Vì sao Linda Sun bị cáo buộc là gián điệp cho Trung Quốc ở Mỹ?

Vài tháng sau chuyến thăm Trung Quốc vào năm 2019, Linda Sun - trợ lý Thống đốc New York lúc đó Andrew M. Cuomo - nhận được một cuộc gọi từ Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI). FBI muốn biết về bản chất chuyến đi của bà Sun, New York Times đưa tin.

Theo bản cáo trạng liên bang công bố ngày 3/9, sự việc trên là một trong những lần chính phủ Mỹ chú ý tới các hoạt động của bà Sun. Vào tháng 2/2023, Văn phòng Tổng thanh tra New York đã thẩm vấn Sun về việc bà tự ý thu thập các tuyên bố chính thức từ văn phòng thống đốc.

Bà Sun đã bị Thống đốc Kathy Hochul sa thải vài tuần sau đó. Những nghi ngờ xoay quanh bà Sun đã được báo cáo “ngay lập tức” cho cơ quan thực thi pháp luật.

Theo các công tố viên tại Văn phòng công tố Mỹ ở Brooklyn, trước khi bị sa thải, ngay cả khi nằm trong tầm ngắm, bà Sun vẫn tiếp tục lợi dụng chức vụ để mang lại lợi ích cho Trung Quốc, đổi lấy hàng triệu USD tiền trợ cấp.

10 tội danh hình sự

Trong bản cáo trạng dài 65 trang, các công tố viên vạch ra một bản kế hoạch kéo dài nhiều năm của bà Sun. Ví dụ, bà Sun đã ngăn phía đảo Đài Loan tiếp cận văn phòng thống đốc hay hủy bỏ các cuộc họp với các quan chức Đài Loan. Họ cho rằng bà Sun làm tất cả nhằm củng cố vị thế của Trung Quốc.

Đổi lại, bản cáo trạng cho hay bà Sun (40 tuổi) và chồng Chris Hu (41 tuổi) nhận được khoản hối lộ hàng triệu USD trong các giao dịch với những doanh nghiệp có trụ sở tại Trung Quốc liên quan đến ông Hu. Vợ chồng bà cũng nhận các tiện ích khi di chuyển, vé tham dự sự kiện, hàng loạt con vịt muối kiểu Nam Kinh do đầu bếp riêng của một quan chức lãnh sự quán Trung Quốc chế biến và việc làm cho anh họ bà Sun tại Trung Quốc.

Bà Sun bị cáo buộc với 10 tội danh hình sự, như gian lận thị thực và rửa tiền, trong khi ông Hu bị buộc tội rửa tiền. Cả hai đều không nhận tội tại tòa án liên bang hôm 3/9, được tại ngoại và phải nộp lại hộ chiếu.

Bà Linda Sun (giữa), người từng làm việc cho Thống đốc Kathy Hochul và Thống đốc Andrew Cuomo, bị cáo buộc nhận hối lộ. Ảnh: New York Times.

Các quan chức và những người từng làm việc với bà Sun trong quá khứ có những ấn tượng khác nhau về người phụ nữ này. Một số người coi bà là một nhân viên ít nói nhưng hiểu biết. Họ nhìn nhận bà như một người đã tạo dựng được tên tuổi trên chính trường trong cộng đồng người Mỹ gốc Á tại New York và trong vòng tròn quyền lực của đảng Dân chủ ở Queens.

James Lewis - người nghiên cứu về hoạt động gián điệp của Trung Quốc ở nước ngoài - nhận xét với Bắc Kinh, một người có vị trí như bà Sun là mục tiêu hợp lý để lôi kéo.

Các cáo buộc nhằm vào bà Sun là nỗ lực mới nhất của Bộ Tư pháp Mỹ nhằm ngăn chặn Trung Quốc âm thầm sử dụng ảnh hưởng tại nước này. Hồi tháng 8, Shujun Wang - 75 tuổi, tự nhận mình là nhà hoạt động dân chủ và học giả - đã bị kết tội tại tòa án liên bang Brooklyn vì có hành động giống một điệp viên cho Trung Quốc.

Ông Lewis cho biết chi phí hỗ trợ các hoạt động gián điệp là một khoản tiền nhỏ với Trung Quốc. Ông nói thêm dù bà Sun chỉ là một trợ lý cấp trung, với các nhà ngoại giao báo cáo với Bắc Kinh, "việc chiêu mộ được phó chánh văn phòng là một thành công lớn”.

“Bà ấy là một quân bài tốt”, ông Lewis nói. “Nếu CIA tuyển dụng người tương tự của phía Trung Quốc, các quan chức Bắc Kinh sẽ đứng ngồi không yên”.

Lối sống khác biệt

Bà Sun bước vào chính trường khi làm chánh văn phòng cho Hạ nghị sĩ Grace Meng tại New York. Bà nổi tiếng vì bảo vệ sếp quyết liệt trong các hoạt động chính trị ở cấp bang, sau đó đóng góp vào thành công của chiến dịch chạy đua vào Quốc hội Mỹ của bà Meng năm 2012, giúp bà Meng trở thành người Mỹ gốc Á đầu tiên của bang được bầu vào Hạ viện.

