Viện trưởng VKSND tối cao tiếp thu, giải trình, làm rõ các ý kiến ĐBQH nêu về dự án Luật Tương trợ tư pháp về hình sự

Quang cảnh phiên làm việc của Quốc hội sáng 24/6. Ảnh: VPQH cung cấp.

Tạo hành lang pháp lý, đấu tranh hiệu quả với các loại tội phạm có tổ chức xuyên biên giới

Phát biểu thảo luận, đại biểu Quốc hội Trần Thị Thu Phước (Đoàn Kon Tum) bày tỏ hoàn toàn nhất trí với Tờ trình của VKSND tối cao về sự cần thiết ban hành Luật Tương trợ tư pháp về hình sự. Theo đại biểu, đây là một dự án luật có ý nghĩa chiến lược, không chỉ hoàn thiện hệ thống pháp luật mà còn tạo ra một "thanh bảo kiếm" pháp lý sắc bén để bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội và quyền lợi của người dân trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và tình hình tội phạm diễn biến phức tạp.

Đại biểu Quốc hội Trần Thị Thu Phước phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH cung cấp.

Đại biểu Trần Thị Thu Phước nhấn mạnh, việc ban hành một đạo luật chuyên sâu về tương trợ tư pháp hình sự không chỉ là yêu cầu nội tại của công tác cải cách tư pháp mà còn là một bước đi tất yếu thể hiện trách nhiệm của Việt Nam với tư cách là một thành viên tích cực của cộng đồng quốc tế trong công cuộc đấu tranh không khoan nhượng với tội phạm xuyên quốc gia.

“Tôi đánh giá rất cao Ban soạn thảo và các cơ quan hữu quan đã xây dựng một dự thảo luật công phu, toàn diện và kế thừa được những điểm còn phù hợp với luật cũ, đồng thời có những bước tiến đột phá, giải quyết được nhiều vấn đề đặt ra từ thực tiễn”, đại biểu Trần Thị Thu Phước bày tỏ.

Cụ thể, đại biểu Trần Thị Thu Phước thống nhất Điều 32 của dự thảo. “Đây là lần đầu tiên đã đưa ra các quy định về hợp tác quốc tế trong việc thu hồi tài sản. Đây là một bước tiến lớn đáp ứng yêu cầu cấp bách của công tác phòng, chống tham nhũng, rửa tiền”, đại biểu Trần Thị Thu Phước khẳng định.

Đại biểu Nguyễn Tạo (Đoàn Lâm Đồng) phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH cung cấp.

Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Tạo (Đoàn Lâm Đồng) khẳng định, việc ban hành Luật Tương trợ tư pháp hình sự là phù hợp và cần thiết nhằm hoàn thiện một bước pháp luật về tương trợ tư pháp hình sự, giúp giải quyết tốt các vụ án hình sự có yếu tố, nhân tố nước ngoài; đấu tranh hiệu quả với các loại tội phạm hình sự có tổ chức xuyên biên giới quốc gia ngày càng gia tăng, khắc phục những tồn tại, hạn chế, khó khăn cùng vướng mắc, nâng cao hiệu quả của hoạt động này nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong thời gian tới…

VKSND tối cao là Cơ quan Trung ương duy nhất của Việt Nam về tương trợ tư pháp về hình sự

Phát biểu thảo luận, đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp) cho biết, về phạm vi áp dụng, đại biểu rất thống nhất trong báo cáo dự thảo đó là quy định gồm có 11 hình thức tương trợ tư pháp giữa Việt Nam với nước ngoài. Đại biểu cho rằng, đây là một hình thức rất quan trọng. Theo đại biểu, trong thời gian qua, chúng ta còn những vấn đề xử lý bất cập những công việc mà chúng ta đề nghị tương trợ tư pháp với nước ngoài hoặc là đối tác nước ngoài đề nghị ta tương trợ tư pháp thì không có quy định trong luật, cho nên tổ chức thực hiện rất khó khăn.

Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH cung cấp.

Đại biểu Phạm Văn Hòa cho rằng: Cơ quan Trung ương tương trợ tư pháp về hình sự thì duy nhất có VKSND tối cao. Ví dụ, Cơ quan điều tra, xét xử hoặc những cơ quan có liên quan khi có đề nghị tương trợ tư pháp của nước ngoài về đối tượng A, đối tượng B nào đó hoặc có liên quan đến việc xử lý thì đề nghị phải thông qua Viện kiểm sát và Viện kiểm sát là cơ quan duy nhất của Trung ương, của Việt Nam có quyền tương trợ, hỗ trợ tư pháp, nhận hồ sơ và đề nghị phía bên ngoài tương trợ cho những đối tác của Việt Nam. Quy định như vậy để rạch ròi, cụ thể và phân công thẩm quyền của mỗi cơ quan, đơn vị chịu trách nhiệm chính về việc tương trợ tư pháp. Vấn đề này, tôi rất đồng tình.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu) phát biểu thảo luận. Ảnh: VPQH cung cấp.

Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn Bà Rịa - Vũng Tàu) cho biết, về vai trò của cơ quan Trung ương tại Điều 6, việc xác định VKSND tối cao là cơ quan Trung ương là phù hợp nhưng cần cân nhắc quy định rõ cơ chế phối hợp với các cơ quan khác như: Tòa án, Bộ Công an, Bộ Ngoại giao. Thực tiễn hiện nay xảy ra tình trạng chậm xử lý hồ sơ do chưa rõ trách nhiệm chính trong từng giai đoạn.

“Do đó, tôi đề nghị Ban soạn thảo xem xét bổ sung cơ chế điều phối liên ngành, quy trình phối hợp xử lý hồ sơ, thời hạn xử lý và biện pháp xử lý, nếu chậm trễ hoặc không kịp thời phối hợp là rất cần thiết”, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng nhấn mạnh.

Đã tiến hành ký kết được trên 30 hiệp định tương trợ tư pháp về hình sự

Phát biểu tiếp thu, giải trình, làm rõ các vấn đề đại biểu Quốc hội nêu tại phiên thảo luận, đồng chí Nguyễn Huy Tiến, Viện trưởng VKSND tối cao cho biết, VKSND tối cao đã có Tờ trình số 19 về Luật Tương trợ tư pháp về hình sự và hồ sơ dự án luật để các vị đại biểu Quốc hội cho ý kiến.

Đồng chí Nguyễn Huy Tiến, Viện trưởng VKSND tối cao phát biểu tiếp thu, giải trình, làm rõ các vấn đề đại biểu Quốc hội nêu tại phiên thảo luận. Ảnh: Quang Phúc.

Qua các buổi thảo luận tại tổ, có 39 ý kiến của các đại biểu Quốc hội thảo luận. Sau khi thảo luận tại tổ, VKSND tối cao đã có Báo cáo số 76 ngày 23/6/2025 để giải trình, tiếp thu bước đầu ý kiến của đại biểu Quốc hội và tại phiên thảo luận hôm nay, có 5 ý kiến của đại biểu Quốc hội tiếp tục phát biểu.

“Trước hết, thay mặt cho Ban soạn thảo, chúng tôi xin hết sức trân trọng cảm ơn các đại biểu Quốc hội đã có những ý kiến rất sâu sắc và có những ý kiến rất chính xác”, Viện trưởng Nguyễn Huy Tiến nhấn mạnh.

Tiếp thu, giải trình, làm rõ thêm một số nội dung cụ thể, Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Huy Tiến cho biết, về phạm vi tương trợ tư pháp về hình sự, có nhiều ý kiến các đại biểu đề nghị mở rộng phạm vi về tương trợ tư pháp hình sự như: Vấn đề về truy vết tài sản, vấn đề về công cụ phạm tội, giám định kỹ thuật số, dữ liệu điện tử, bảo vệ nhân chứng hoặc thành lập các tổ điều tra chung, trao đổi, đặc biệt là vấn đề thu hồi tài sản.

Về vấn đề này, Viện trưởng Nguyễn Huy Tiến cho biết, đây là vấn đề rất lớn mà VKSND tối cao đã nghiên cứu và cố gắng bổ sung. Ngay trong Bộ luật Tố tụng hình sự vừa rồi chúng ta đã thừa nhận một nguyên tắc về chữ ký số. Đây là những vấn đề chúng ta thực sự phải tiếp tục nghiên cứu và Ban soạn thảo sẽ cố gắng tiếp thu ý kiến các đại biểu Quốc hội để nghiên cứu và phối hợp với cơ quan hữu quan để chỉnh lý, bổ sung, đặc biệt là vấn đề thu hồi tài sản…

Theo Viện trưởng Nguyễn Huy Tiến, hiện nay, chúng ta đã tiến hành ký kết được trên 30 hiệp định tương trợ tư pháp về hình sự. Về cơ bản phải thực hiện theo hiệp định tương trợ tư pháp về hình sự trên nguyên tắc có đi, có lại thì mới có thể tiến hành thực hiện tốt những yêu cầu mà các đại biểu Quốc hội đã phát biểu.

Về đề nghị mở rộng phạm vi, Viện trưởng Nguyễn Huy Tiến cho biết, Ban soạn thảo sẽ tiếp tục nghiên cứu và có tính toán trong thời gian tới, kể cả trong việc triển khai khi thực hiện ký kết hiệp định tương trợ tư pháp về hình sự với các đối tác.

Đồng chí Nguyễn Huy Tiến, Viện trưởng VKSND tối cao phát biểu tiếp thu, giải trình, làm rõ các vấn đề đại biểu Quốc hội nêu tại phiên thảo luận. Ảnh: Quang Phúc.

