Vì sao ông Mike Waltz bị loại khỏi vị trí Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ?

Ông Mike Waltz phát biểu tại cuộc họp báo ở Nhà Trắng, Washington, D.C. ngày 20/2/2025. Ảnh: THX/TTXVN

Theo Wall Street Journal ngày 2/5, sự ra đi bất ngờ của Mike Waltz khỏi vị trí Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ trong chính quyền Tổng thống Donald Trump không chỉ đơn thuần là một vụ “sai sót kỹ thuật”. Bên dưới quyết định nhân sự tưởng chừng đơn giản ấy là một cuộc cạnh tranh quyền lực âm thầm nhưng dữ dội trong lòng chính quyền Trump – nơi các phe phái chính trị đang tranh giành ảnh hưởng về định hướng đối ngoại của nước Mỹ trong nhiệm kỳ tới.

Ông Waltz là một trong những nhân vật tiêu biểu cho đường lối đối ngoại cứng rắn của chính quyền Trump nhiệm kỳ đầu tiên. Ông cùng các cộng sự như Alex Wong – cựu trợ lý của Thượng nghị sĩ Tom Cotton – là những “diều hâu” kiên định trong lập trường với các nước như Iran, Nga và Trung Quốc. Chính họ đã góp phần định hình nên chính sách đối đầu, gia tăng áp lực kinh tế và quân sự với các quốc gia này trong giai đoạn 2016–2020.

Vì vậy, sự ra đi của ông Waltz không chỉ là một tín hiệu cá nhân, mà còn là sự điều chỉnh nhằm một phe nhóm chính trị trong nội bộ đảng Cộng hòa – những người tin rằng Mỹ nên tiếp tục chính sách "gây sức ép tối đa" với các đối thủ chiến lược.

Tuy nhiên, sự “vô tình” đưa một phóng viên vào nhóm trò chuyện trên ứng dụng Signal về tình hình Houthi chỉ là cái cớ. Giới quan sát chính trị tại Mỹ đồng thuận rằng, nguyên nhân sâu xa hơn là do cuộc tranh giành ảnh hưởng trong nội bộ phong trào MAGA (Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại).

Một nhân vật có ảnh hưởng lớn trong việc gây áp lực đòi "sa thải" ông Waltz chính là Laura Loomer – nhà hoạt động cực hữu, từng nổi tiếng với các thuyết âm mưu và nay là “kiểm duyệt viên không chính thức” trong chính quyền Trump. Bà đã công khai “khoe chiến tích” loại bỏ Alex Wong trên mạng xã hội, gọi đây là một “SCALP” (ám chỉ một chiến thắng chính trị).

Ngoại trưởng Rubio tạm quyền, ai sẽ là người thay thế chính thức?

Trong thời gian chờ bổ nhiệm người thay thế, Bộ trưởng Ngoại giao Marco Rubio đang đảm nhận vai trò kép. Tổng thống Trump đã đề cử ông Waltz làm Đại sứ Mỹ tại Liên hợp quốc – một chức vụ có tiếng nhưng ít quyền lực thực tế trong điều hành chính sách đối nội.

Đáng chú ý, Steve Witkoff – một doanh nhân bất động sản, bạn lâu năm của ông Trump – được cho là ứng viên tiềm năng cho vị trí Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ. Nếu điều này trở thành hiện thực, giới phân tích cho rằng chính sách đối ngoại của Tổng thống Trump sẽ có dấu hiệu “dịu lại”, đi gần hơn với phong cách của chính quyền Obama-Biden.

Cuộc đối đầu sâu sắc hơn nằm ở hai trường phái chính sách trong nội bộ đảng Cộng hòa: một bên ủng hộ nước Mỹ tiếp tục giữ vai trò lãnh đạo toàn cầu thông qua sức mạnh cứng rắn, và một bên thiên về chiến lược "nước Mỹ biệt lập" – hạn chế can thiệp, tập trung vào nội địa.

Phó Tổng thống JD Vance và Giám đốc Tình báo Quốc gia Tulsi Gabbard – hai nhân vật có ảnh hưởng trong chính quyền – được cho là đã phản đối việc sử dụng vũ lực để đáp trả các vụ tấn công của Houthi vào tàu Mỹ. Đây là minh chứng rõ ràng cho sự phân hóa sâu sắc về chính sách an ninh quốc gia ngay trong Nhà Trắng.

Như vậy, theo Wall Street Journal, sự rút lui của ông Waltz trong vai trò Cố vấn An ninh Quốc gia không chỉ là thay đổi nhân sự, mà có thể ảnh hưởng lâu dài đến cách nước Mỹ ứng xử với thế giới. Nếu chính quyền Trump nhiệm kỳ hai chuyển hướng theo đường lối mềm mỏng hơn với các đối thủ như Iran, Nga hay Trung Quốc, điều này sẽ gây xáo trộn mạnh trong cán cân địa chính trị toàn cầu – đặc biệt là ở Trung Đông và khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Hiện vẫn chưa có xác nhận chính thức từ Nhà Trắng về người kế nhiệm ông Waltz. Tuy nhiên, một điều rõ ràng: quyết định này không đơn thuần là nhân sự, mà là một phần trong cuộc chiến âm thầm nhưng quyết liệt về chính sách đối ngoại Mỹ.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc