Quốc hội thông qua chương trình giám sát năm 2026 với nhiều nội dung mới

Đánh giá thực trạng và tiếp thu các kiến nghị

Chiều 24/6/2025, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV biểu quyết thông qua Nghị quyết về Chương trình giám sát của Quốc hội năm 2026 với tỷ lệ tán thành đạt 84,1%. Trước khi tiến hành biểu quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình bày Báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội về dự kiến chương trình giám sát.

Chiều 26/4/2025, Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết của Quốc hội về Chương trình giám sát của Quốc hội năm 2026. Ảnh: VPQH

Báo cáo cho biết, tại phiên thảo luận ngày 13/6/2025, đa số đại biểu Quốc hội đã bày tỏ sự đồng tình với Tờ trình số 1293/TTr-UBTVQH15 ngày 27/5/2025 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và dự thảo Nghị quyết về Chương trình giám sát năm 2026. Nhiều ý kiến tâm huyết, trách nhiệm được đưa ra, nhằm tiếp tục đổi mới phương thức, nội dung, nâng cao chất lượng và hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát của Quốc hội, phù hợp với đặc điểm của năm 2026 và bối cảnh phát triển mới của đất nước.

Theo đánh giá chung của đại biểu Quốc hội, chương trình giám sát của Quốc hội trong năm 2024 và những tháng đầu năm 2025 đã được triển khai toàn diện, đồng bộ, sát với thực tiễn đời sống kinh tế, xã hội, đồng thời có những điều chỉnh linh hoạt, phù hợp tình hình, tạo cơ sở quan trọng để hoàn thiện chính sách, pháp luật và nâng cao hiệu quả quản trị quốc gia. Các đại biểu cũng ghi nhận tác động lan tỏa từ hoạt động giám sát, góp phần khắc phục hạn chế, thúc đẩy hành động trong hệ thống bộ máy nhà nước.

Bên cạnh những kết quả tích cực, các đại biểu thẳng thắn chỉ ra một số tồn tại như thời lượng dành cho hoạt động chất vấn còn hạn chế; các báo cáo của bộ, ngành thường mang tính khái quát, chưa nêu rõ khuyết điểm và nguyên nhân cụ thể, đặc biệt là nguyên nhân chủ qua. Hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật của một số cơ quan còn yếu, chưa kịp thời phát hiện thiếu sót, vi phạm để kiến nghị xử lý. Một số đoàn đại biểu Quốc hội chưa triển khai đầy đủ hoạt động giám sát; giám sát độc lập của đại biểu còn hạn chế. Công tác theo dõi, đôn đốc thực hiện kết luận sau giám sát thiếu quyết liệt.

Trên cơ sở đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cam kết tiếp thu toàn diện, chỉ đạo các cơ quan có thẩm quyền khẩn trương khắc phục các bất cập, nâng cao hiệu quả giám sát theo hướng thực chất, đồng bộ và gắn với thực tiễn cuộc sống.

Bổ sung nội dung giám sát mới, tăng quyền chủ động cho các chủ thể

Về nội dung Chương trình giám sát năm 2026, đa số đại biểu Quốc hội tán thành với dự kiến đã nêu. Một số đại biểu đề xuất bổ sung nội dung xem xét các báo cáo tại cả hai kỳ họp, nhất là các báo cáo liên quan tới công trình trọng điểm quốc gia. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết, chương trình được xây dựng theo quy định của pháp luật, trên cơ sở đề xuất của các Ủy ban, Hội đồng Dân tộc và các đoàn đại biểu Quốc hội. Việc bố trí thời điểm xem xét báo cáo đã được tính toán kỹ lưỡng để vừa đảm bảo quy định pháp luật, vừa tạo thuận lợi cho Chính phủ, các bộ, ngành trong tổng hợp thông tin.

Một nội dung quan trọng được đại biểu đề nghị là bổ sung giám sát việc thực hiện Nghị quyết số 202/2025/QH15 ngày 12/6/2025 của Quốc hội về sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh và tổ chức mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đồng tình với đề xuất này và đã chỉnh lý dự thảo nghị quyết để giao các Ủy ban, Hội đồng Dân tộc, đoàn đại biểu Quốc hội, đại biểu Quốc hội chủ động triển khai giám sát nội dung liên quan bằng các hình thức phù hợp, có thể lồng ghép với các hoạt động giám sát khác.

Chủ nhiệm Ủy ban Dân Nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình trình bày báo cáo. Ảnh: VPQH

Về cải cách thủ tục hành chính, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết nội dung này đã được Chính phủ báo cáo định kỳ trong báo cáo kinh tế xã hội, và các cơ quan của Quốc hội có thẩm tra kèm theo. Tuy nhiên, trong trường hợp cần thiết, Chính phủ có thể được yêu cầu báo cáo chuyên đề để Quốc hội xem xét.

Một số đại biểu kiến nghị bổ sung giám sát kết quả thực hiện các nghị quyết liên quan tới quản lý đất đai của các nông, lâm trường quốc doanh. Về vấn đề này, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông tin rằng nội dung này đã được đề cập trong Nghị quyết số 109/2023/QH15, và sẽ được giám sát lại tại Kỳ họp thứ 10. Do đó, không cần thiết đưa vào chương trình giám sát năm 2026.

Liên quan đến các đề xuất tổ chức giám sát chuyên đề về nước sạch, vệ sinh an toàn thực phẩm, chống hàng giả hàng kém chất lượng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp thu và cho biết sẽ giao cho các ủy ban chức năng nghiên cứu tổ chức hoạt động giải trình, chất vấn phù hợp trong thời gian tới.

Về tổ chức thực hiện chương trình, các đại biểu đề xuất nhiều giải pháp cải tiến: đổi mới giám sát văn bản quy phạm pháp luật, tăng thời lượng chất vấn, đánh giá lời hứa và cam kết của thành viên Chính phủ, tránh trùng lặp địa bàn giám sát, huy động chuyên gia tham gia hỗ trợ và hoàn thiện hướng dẫn kỹ năng cho đại biểu thực hiện giám sát độc lập.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội khẳng định đã tiếp thu các kiến nghị này, chỉnh lý Điều 2 trong dự thảo nghị quyết, đồng thời sẽ chỉ đạo cụ thể hóa khi triển khai. Việc sửa đổi toàn diện Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân cũng được đặt trong lộ trình trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10, cùng với việc rà soát văn bản quy định chi tiết có liên quan.

Trên cơ sở bo cáo tiếp thu, giải trình và dự thảo nghị quyết đã được chỉnh lý, Quốc hội đã biểu quyết thông qua với tỷ lệ tán thành cao, thể hiện sự thống nhất về nhận thức, quyết tâm đổi mới hoạt động giám sát để đồng hành cùng Chính phủ và hệ thống chính trị trong thực hiện các mục tiêu phát triển đất nước năm 2026 và những năm tiếp theo.

Hoàng Nhưỡng