Việt Nam có cơ hội là quốc gia dẫn đầu sử dụng AI để vươn lên vị thế thu nhập cao

AI sẽ là động lực để Việt Nam thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình. Ảnh minh họa

PV: Việt Nam hiện là một quốc gia có thu nhập trung bình với tốc độ tăng trưởng GDP cao liên tục trong những năm gần đây. Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng Việt Nam có nguy cơ rất cao rơi vào bẫy thu nhập trung bình. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

Ông Jonathan London: Không giống như nhiều quốc gia khác, việc Việt Nam có bị rơi bẫy thu nhập trung bình hay không phụ thuộc gần như hoàn toàn vào những gì Việt Nam làm hoặc không làm. Việt Nam may mắn khi có một đội ngũ lãnh đạo chính trị năng nổ, cam kết thúc đẩy sự phát triển của đất nước một cách quyết đoán.

Vấn đề đối với Việt Nam là nắm bắt những thách thức đang phải đối mặt cũng như những cơ hội để tạo ra lợi thế cạnh tranh trong bối cảnh bất ổn địa chính trị và sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ. Rõ ràng là Việt Nam đang phải lựa chọn những ngành nào sẽ là ngành hàng đầu của đất nước trong tương lai, phải tìm cách phối hợp và sắp xếp các chiến lược phát triển của mình. Các ưu tiên chính bao gồm mở rộng năng suất kinh tế thông qua đầu tư vào công nghệ và lao động, điều chỉnh chính sách tài chính để kích thích tăng trưởng và khuyến khích đầu tư, không chỉ bảo vệ những đối tượng dễ bị tổn thương mà còn cần trang bị kỹ năng, cơ sở hạ tầng và hỗ trợ cần thiết để tham gia đầy đủ vào sự trỗi dậy của Việt Nam.

PV: Ông đánh giá thế nào về các cơ hội và thách thức tác động đến mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập trung bình cao vào năm 2030 và quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045 của Việt Nam?

Ông Jonathan London: Việt Nam có nhiều cơ hội nhưng việc biến chúng thành lợi thế cạnh tranh quốc gia sẽ đặt ra những thách thức trong việc lựa chọn, thiết kế, phối hợp và thực hiện các chiến lược phát triển trên các lĩnh vực chính, như một phần của mô hình tăng trưởng mới tập trung vào việc nâng cấp kinh tế và mở rộng năng lực của Nhà nước và mọi công dân.

Trong sản xuất, thách thức là lựa chọn chiến lược và để đất nước tiến gần hơn đến ranh giới của sự xuất sắc trong sản xuất toàn cầu. Điều này có thể thực hiện được bằng cách “bắt kịp” các quốc gia khác, nhưng cũng có thể trở thành “người đi đầu”. Ví dụ, sử dụng AI để đạt được khả năng cạnh tranh toàn cầu và thậm chí là thống trị trong thiết kế và đóng gói bán dẫn, phần mềm và các ngành công nghiệp có giá trị gia tăng cao khác.

Theo quan điểm của tôi, Việt Nam có cơ hội trở thành quốc gia đầu tiên trong lịch sử thế giới sử dụng AI để thúc đẩy đất nước vươn lên vị thế thu nhập cao. Thách thức đối với Việt Nam là trang bị cho người dân các kỹ năng và cơ sở hạ tầng mà họ cần để giải phóng tiềm năng sản xuất khổng lồ của đất nước.

PV: Nhìn vào bối cảnh kinh tế của Việt Nam trong những năm gần đây, ông có khuyến nghị giải pháp nào giúp Việt Nam vượt qua bẫy thu nhập trung bình và đạt được các mục tiêu này?

Ông Jonathan London: Theo tôi, có hai giải pháp, nhưng cả hai đều phụ thuộc vào ý chí chính trị. Đầu tiên là một cách tiếp cận hiệu quả hơn đối với việc hình thành và thực hiện các chiến lược phát triển, đặc biệt là khi liên quan đến các chính sách bao trùm nhiều lĩnh vực. Đây là một lĩnh vực đầy thách thức đối với Việt Nam, ngoại trừ trong thời kỳ khẩn cấp quốc gia (ví dụ như Covid hoặc thời chiến), khi Việt Nam cho thế giới thấy huy động nguồn lực quốc gia như thế nào. Tinh thần đó hiện đang cần thiết, nhưng để làm được như vậy đòi hỏi sự lãnh đạo - mà Việt Nam đang có ngày nay - và sự phối hợp hiệu quả trên nhiều lĩnh vực chính sách phức tạp, chẳng hạn năng lượng, công nghiệp, giao thông vận tải, tin học, giáo dục, lập kế hoạch, tài chính...

Thị trường thế giới ngày nay đòi hỏi các quốc gia, để có khả năng cạnh tranh, phải có các quốc gia không chỉ có khả năng mở cửa thị trường - có thể tạo điều kiện cho sự phát triển “do thị trường dẫn dắt” mà còn chủ động định hình thị trường và hỗ trợ đổi mới sáng tạo. Điều này đòi hỏi phải đầu tư vào hàng hóa, dịch vụ công cộng và đột phá thực sự trên nhiều lĩnh vực.

Việt Nam có thể đi nhanh nhưng chỉ có thể đi xa bằng cách đưa 1/5 dân số có thu nhập thấp nhất, những người vẫn thiếu các kỹ năng, cơ sở hạ tầng tham gia đầy đủ vào nền kinh tế. Đây là thời điểm thú vị đối với Việt Nam, nhưng cũng cần thận trọng, hành động táo bạo mà không có sự cân nhắc kỹ lưỡng là nguy hiểm.

Về mặt này, Việt Nam, ngoài việc dựa vào sự lãnh đạo và tài năng của chính mình, có thể hợp tác với các đối tác phát triển quốc tế để xác định con đường hứa hẹn nhất để đạt được sự cất cánh kinh tế. Một điều rõ ràng là nếu Việt Nam muốn đạt được mức tăng trưởng hai con số thì quy mô đầu tư, đặc biệt là đầu tư công sẽ cần phải tăng rất đáng kể. Tất nhiên, thách thức là phải thực hiện các khoản đầu tư này một cách khôn ngoan, với tác động nâng cao năng suất tối đa.

PV: Xin cảm ơn ông!

Thảo Miên