe dọa bị áp thuế thương mại cao từ ông Trump, đặc biệt khi ông liên kết vấn đề thương mại với kiểm soát dòng người nhập cư và ma túy fentanyl.

Khi các biện pháp bảo hộ gia tăng, Việt Nam sẽ chịu tác động nghiêm trọng do mức độ phụ thuộc cao vào xuất khẩu sang Mỹ. Việt Nam không chỉ đối mặt với rủi ro thuế quan mà còn bị đặt trong tầm ngắm xem xét như Mexico và Canada do các vấn đề về nguồn gốc sản phẩm và quy tắc xuất xứ.

Chiến lược của Việt Nam

Dữ liệu cho thấy Trung Quốc đang dịch chuyển mối quan hệ thương mại khỏi Mỹ và mở rộng hợp tác với các nền kinh tế khác, trong khi Mỹ cũng tìm cách giảm phụ thuộc vào Trung Quốc.

Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược ngày càng gay gắt giữa hai siêu cường, các biện pháp thuế quan từ Mỹ có nguy cơ gia tăng, Việt Nam cần tăng cường năng lực sản xuất độc lập, hạn chế phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu Trung Quốc. Đồng thời, cần đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tăng cường hợp tác thương mại với các đối tác chiến lược như EU, Nhật Bản và Hàn Quốc.

Ngoài ra, Việt Nam có thể tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà mình đã ký kết, như CPTPP và EVFTA, để giảm thiểu sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ. Việc đẩy mạnh chuyển đổi số, nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm xuất khẩu cũng sẽ giúp Việt Nam thích nghi với những biến động của thương mại toàn cầu.

Cuộc chiến thương mại mới của ông Trump có thể tạo ra những thách thức lớn, nhưng nếu có chiến lược đúng đắn, Việt Nam có thể tiếp tục tận dụng cơ hội để khẳng định vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Thùy Linh