Vị vua nước Việt lên ngôi nhờ 'ăn vạ'?

Người được nhắc đến chính là vua Lý Cao Tông (1173-1210), tên thật là Lý Long Trát. Ông là con trai thứ 6 của vua Lý Anh Tông.

Chuyện xưa kể rằng, Lý Long Trát là người được truyền ngôi may mắn nhất, bởi trước đó, ngôi thái tử vốn thuộc về anh trai của ông là Long Xưởng. Thế nhưng vì mắc nhiều lỗi lầm nên bị phế truất, khiến vua cha Lý Anh Tông băn khoăn không biết chọn ai kế vị.

Một hôm, khi vua đang vui chơi với Long Trát, cậu bé bỗng nhiên khóc toáng đòi mũ, đến khi được cầm mới nín và cười thích thú. Thấy vậy, vua Lý Anh Tông cho rằng đây là điềm lạ, quyết định lập cậu làm thái tử.

Đến năm 1175, khi vua cha qua đời, Long Trát chính thức lên ngôi, lấy hiệu là Lý Cao Tông. Lúc lên ngôi, vua cũng chỉ mới 3 tuổi. Trong giai đoạn đầu trị vì, nhờ có thái phó Tô Hiến Thành ra sức phò tá nên đất nước giữ được sự yên ổn. Nhưng sau khi thái phó họ Tô qua đời, vua Lý Cao Tông như con thuyền mất lái.

Vua Lý Anh Tông lên ngôi khi chưa đầy 3 tuổi. (Ảnh minh họa)

Lúc này vua chơi bời không có điểm dừng, ham của cải, lấy việc bán quan buôn ngục làm chính sự, bách tính kêu than, oán giận, giặc cướp khắp nơi. Điều đó được Đại Việt sử ký toàn thư chép:

“Vua chơi bời không điều độ, hình chính không rõ ràng, giặc cướp như ong, đói kém liền năm, cơ nghiệp nhà Lý từ đấy suy kém. Kinh Thi có câu: Bên trong mê sắc đẹp, bên ngoài mê săn bắn, ham rượu, thích nhạc, nhà cao tường đẹp, người nào phạm một trong các điều ấy tất phải diệt vong, mà vua thì phạm đủ các điều ấy, còn làm gì được…”.

Trước thực trạng đau lòng, Lý Cao Tông cuối cùng cũng nhận ra sai lầm. Năm 1207, vua xuống chiếu cáo lỗi với nhân dân.

Đại Việt sử lược chép lại bản chiếu đó như sau: "Trẫm còn bé mà phải gánh vác việc lớn, ở tận nơi cửu trùng, không biết được cảnh khó khăn của dân chúng, nghe lời bọn tiểu nhân mà gây nên oán với kẻ dưới. Dân đã oán thì trẫm còn biết dựa vào ai? Nay trẫm sẽ sửa lỗi, cùng dân đổi mới. Ai có ruộng đất, sản nghiệp bị sung công sẽ được hoàn lại".

Với bản chiếu này, Lý Cao Tông trở thành vị vua đầu tiên trong sử Việt công khai xin lỗi nhân dân. Tiếc rằng, sau khi nhận ra lỗi lầm của mình, ông chỉ làm vua được thêm ba năm thì qua đời. Sự nghiệp nhà Lý tiếp tục suy vong dưới thời vua Lý Huệ Tông, đến năm 1225 thì sụp đổ.

Thiên Bình