Vị tướng đầu tiên trong sử Việt xuất binh đánh Trung Hoa là ai?

Người được nhắc đến chính là Lý Thường Kiệt (1019-1105), tên thật là Ngô Tuấn.

Theo phả hệ họ Ngô Việt Nam, Lý Thường Kiệt là hậu duệ của Thiên Sách vương Ngô Xương Ngập - con trưởng của Ngô Quyền. Cha ông là Sùng Tiết tướng quân Ngô An Ngữ. Là con nhà tướng nên từ nhỏ, Lý Thường Kiệt đã được học võ, cũng không quên rèn luyện văn chương.

Nhắc đến Lý Thường Kiệt là nhắc đến chiến thắng của quân ta trong cuộc kháng chiến chống Tống lần thứ hai. Thời điểm đó, quân dân Đại Việt đã có trận “tiên phát chế nhân”, do đích thân Lý Thường Kiệt chỉ đạo xuất binh sang chinh phạt nhà Tống, tạo nên chiến công hiển hách bậc nhất lịch sử nước nhà.

Trong lịch sử nước nhà, Lý Thường Kiệt là người đầu tiên xuất binh tiến đánh Trung Quốc. (Ảnh minh họa)

Cụ thể, vào năm 1072, vua Lý Thánh Tông qua đời, Thái tử Càn Đức lên ngôi khi chỉ mới 7 tuổi, xưng hiệu là Hoàng đế Lý Nhân Tông. Vua được Thái phi Ỷ Lan buông rèm nhiếp chính, cùng các đại thần và đặc biệt là Lý Thường Kiệt, Lý Đạo Thành đứng sau phò trợ.

Tình hình nước Đại Việt khi đó vẫn rất ổn định, nhưng nhờ tin do thám, phía ta biết được âm mưu của nhà Tống, muốn xâm lược nước ta lần hai.

Trong lúc nhà Tống tập hợp binh lính, huấn luyện để tiến đánh Đại Việt, thái úy Lý Thường Kiệt dâng tấu: “Ngồi yên đợi giặc sao bằng đánh trước để bẻ gãy mũi nhọn của chúng”. Và thế rồi một chiến lược đánh đòn phủ đầu gọi là kế “tiên phát chế nhân” được đưa ra.

Theo đó, Lý Thường Kiệt sử dụng hơn 10 vạn quân tinh nhuệ, bất ngờ mở cuộc tiến công bằng cả đường thủy và đường bộ sang phía Nam đất Tống, nhanh chóng tiêu diệt các đồn, trại của giặc, triệt phá các căn cứ quân sự, hậu cần quan trọng ở dọc biên giới từ cửa biển Khâm Châu, Liêm Châu cho tới thành Ung Châu.

Trong các trận đánh vào thành địch, Lý Thường Kiệt dùng cách đánh cường công, kết hợp với nhiều chiến thuật khác như đánh chặn, tiến công bao vây, tập kích, đột kích và đặc biệt là cho quân đào hầm, đánh từ dưới đất chui lên, khiến quân địch hoang mang, ngơ ngác, không biết phải chống chọi như thế nào.

Thắng các trận đó, Lý Thường Kiệt chủ động lui quân về chuẩn bị phòng tuyến chặn địch trong nước. Dù không tiến đánh đất Tống sâu hơn, nhưng trận tập kích đó của quân dân Đại Việt khiến nhà Tống hoang mang, rơi vào thế bị động.

Thắng lợi trong cuộc chiến Tống - Việt và những chiến tích lừng lẫy lưu danh sử sách của danh tướng Lý Thường Kiệt là niềm tự hào ngàn đời của người dân Việt Nam. Nhưng thất bại này, với nhà Tống nói riêng và các triều đại phong kiến Trung Quốc nói chung lại là nỗi hổ thẹn không thể xóa mờ.

Chiến thắng năm đó còn khiến sự nghiệp của Vương An Thạch, một trong những nhà kinh tế - chính trị - văn hóa nổi tiếng nhất lịch sử Trung Quốc, cũng là người khởi phát chủ trương đánh Đại Việt rơi vào vực thẳm. Vương An Thạch bị vua Tống phế chức tể tướng, phải về quê trồng cây, làm vườn.

Vương An Thạch được người đời sau tôn là một trong "Đường Tống bát đại gia" (tám đại văn hào của đời Đường và đời Tống). Nếu như không phạm sai lầm lớn nhất là chiến tranh Tống - Việt, ông có cuộc đời lưu danh sử sách.

Kim Nhã