Việc xét đề nghị đặc xá đảm bảo chặt chẽ, công khai, công bằng, minh bạch, đúng đối tượng

Phóng viên: Đồng chí có thể cho biết mục đích, ý nghĩa của đặc xá năm 2024? Tiến độ thực hiện quết định Đặc xá của Chủ tịch nước đến thời điểm hiện nay như thế nào, thưa đồng chí?

Thiếu tướng Trần Văn Thiện: Đặc xá là sự khoan hồng đặc biệt của Nhà nước do Chủ tịch nước quyết định tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân nhân sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước hoặc trong trường hợp đặc biệt.

Thiếu tướng Trần Văn Thiện.

Để tiếp tục khẳng định và thể hiện truyền thống nhân ái, bao dung của dân tộc Việt Nam, chính sách khoan hồng của Đảng và Nhà nước ta đối với người bị kết án phạt tù đã cải tạo tiến bộ, đồng thời khuyến khích người bị kết án đang chấp hành án phạt tù ăn năn hối cải, tích cực học tập, lao động cải tạo để được hưởng sự khoan hồng của Nhà nước, phấn đấu, rèn luyện trở thành người có ích cho gia đình và xã hội, ngày 30/7/2024, Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ký Quyết định số 758/2024/QĐ-CTN về đặc xá năm 2024 nhân dịp kỷ niệm 79 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/2024) và 70 năm ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/2024).

Sau khi có Quyết định của Chủ tịch nước và Hướng dẫn của Hội đồng Tư vấn đặc xá, kế hoạch của Bộ Công an, Cơ quan Thường trực của Hội đồng Tư vấn đặc xá đã kịp thời ban hành các quyết định, kế hoạch để chỉ đạo triển khai thực hiện công tác đặc xá năm 2024. Qua theo dõi, đến nay, các cơ sở giam giữ và các cơ quan thi hành án hình sự các cấp đã nghiêm túc triển khai thực hiện Quyết định của Chủ tịch nước về Đặc xá năm 2024, Hướng dẫn của Hội đồng Tư vấn đặc xá và kế hoạch của Bộ Công an. Các trại giam, trại tạm giam thuộc Bộ Công an và Cơ quan thi hành án hình sự cấp tỉnh đã tiến hành các trình tự thủ tục theo quy định.

Đến nay, các tổ thẩm định đã thẩm định xong và Hội đồng Thường trực cơ quan đặc xá Bộ Công an đã duyệt danh sách sau đó chuyển lên Văn phòng Chính phủ trình Hội đồng Tư vấn đặc xá xem xét. Ngày 18/9 vừa qua, Hội đồng tư vấn đặc xá năm 2024 do Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình, Chủ tịch Hội đồng chủ trì đã họp xét duyệt danh sách đề nghị Chủ tịch nước đặc xá cho các phạm nhân. Hiện, Bộ Công an đang phối hợp với Văn phòng Chính phủ để chuyển danh sách lên Văn phòng Chủ tịch nước trình Chủ tịch nước quyết định.

Phóng viên: Xin đồng chí cho biết, quá trình triển khai thực hiện quyết định của Chủ tịch nước về đặc xá năm 2024 được tiến hành như thể nào để bảo đảm nghiêm túc, minh bạch, chặt chẽ, công bằng và không để xảy ra tiêu cực?

