Trưng bày 'Gan vàng dạ sắt': Kết nối và truyền cảm hứng cho giới trẻ

Hình ảnh, tư liệu trong trưng bày “Gan vàng dạ sắt”

Trưng bày chuyên đề “Gan vàng dạ sắt” giới thiệu những dấu mốc lịch sử của lực lượng Quân đội nhân dân Việt Nam trên chặng đường 80 năm hình thành và phát triển. Góp phần vào những thành công chung của lực lượng quân đội trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, có sự đóng góp của các chiến sĩ cách mạng từng bị địch bắt, giam trong các nhà tù. Sau khi thoát khỏi các nhà tù thực dân, trải qua những năm tháng rèn luyện, chiến đấu gian khổ, nhiều đồng chí đã trở thành vị tướng của lòng dân.

Trưng bày chuyên đề “Gan vàng dạ sắt” bao gồm 3 phần chính. Phần 1 “Những dấu mốc lịch sử” giới thiệu về lịch sử Quân đội nhân dân Việt Nam từ những ngày đầu thành lập. Sau gần 30 năm bôn ba nước ngoài tìm đường cứu nước, đầu năm 1941, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trở về Việt Nam. Trước yêu cầu thực tiễn, Người ra Chỉ thị thành lập Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân. Ngày 22/12/1944, Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân được thành lập tại khu rừng Trần Hưng Đạo, Cao Bằng. Dưới cờ đỏ sao vàng, 10 lời thề danh dự quyết tâm chiến đấu, hy sinh đến giọt máu cuối cùng vì sự nghiệp cách mạng đã vang lên. Chỉ 3 ngày sau khi được thành lập, Đội đã chiếm trọn hai đồn địch là Phai Khắt và Nà Ngần, mở đầu cho những chiến thắng vẻ vang của Quân đội nhân dân Việt Nam sau này.

Gắn liền với từng thời điểm lịch sử, tên gọi của lực lượng quân đội có sự thay đổi. Dù với tên gọi nào, Quân đội nhân dân Việt Nam luôn là đội quân “từ nhân dân mà ra, vì nhân dân chiến đấu”.

Phần 2 “Bền gan vững chí” giới thiệu về nhiều chiến sĩ cách mạng từng bị địch bắt, giam trong các nhà tù, trại giam: Hỏa Lò, Nam Định, Sơn La, Lao Bảo, Côn Đảo... Bằng ý chí, nghị lực được tôi luyện trong “ngục lửa”, khi ra chiến trường, các vị tướng càng quyết liệt trong chỉ đạo, sáng tạo trong cách đánh, đoàn kết trong đấu tranh.

Tư liệu về Đại tướng Võ Nguyên Giáp được giới thiệu tại trưng bày.

Tại trưng bày, Ban Tổ chức đã giới thiệu thân thế, sự nghiệp của 9 vị tướng với tài năng, đức độ và công lao đã đóng góp cho thắng lợi của sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc. Đó là Đại tướng Võ Nguyên Giáp (1911 - 2013) - sinh tại xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình. Năm 1930, ông bị thực dân Pháp bắt giam tại Nhà lao Thừa Phủ (Huế) khi tham gia phong trào học sinh yêu nước. Năm 1944, ông được chọn làm Đội trưởng Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân. Trong giai đoạn 1947 - 1954, ông là Tư lệnh kiêm Bí thư Đảng ủy của nhiều chiến dịch lớn, đặc biệt là chiến dịch Điện Biên Phủ. Với tài thao lược xuất chúng và sự sáng tạo trong cách đánh, ông đã góp phần quan trọng vào chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ. Ông được mệnh danh là "Anh cả" của Quân đội nhân dân Việt Nam, vị Tổng Tư lệnh "văn võ song toàn".

Đại tướng Nguyễn Chí Thanh (1914 - 1967) nổi tiếng với phát biểu "Mất đất chưa phải là mất nước; chúng ta chỉ sợ mất lòng tin của dân; có lòng tin của dân là có tất cả". Ông không chỉ là vị tướng của trận mạc, mà còn là người phát động nhiều phong trào thi đua yêu nước trong nông nghiệp và quân đội. Hay Đại tướng Văn Tiến Dũng (1917 - 2002), ông giữ chức Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam từ 1953 - 1978 và là Tư lệnh chiến dịch Hồ Chí Minh giải phóng miền Nam.

Bên cạnh đó là Thượng tướng Đình Đức Thiện (1914 - 1987), nhiều lần bị giam tại các nhà tù Nam Định và Hỏa Lò từ 1930 - 1941. Ông có công xây dựng ngành vận tải quân sự, đặc biệt là tuyến đường ống xăng dầu Bắc - Nam.

Thượng tướng Song Hào (1917 - 2004), ông có nhiều đóng góp cho công tác Đảng, công tác chính trị của Quân đội và sau này là Bộ trưởng Bộ Thương binh - Xã hội.