Sau đó, bà phục vụ cho văn phòng ông Cuomo. Có thời điểm, bà giữ chức đồng giám đốc Hội đồng Cố vấn người Mỹ gốc Á của thống đốc. Thống đốc Kathy Hochul, người kế nhiệm ông Cuomo, đã thăng chức cho bà Sun làm phó chánh văn phòng.

Đồng nghiệp cũ cho biết công việc đối thoại với cộng đồng người Mỹ gốc Á của bà Sun rất vất vả, cần bà tham dự các cuộc họp cộng đồng đến tận đêm khuya, nhưng bà Sun không biết mệt mỏi.

Một số người làm việc trực tiếp với bà Sun nói họ bắt đầu nhận thấy sự thay đổi của bà khi vai trò của bà trong chính quyền bang tăng lên. Trong thời gian bà Sun phục vụ dưới quyền ông Cuomo, văn phòng thống đốc dường như đặc biệt nhạy cảm với các vấn đề liên quan đến đảo Đài Loan.

Các công tố viên cho rằng bà Linda Sun làm nhiều hành động để đem lại lợi ích cho Trung Quốc. Ảnh: Lãnh sự quán Trung Quốc tại New York.

Theo một nhà lập pháp giấu tên, văn phòng thống đốc thường xuyên phản đối các nghị quyết mang tính biểu tượng ủng hộ Đài Loan được đưa ra cơ quan lập pháp cấp bang.

Người này cũng tiết lộ vợ chồng bà Sun hay có mặt tại các sự kiện và hoạt động gây quỹ do các nhóm người Trung Quốc đại lục tổ chức tại Queens và Albany, và có lối sống xa hoa hơn hầu hết người có vị trí tương đương.

Vào năm 2019, bà dự lễ kỷ niệm 70 năm Quốc khánh Trung Quốc tại Bắc Kinh. Các công tố viên cho rằng chuyến đi này được dàn dựng bởi một quan chức Trung Quốc. Người này cũng chi trả tiền khách sạn cho bà Sun.

Khi New York trở thành tâm điểm của cuộc khủng hoảng Covid-19, bà Sun là một trong số ít thành viên thuộc đội ngũ nhân viên cấp cao của thống đốc nói được tiếng Quan Thoại và có mối quan hệ khắp Thái Bình Dương. Bà trở thành một phần của nhóm đặc biệt đảm bảo nguồn cung PPE và nhiều vật tư khác từ Trung Quốc.

Tuy nhiên, ảnh hưởng của bà Sun khá hạn chế, vì chưa từng phụ trách các hợp đồng béo bở hoặc các quyết định mua sắm.

Một số người cảm thấy khó hiểu về cuộc sống cá nhân của bà Sun.

Trong nhiều năm, bà sống tại Linden Towers - một khu trung lưu ở Flushing, Queens. Một số đồng nghiệp nghe nói chồng bà Sun thất nghiệp và bà thường xuyên yêu cầu cấp trên tăng lương. Nhưng bà lại thường mặc hàng hiệu.

“Tôi nhớ bà ấy trông chỉn chu và hào nhoáng hơn một chút so với các viên chức khác”, Brandon Hicks - một nhân viên khác của ông Cuomo - cho biết. “Cách ăn mặc, túi xách, có thể đoán được chồng bà ấy có thu nhập tốt”.

Sau khi ông Cuomo rời nhiệm sở, bà Sun được Jeff Lewis - người giữ chức chánh văn phòng của bà Hochul - giới thiệu. Vai trò khi đó của bà Sun chủ yếu gói gọn ở việc tham mưu các sự kiện. Các quan chức hành chính cấp cao sau đó điều động lại vị trí của bà. Bà chuyển đến Sở Lao động và rời khỏi chính quyền bang vào năm 2023.

Trong buổi họp báo hôm 4/9, bà Hochul bày tỏ sự tức giận: “Tôi rất phẫn nộ với hành vi này. Bà ấy đã lợi dụng vị trí đó, làm suy yếu lòng tin, như bản cáo trạng đã nêu”. Thống đốc tiết lộ bà đã yêu cầu trục xuất tổng lãnh sự Trung Quốc, và được “thông báo tổng lãnh sự không còn làm việc cho phái bộ tại New York”.

Tuy nhiên, Matthew Miller - phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ - sau đó đính chính tổng lãnh sự Trung Quốc không bị trục xuất mà mới kết thúc nhiệm kỳ tại lãnh sự quán.

Trong một tuyên bố, Phát ngôn viên Đại sứ quán Trung Quốc Liu Pengyu cho biết ông không biết chi tiết về vụ án.

“Nhưng trong những năm gần đây, chính phủ và truyền thông Mỹ nhiều lần thổi phồng các câu chuyện về 'đặc vụ Trung Quốc', trong số đó nhiều (cáo buộc) đã được chứng minh là không đúng sự thật. Trung Quốc yêu cầu công dân ở nước ngoài tuân thủ luật và quy định của quốc gia sở tại, và chúng tôi kiên quyết phản đối những hành động vu khống và bôi nhọ nhắm vào Trung Quốc một cách vô căn cứ”, ông nói thêm.

Phương Linh