Thiếu tướng Trần Văn Thiện: Sau khi Quyết định của Chủ tịch nước về đặc xá năm 2024 được công bố và nhận được tài liệu về đặc xá năm 2024, các trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện đã tổ chức niêm yết công khai quyết định về đặc xá của Chủ tịch nước; phổ biến Quyết định của Chủ tịch nước về đặc xá năm 2024, hướng dẫn của Hội đồng tư vấn đặc xá cho tất cả cán bộ, chiến sĩ, phạm nhân biết. Các phạm nhân tự liên hệ với bản thân xem mình có đủ điều kiện để được đề nghị đặc xá hay không. Tiếp đó, các cơ sở giam giữ tổ chức cho phạm nhân có đủ điều kiện viết đơn đề nghị đặc xá và bản cam kết; cán bộ quản giáo tổ chức họp tổ, đội phạm nhân để bình xét, bỏ phiếu giới thiệu phạm nhân đủ điều kiện; Hội đồng đặc xá của các trại giam, trại tạm giam, Cơ quan thi hành án hình sự công an cấp huyện lập danh sách, hồ sơ người đủ điều kiện đề nghị đặc xá gửi các Tổ thẩm định liên ngành của Hội đồng tư vấn tiếp tục kiểm tra, thẩm định. Căn cứ kết quả thẩm định, các trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh hoàn chỉnh hồ sơ, danh sách và chuyển về Thường trực Hội đồng tư vấn đặc xá để tổng hợp và chuyển danh sách cho các thành viên Hội đồng tư vấn đặc xá thẩm tra. Căn cứ kết quả thẩm tra của các thành viên Hội đồng tư vấn đặc xá, Thường trực Hội đồng tư vấn đặc xá tổng hợp lập các danh sách để Hội đồng tư vấn đặc xá xét duyệt, trình Chủ tịch nước xem xét, quyết định. Danh sách phạm nhân đủ điều kiện được các trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện niêm yết công khai tại các buồng giam, nhà thăm gặp để mọi phạm nhân và thân nhân gia đình phạm nhân biết được và đối chiếu.

Cán bộ Trại tạm giam Công an tỉnh Hà Nam tuyên truyền, phổ biến, quán triệt chủ trương, chính sách nhân đạo, khoan hồng của Đảng, Nhà nước và quy định về đặc xá cho các phạm nhân.

Có thể khẳng định, việc xét đề nghị đặc xá cho phạm nhân được tiến hành theo quy trình hết sức chặt chẽ, công khai, dân chủ, khách quan, công bằng, minh bạch, đúng đối tượng, điều kiện theo quy định. Hồ sơ đề nghị đặc xá được kiểm tra, thẩm định qua nhiều cấp với sự tham gia của nhiều cơ quan ban, ngành chức năng và đặc biệt là sự giám sát của các tổ chức xã hội và nhân dân. Do vậy, đến nay, chưa phát hiện sai sót, tiêu cực xảy ra.

Phóng viên: Đồng chí có thể cho biết, quy định về xét đặc xá cho người nước ngoài có khác người Việt Nam hay không? Để tổ chức đặc xá cho người nước ngoài, chúng ta sẽ làm gì?

Thiếu tướng Trần Văn Thiện: Luật Đặc xá của nước ta và Quyết định của Chủ tịch nước về đặc xá năm 2024 quy định cụ thể về đối tượng, điều kiện được đề nghị đặc xá, bảo đảm nguyên tắc dân chủ, khách quan, công bằng, công khai, không phân biệt dân tộc, giới tính, tôn giáo, quốc tịch, thành phần, địa vị xã hội... Do vậy, tất cả các trường hợp đủ điều kiện đều được xem xét đề nghị đặc xá, không phân biệt quốc tịch. Khi có Quyết đinh đặc xá đối với người nước ngoài, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng chủ trì, phối hợp với Bộ Ngoại giao thông báo cho cơ quan đại diện ngoai giao, cơ quan lãnh sự của các nước mà người được đặc xá là công dân biết, đề nghị phối hợp thực hiện quyết định đặc xá.

Các phạm nhân bỏ phiếu bình bầu người được đề nghị đặc xá.

Phóng viên: Đối với phạm nhân phạm tội về tham nhũng, kinh tế, chức vụ thì điều kiện xét đặc xá như thế nào, thưa đồng chí?

