Vì sao miền Trung mưa lớn thất thường dù đang ảnh hưởng của El Nino?

Nguyên nhân mưa lũ lịch sử miền Trung lặp lại

Hiện tượng El Nino có thể gây ra những biến đổi khí hậu phức tạp và khó đoán trên toàn cầu. Hiện tượng khí hậu này thường liên quan đến tình trạng nắng nóng gia tăng trên toàn cầu như hạn hán khắc nghiệt ở một số khu vực và mưa lớn ở những nơi khác.

Trong những năm El Nino, số đợt không khí lạnh ảnh hưởng đến nước ta ít hơn bình thường, chỉ bằng 70% trung bình nhiều năm. Thời gian kết thúc sớm hơn và nhiệt độ trung bình các tháng cao hơn bình thường.

Mưa lớn khiến nhiều tuyến đường thấp trũng tại Thừa Thiên - Huế bị chia cắt cục bộ.

Mùa đông và hè có sự chênh lệch rõ rệt, thậm chí nhiều kỷ lục nhiệt độ có thể xuất hiện. Đáng chú ý, El Nino gây thâm hụt lượng mưa từ 25 đến 50%, nhận thấy rõ nhất ở khu vực Bắc Trung Bộ. Mùa hè ghi nhận nhiệt độ kỷ lục trong lịch sử 44,2 độ tại Tương Dương, Nghệ An, mùa đông đến muộn, số lượng cơn bão ít. Trong khi đó chưa có cơn bão nào trực tiếp ảnh hưởng đến đất liền nước ta, miền Bắc ít mưa.

Thế nhưng năm nay, mùa mưa lũ miền Trung lại mang dấu hiệu của những năm chịu ảnh hưởng của La Nina, lượng mưa một số nơi vượt kỷ lục năm 2020. Lần đầu tiên trong lịch sử ngày 14/10, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia phát cảnh báo rủi ro thiên tai cấp 4 do mưa lớn ở hai tỉnh Đà Nẵng và Huế. Đây là thời điểm hai địa phương hứng chịu đợt mưa đặc biệt lớn, kéo dài và diễn biến rất phức tạp.

Tổng lượng mưa ghi nhận trong tháng 10 tại Đà Nẵng là 1826mm, vượt qua kỷ lục trước đó được thiết lập vào mùa mưa bão lịch sử 2020. Ngày 13/10, mưa ở Đà Nẵng lên tới 409mm, cao nhất trong lịch sử. Tháng 11 cũng ghi nhận nhiều đợt mưa lớn đang diễn ra ở miền Trung, chủ yếu do tác động của không khí lạnh kết hợp với nhiễu động gió Đông. Thừa Thiên Huế với vị trí “tâm mưa” có tới 85% diện tích bị ngập, hạ lưu sông Hương là nơi chịu thiệt hại nặng nề nhất.

Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, ông Hoàng Văn Đại chia sẻ với báo chí, nguyên nhân đợt mưa lớn ở miền Trung đã và đang diễn ra là do không khí lạnh kết hợp với nhiễu động gió đông trên cao. Mực nước tại các trạm Kim Long và Phú Ốc đều trên BĐ3 và thống kê cho thấy đây là mực nước lớn nhất trong 10 năm gần đây và lớn thứ 5 trong khoảng 30 năm gần đây. Các hồ chứa đã liên tục điều tiết để giảm lũ và ngập lụt hạ du.

Trước đây vào năm 2015, năm chịu ảnh hưởng của El Nino nhưng tỉnh Quảng Ninh đã có mưa lớn lịch sử đã xuất hiện vào cuối tháng 7. Năm 2002 El Nino gây mưa lớn và lũ lớn trên các khu vực như lũ lớn trên BĐ3 vào tháng 7 đầu tháng 8 trên sông Hồng Thái Bình hay lũ lớn Trung Bộ cuối tháng 9.

Điều này càng cho thấy, thiên tai đàn ngày một diễn biến khó lường và khốc liệt. Trong khi đó trái đất lại ngày một nóng lên và biến đổi khí hậu đang trầm trọng.

El Nino dự kiến kéo dài đến tháng 4/2024

Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO) cho biết hiện tượng thời tiết El Nino khiến nhiệt độ toàn cầu tăng cao dự kiến kéo dài ít nhất đến tháng 4/2024. WMO nhận định El Nino phát triển nhanh chóng trong thời gian từ tháng 7 đến tháng 8/2023 và có khả năng đạt đỉnh từ nay đến tháng 1/2024.

Dự báo El Nino dự kiến kéo dài đến tháng 4/2024.

Ngoài ra dự báo từ tháng 3-5/2024, hiện tượng El Nino tiếp tục duy trì với xác suất khoảng từ 60-85% và cường độ giảm dần. Bão/áp thấp nhiệt đới ít có khả năng hoạt động trên khu vực Biển Đông. Trong tháng 3/2024, số ngày rét đậm, rét hại có khả năng ít hơn so với trung bình nhiều năm và các đợt rét đậm, rét hại có xu hướng không kéo dài.

El Nino đã tác động nghiêm trọng đến các hoạt động kinh tế xã hội, môi trường và sức khỏe người dân. Chính vì thế trong thời gian tới, cần có kịch bản ứng phó với sự khắc nghiệt của El Nino như tần suất bản tin chuyên đề về hiện tượng El Nino, dự báo lượng mưa và nguồn nước trên các lưu vực sông.

Nhật Hạ