Trung tướng Vương Thừa Vũ (1910 - 1980) là Chủ tịch Ủy ban Quân chính Hà Nội, có nhiều kỷ niệm gắn bó với Thủ đô. Trung tướng Vũ Xuân Chiêm (1923 - 2012) là cán bộ chủ chốt của ngành Hậu cần, ông đã đảm bảo kịp thời về nhân lực, vũ khí, hậu cần cho chiến trường. Thiếu tướng Trần Tử Bình (1907 - 1967), đã tổ chức cuộc vượt ngục thành công tại Hỏa Lò vào tháng 3/1945.

Cuối cùng, Thiếu tướng Huỳnh Đắc Hương (sinh năm 1920) có công lớn trong việc vun đắp quan hệ đoàn kết đặc biệt Việt - Lào và là người thực hiện thành công nhiệm vụ quốc tế cao cả theo lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh "Giúp nhân dân nước bạn là mình tự giúp mình".

Những vị tướng kể trên là minh chứng cho tinh thần "Gan vàng dạ sắt" của các chiến sĩ cách mạng, những người đã vượt qua gian khổ của nhà tù đế quốc để tiếp tục cống hiến cho sự nghiệp giải phóng dân tộc và bảo vệ Tổ quốc. Phần thứ ba "Ký ức không phai" cho thấy một khía cạnh khác của các vị tướng. Dù là những người chỉ huy cao cấp nhưng các vị luôn gần gũi, sẻ chia với đồng đội. Giữa chiến trường khốc liệt, các vị tướng vẫn dành thời gian viết thư, gửi quà về cho gia đình, thể hiện tình cảm sâu nặng với người thân.

Phần 3 “Ký ức không phai” là những tư liệu về tình cảm của các tướng lĩnh với đồng chí, đồng đội, quê hương, gia đình.

Ở nội dung “Ký ức không phai” nhấn mạnh, phía sau vẻ bề ngoài mạnh mẽ, cương nghị của các vị tướng luôn là sự gần gũi, sẻ chia với các đồng đội, đồng chí. Nơi chiến trường khốc liệt, những lúc yên bình sau tiếng súng, các vị tướng lại tranh thủ gửi trọn yêu thương qua những dòng thư, món quà nhỏ… về cho gia đình. Kỷ niệm về các vị tướng vẫn mãi là ký ức không phai trong tâm trí của người thân và đồng đội.

Đến dự và tham quan triển lãm, ông Võ Điện Biên, con trai của Đại tướng Võ Nguyên Giáp cho biết, trưng bày “Gan vàng dạ sắt” rất xúc động và ý nghĩa. Trưng bày không chỉ nhắc nhớ những cống hiến, hy sinh của các tướng lĩnh được giới thiệu tại di tích hôm nay mà còn nhắc nhớ công lao to lớn của hàng ngàn chiến sĩ cách mạng kiên trung đã bị giam cầm tại Nhà tù Hỏa Lò nói riêng, hàng vạn chiến sĩ cách mạng tại nhiều nhà giam khác trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ của dân tộc.

Ông Trần Việt Trung, con trai Thiếu tướng Trần Tử Bình tham quan tại triển lãm

Trong khi đó, con trai Thiếu tướng Trần Tử Bình, ông Trần Việt Trung đặc biệt ấn tượng với dấu ấn tinh thần mà Nhà tù Hỏa Lò để lại - điều mà ông nhận thấy rất ít nhà tù trên thế giới làm được. Ông bày tỏ niềm tự hào khi chứng kiến Ban Quản lý Di tích thu hút được đông đảo thanh niên đến tham quan, thể hiện sự quan tâm của thế hệ trẻ với lịch sử dân tộc. Ông cũng xúc động khi thấy thế hệ sau đang tôn vinh những nhà cách mạng, nhà quân sự như cha mình - người có cuộc đời gắn liền với bước đi của cách mạng Việt Nam.

Đại diện cho thế hệ trẻ, em Trịnh Quỳnh Trang, sinh viên Học viện Nông Nghiệp Hà Nội chia sẻ sự xúc động và lòng biết ơn sâu sắc trước những đóng góp, hy sinh to lớn của các vị tướng lĩnh. Quỳnh Trang cũng hứa sẽ nỗ lực học tập, rèn luyện để góp phần xây dựng đất nước vững mạnh, xứng đáng với truyền thống vẻ vang của thế hệ đi trước.

Với các hình ảnh, tư liệu đặc sắc, trưng bày chuyên đề “Gan vàng dạ sắt” đã giúp công chúng thêm thấu hiểu sự gian khổ, khốc liệt của chiến tranh và những đóng góp của các vị tướng cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc. Đồng thời góp phần bồi đắp niềm tự hào dân tộc, từ đó giúp thế hệ trẻ hôm nay càng thêm vững bước trên con đường bảo vệ và xây dựng Tổ quốc.

Trưng bày diễn ra đến hết ngày 28/2/2025 tại Di tích lịch sử Nhà tù Hỏa Lò (số 1 phố Hỏa Lò, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội).

N.H