Vì sao Thùy Tiên ăn chay nhưng vẫn ăn cá, hải sản?

"Tôi muốn hướng tới ăn chay nên tôi đã bỏ thịt một thời gian dài. Hiện tại, tôi chỉ ăn hải sản thôi", Hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên nói trong chương trình Sao nhập ngũ.

Chia sẻ của nàng hậu ngay lập tức gây tranh luận trên mạng xã hội. Nhiều người thắc mắc tại sao đã ăn chay nhưng vẫn tiêu thụ hải sản, trong khi số khác đề cập đến cụm từ chế độ ăn "pescatarian".

Theo Forbes, pescatarian là sự kết hợp giữa "pesce" - từ tiếng Italy có nghĩa là cá - và "vegetarian" - từ tiếng Anh có nghĩa là người ăn chay. Pescatarian có thể được hiểu nôm na là chế độ ăn chay nhưng cũng bao gồm cả hải sản và cá. Caroline Thomason, chuyên gia dinh dưỡng đã đăng ký tại miền Bắc Virginia, lưu ý: "Chế độ ăn pescatarian rất phù hợp với những người thích ăn chay, nhưng không muốn áp dụng chế độ ăn chỉ toàn thực vật".

Diễn viên Robert Downey Jr. từng thử chế độ ăn thuần chay vì xem đây là lựa chọn lành mạnh và có ý thức nhất với môi trường. Tuy nhiên, chỉ sau một thời gian, ông hoàn toàn bỏ cuộc. "Nếu không có một ít protein động vật, tôi thấy mình bị thiếu vitamin B12, canxi, iodine (i-ốt) và sắt. Đây là những thiếu hụt phổ biến có thể xảy ra do chế độ ăn thuần chay".

Vì sức khỏe của bản thân và chế độ ăn uống bền vững như mong muốn, nam diễn viên đã quyết định chuyển sang phương án trung dung hơn - pescatarian.

"Tôi ăn kiểu pescatarian, nghĩa là thỉnh thoảng tôi vẫn ăn cá", Downey nói. "Vâng, trong trường hợp bạn thắc mắc, tôi thực sự cần chất sắt mà protein động vật".

Robert Downey Jr. cũng ăn theo chế độ pescatarian. Ảnh: Bloomberg.

Lợi ích của pescatarian

Nhiều người thấy rằng chế độ ăn pescatarian dễ tuân theo hơn ăn chay trường. Kiểu ăn uống này "linh hoạt hơn chế độ ăn chay trường và cho phép đa dạng, tiện lợi hơn, đặc biệt là khi ăn ngoài", Kelsey Kunik, chuyên gia dinh dưỡng đã đăng ký và là chủ sở hữu của Graciously Nourished, lưu ý.

Theo các chuyên gia, một số loại thực phẩm phổ biến có thể đưa vào chế độ ăn pescatarian bao gồm: cá, động vật có vỏ (như tôm, cua, tôm hùm, nghêu, sò điệp, hàu và trai), các loại đậu, đậu phụ, hoa quả, rau, các loại hạt, ngũ cốc.

Người ăn theo chế độ pescatarian có thể tùy chọn ăn hoặc không ăn trứng và các sản phẩm từ sữa như sữa, phô mai, sữa chua. Còn những loại thực phẩm bị hạn chế trong chế độ ăn pescatarian là hầu hết loại thịt.

Chế độ ăn pescatarian "có liên quan đến nguy cơ mắc bệnh tim mạch và ung thư thấp hơn", theo Tiến sĩ Y khoa Deborah Ann Ballard, bác sĩ hành nghề tại Duke Integrative Medicine.

Chế độ ăn pescatarian cho thể mang lại một số lợi ích cho sức khỏe. Ảnh: hungryroot.

Còn Tiến sĩ Y khoa Michelle Loy, phó giáo sư y khoa lâm sàng tại Weill Cornell Medicine, nói rằng một số nguy cơ bệnh thấp hơn là do chế độ ăn uống này có đầy đủ trái cây, rau, ngũ cốc, đậu và các loại hạt. Ngoài ra, chất béo không bão hòa đa (PUFA) trong cá còn hỗ trợ sức khỏe tim mạch và tinh thần.

Tiến sĩ Loy cũng nhấn mạnh các chất dinh dưỡng quan trọng cụ thể mà chế độ ăn này cung cấp như canxi, magnesium, vitamin B12, kẽm, sắt và chất xơ. "Đây là những thứ thường thiếu trong chế độ ăn uống tiêu chuẩn của người Mỹ".