Thiếu tướng Trần Văn Thiện: Theo quy định của Luật Đặc xá và Quyết định của Chủ tịch nước về đặc xá năm 2024, tất cả các trường hợp phạm nhân đủ điều kiện đều được xem xét đề nghị đặc xá. Một trong những nguyên tắc thực hiện đặc xá là phải tuân thủ Hiến pháp và Pháp luật, bảo đảm dân chủ, công bằng, khách quan, công khai, minh bạch. Do đó tất cả những người bị kết án phạt tù về các tội phạm tham nhũng nếu đã chấp hành xong hình phạt bổ sung là phạt tiền, đã nộp án phí, bồi thường thiệt hại, đã thi hành xong nghĩa vụ trả lại tài sản, nghĩa vụ dân sự khác và có đủ các điều kiện theo Quyết định của Chủ tịch nước về đặc xá năm 2024 thì cũng được xem xét, đề nghị đặc xá như những người bị kết án phạt tù về các tội phạm khác.

Phóng viên: Một vấn đề rất được quan tâm là sau khi được đặc xá trở về, làm thế nào để phạm nhân có thể sớm tái hòa nhập cộng đồng. Đồng chí có thể chia sẻ thêm điều này?

Thiếu tướng Trần Văn Thiện: Để giúp đỡ những người được đặc xá hòa nhập cộng đồng, Bộ Công an đã có văn bản chỉ đạo các trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện tổ chức các lớp chuẩn bị hòa nhập cộng đồng cho những phạm nhân đủ điều kiện được đề nghị đặc xá, trang bị những kiến thức cơ bản cho phạm nhân, giúp họ tái hòa nhập cộng đồng, ổn định cuộc sống. Chỉ đạo Công an các đơn vị, địa phương chủ động tham mưu cho cấp ủy, chính quyền các địa phương có kế hoạch tiếp nhận, quản lý, giáo dục, giúp đỡ người được đặc xá trở về cộng đồng xóa bỏ mặc cảm, làm ăn lương thiện, ổn định cuộc sống, hạn chế tái phạm tội và vi phạm pháp luật.

Bên cạnh đó, đối với các phạm nhân được đề nghị đặc xá và phạm nhân chuẩn bị chấp hành xong án phạt tù, chúng tôi phối hợp với các Trung tâm dạy nghề để tổ chức dạy nghề, thi, cấp chứng chỉ cho các phạm nhân. Khi trao quyết định trả tự do cho các phạm nhân, các cơ sở giam giữ sẽ trao cả chứng chỉ nghề để khi về địa phương, phạm nhân đăng ký tạm trú, tạm vắng xong, họ có thể dùng chứng chỉ này đi xin việc phù hợp với nghề mình đã được học để đảm bảo cuộc sống, tránh vi phạm.

Thực hiện chính sách khoan hồng của Đảng, Nhà nước và truyền thống nhân đạo của dân tộc, từ 2009 đến nay, Chủ tịch nước Cộng hòa XHCN Việt Nam đã 9 lần ký quyết định đặc xá cho hơn 92.000 phạm nhân có quá trình cải tạo, lao động học tập tốt trở về với gia đình, cộng đồng làm công dân có ích cho xã hội. Hầu hết người được đặc xá trở về đã nhanh chóng tái hòa nhập cộng đồng, có cuộc sống ổn định và làm ăn lương thiện, nhiều người trong số họ đã trở thành doanh nhân thành đạt, nhiều người tích cực tham gia các hoạt động xã hội ở địa phương. Tỷ lệ người được đặc xá tái phạm tội là rất thấp (lần đặc xá gần đây nhất năm 2022, tính đến nay mới có 2 người trong tổng số 2.438 người được đặc xá tái phạm tội, chiếm tỉ lệ 0,08%). Những kết quả trong các đợt đặc xá trước đây đã được nhân dân trong nước đồng tình và dư luận quốc tế đánh giá cao, điều đó tiếp tục khẳng định chủ trương, chính sách nhất quán của Đảng, Nhà nước và pháp luật trong việc thúc đẩy và bảo vệ quyền con người một cách công bằng, bình đẳng.

PV: Trân trọng cảm ơn đồng chí!

Phương Thủy (thực hiện)