Vấn đề thứ hai, xung quanh quy định thủ tục chuyển giao, đại biểu Quốc hội có ý kiến, tại sao chúng ta không quy định bổ sung đối với nước ngoài phải thực hiện như thế nào? Theo Viện trưởng Nguyễn Huy Tiến, chúng ta phải quy định những trình tự, thủ tục nhưng không thể quy định cho nước khác về thực hiện, bởi vì trình tự, thủ tục về tố tụng là phải theo pháp luật của nước khác, không thể quy định cho họ là phải thực hiện được.

“Cho nên về cơ bản thực hiện theo nguyên tắc có đi, có lại. Chúng ta quy định trình tự, thủ tục được, vì về tố tụng hình sự liên quan đến vấn đề tư pháp, tài phán quốc gia chứ không phải vấn đề quy định cho họ phải thực hiện và có trong hiệp định sẽ phải thể hiện trên nguyên tắc cơ bản có đi, có lại là chính”, Viện trưởng Nguyễn Huy Tiến nhấn mạnh.

Vấn đề thứ ba, xung quanh việc chi phí về tố tụng, Viện trưởng Nguyễn Huy Tiến cho biết, về Điều 66 Pháp lệnh chi phí tố tụng là quy định mang tính nguyên tắc và có dẫn chiếu đến quy định của pháp luật về tương trợ tư pháp. Do vậy, khoản 2 Điều 14 dự thảo luật quy định cụ thể trách nhiệm chi trả chi phí về ủy thác tư pháp là phù hợp với quy định của xây dựng pháp lệnh.

“Điều này chúng tôi nghĩ nên cân nhắc và giao cho Chính phủ quy định chi tiết. Đại biểu Quốc hội đã có ý kiến và chúng tôi sẽ thể hiện trong dự thảo luật về vấn đề này”, Viện trưởng Nguyễn Huy Tiến chia sẻ.

Xung quanh vấn đề về đầu mối để tiếp nhận hoặc quy định cụ thể các cơ quan thực hiện, Viện trưởng Nguyễn Huy Tiến cho biết, nếu thể hiện quy định cụ thể trong luật này rất tốt nhưng sẽ tương đối dài và khó thể hiện hết được. “Cho nên tại sao trong luật thể hiện là cơ quan Trung ương về tương trợ tư pháp hình sự là Viện kiểm sát, còn quá trình khi tiếp nhận các yêu cầu của các cơ quan ở nước ngoài, của các chủ thể khác, chúng tôi sẽ điều phối và thực hiện theo từng giai đoạn tố tụng”, Viện trưởng Nguyễn Huy Tiến nhấn mạnh.

“Còn một số các nội dung khác, chúng tôi thấy các ý kiến đại biểu Quốc hội hết sức chính xác. Chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu và tiếp thu, trong quá trình phối hợp với Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội cũng như các cơ quan liên quan như Bộ Ngoại giao, Tòa án nhân dân tối cao để tiếp thu và chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo luật trình Quốc hội”, Viện trưởng Nguyễn Huy Tiến khẳng định.

Sẽ chỉnh lý trước khi trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 10

Phát biểu kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, trong phiên họp toàn thể ngày hôm nay, thảo luận về dự án Luật Tương trợ tư pháp về hình sự, đã có 5 đại biểu Quốc hội đăng ký phát biểu và tất cả các đại biểu đăng ký phát biểu đều đã thể hiện ý kiến, không có đại biểu tranh luận.

Các ý kiến phát biểu rất cụ thể, thiết thực, tập trung vào các nội dung trọng tâm về phạm vi tương trợ tư pháp về hình sự, về xem xét yêu cầu liên quan đến hình phạt tử hình, về chuyển giao tạm thời người đang bị tạm giam hoặc đang chấp hành án phạt tù ở Việt Nam sang nước ngoài để hỗ trợ điều tra, cung cấp chứng cứ theo yêu cầu của nước ngoài, về hợp pháp hóa lãnh sự, kết thúc yêu cầu tương trợ tư pháp về hình sự và một số nội dung quan trọng khác…

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, các ý kiến của đại biểu cơ bản nhất trí với nội dung của dự thảo luật, đồng thời phân tích, đánh giá làm sâu sắc thêm nhiều nội dung và cũng góp các ý kiến cụ thể để tiếp tục hoàn thiện dự thảo luật cả về nội dung các điều, khoản cụ thể và kỹ thuật lập pháp.

Đồng chí Viện trưởng VKSND tối cao đã thay mặt cơ quan chủ trì soạn thảo báo cáo giải trình làm rõ thêm một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu. Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo tổng hợp đầy đủ ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, cả thảo luận tại tổ, thảo luận hội trường để gửi VKSND tối cao, các cơ quan có liên quan để nghiên cứu, tiếp thu và báo cáo lại với đại biểu Quốc hội.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao cho Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp giúp Ủy ban Thường vụ Quốc hội chủ trì, phối hợp với VKSND tối cao và các cơ quan có liên quan nghiên cứu, tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo luật để báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc tiếp thu, chỉnh lý trước khi trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp sau, là kỳ họp thứ 10.

Minh Khôi