Các nghiên cứu lớn dựa trên dân số cũng minh họa những lợi ích đáng kể của chế độ ăn này đối với sức khỏe. Ví dụ, một nghiên cứu theo dõi và phân tích tổng hợp trên 400.000 người tham gia cho thấy những người ăn chay và ăn chay trường có nguy cơ mắc ung thư đại tràng và ung thư nói chung thấp hơn so với những người ăn thịt.

Thói quen ăn uống cũng liên quan đến chức năng miễn dịch, với một số nghiên cứu cho thấy chế độ ăn dựa trên thực vật có thể làm giảm sự xuất hiện của các bệnh mạn tính do virus gây ra. Dữ liệu từ một nghiên cứu ca bệnh và triệu chứng từ gần 3.000 nhân viên y tế tuyến đầu cho thấy chế độ ăn dựa trên thực vật và/hoặc chế độ ăn pescatarian có liên quan đến tỷ lệ mắc Covid-19 từ trung bình đến nặng thấp hơn.

Nhược điểm

Tuy nhiên, chế độ ăn nhiều cá và hải sản có thể có một số nhược điểm.

"Cá có thể là nguồn thủy ngân đáng kể", Victoria Maizes, Chủ tịch Quỹ Andrew Weil về Y học Tích hợp tại Đại học Arizona, giải thích. Ngoài ra, Tiến sĩ Loy giải thích thêm rằng "các chất gây ô nhiễm khác (hóa chất công nghiệp, chất gây ô nhiễm trong nước...) là mối lo tiềm ẩn, đặc biệt đối với những người tiêu thụ quá nhiều hải sản".

Ca nhạc sĩ kiêm diễn viên Janelle Monaé từng tuyên bố bà bị ngộ độc thủy ngân sau khi ăn theo chế độ pescatarian. Chia sẻ với The Cut, bà nói "bắt đầu cảm thấy mình sắp chết" sau khi chuyển từ ăn thịt sang ăn cá.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thủy ngân là một nguyên tố tự nhiên có trong không khí, nước và đất. Một dạng độc hại gọi là methyl thủy ngân có thể tích tụ trong cá, hải sản và động vật ăn chúng.

Các triệu chứng của ngộ độc thủy ngân bao gồm run rẩy, mất ngủ, mất trí nhớ, đau đầu, rối loạn chức năng nhận thức và vận động. Tiếp xúc quá nhiều có thể gây tổn thương hệ thần kinh, tiêu hóa và miễn dịch, cũng như phổi, thận, da và mắt.

Thai nhi có thể tiếp xúc với thủy ngân nếu mẹ ăn cá giàu kim loại này. Điều này có thể ảnh hưởng đến não bộ và hệ thần kinh đang phát triển của thai nhi, dẫn đến suy giảm khả năng suy nghĩ, trí nhớ, ngôn ngữ và khả năng vận động ở trẻ.

Ăn quá nhiều cá có thể dẫn đến ngộ độc thủy ngân. Ảnh: The New York Times.

Vì những lo ngại này, những người đang mang thai hoặc cho con bú được khuyên ăn cá ngừ, cá kiếm hoặc cá kình (tilefish) ở mức độ vừa phải. Thay vào đó, nhóm này nên chọn những loại cá có hàm lượng thủy ngân thấp hơn như cá hồi, cá thu, cá cơm hoặc cá mòi.

Tiến sĩ Ballard đồng tình với những khuyến nghị này và nói thêm rằng những người đang mang thai nên hạn chế lượng cá ăn vào ở mức vài khẩu phần mỗi tuần. Theo Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA), một khẩu phần cá là khoảng 110 gram.

Thiếu sắt có thể xảy ra ở những người theo chế độ ăn pescatarian, đặc biệt là những phụ nữ ăn chay trong độ tuổi sinh sản. Tuy nhiên, Tiến sĩ Maizes khuyên nên ăn các thực phẩm giàu sắt như rau lá xanh đậm, các loại hạt hoặc đậu phụ với những thực phẩm giàu vitamin C như cam quýt, ớt chuông, dâu tây và cà chua để tăng khả năng hấp thụ sắt.

Vấn đề an toàn thực phẩm cũng là mối lo ngại của những người ăn theo chế độ pescatarian. "Có một số loại ngộ độc động vật có vỏ, trong đó độc tố không bị tiêu hủy khi nấu chín có thể gây ra các triệu chứng về thần kinh, đường tiêu hóa hoặc hô hấp", Tiến sĩ Loy lưu ý.

Lê Vy