Vì sao Hải Phòng dừng quy hoạch phát triển xe buýt?

Sau 5 năm, các mục tiêu phát triển xe buýt đều không đạt

Năm 2017, HĐND TP Hải Phòng ban hành Nghị quyết số 29/NQ-HĐND về điều chỉnh quy hoạch phát triển mạng lưới xe buýt.

Nghị quyết 29 đặt mục tiêu trong giai đoạn 2017-2020 duy trì 14 tuyến xe buýt hiện có, phát triển thêm một số tuyến xe buýt kết nối đến các khu công nghiệp, khu đô thị mới, trung tâm các quận, huyện thành 22 tuyến xe buýt, trong đó có 1 tuyến liền kề nối với tỉnh Quảng Ninh.

Người dân TP Hải Phòng vẫn chưa có thói quen sử dụng phương tiện giao thông công cộng.

Giai đoạn 2021-2025, quy hoạch 31 tuyến xe buýt, trong đó có 3 tuyến liền kề nối với tỉnh Quảng Ninh (1 tuyến) và Hải Dương (2 tuyến), 28 tuyến nội tỉnh, trong đó có 2 tuyến vòng tròn nội đô, 2 tuyến nội bộ khu công nghiệp VSIP.

Giai đoạn 2026-2030, mạng lưới tuyến buýt phủ khắp địa bàn thành phố và sang các tỉnh lân cận với 38 tuyến, trong đó có 6 tuyến liền kề nối với các tỉnh Quảng Ninh (2 tuyến), Hải Dương (3 tuyến), Thái Bình (1 tuyến) và 32 tuyến buýt nội tỉnh.

Mục tiêu đến năm 2030, nhu cầu phương tiện là 443 xe, quỹ đất là 5,16ha, nhu cầu vốn đầu tư là 111,3 tỷ đồng (vốn đầu tư cho phương tiện 105,1 tỷ đồng từ nguồn xã hội hóa, vốn đầu tư cho các điểm dừng nhà chờ 6,2 tỷ đồng từ nguồn ngân sách), khối lượng vận chuyển đạt hơn 78 triệu đến hơn 117 triệu lượt khách/ năm, đáp ứng 10-15% nhu cầu đi lại của người dân.

Ngoài ra, quy hoạch phát triển mạng lưới xe buýt còn định hướng chuyển một số tuyến xe buýt đang khai thác thành các tuyến xe buýt nhanh (BRT) nếu đủ điều kiện.

Mạng lưới các tuyến xe buýt tại TP Hải Phòng còn ít, chưa phát huy hiệu quả cao.

Tuy nhiên, trên thực tế, các mục tiêu trên đều không đạt, trong giai đoạn 2018-2023 tổng sản lượng hành khách vận chuyển bằng xe buýt chỉ đạt 12 triệu lượt, riêng năm 2023 đạt 2,4 triệu lượt, đáp ứng dưới 1% nhu cầu đi lại của người dân, thấp hơn nhiều so với mục tiêu đến năm 2025 vận chuyển được hơn 54-70 triệu lượt khách/năm (đáp ứng 7-10% nhu cầu đi lại của người dân).

Đến nay, thành phố chỉ có 10/31 tuyến xe buýt đang hoạt động với 90 phương tinej, chưa có xe buýt nhanh BRT. Việc phát triển quỹ đất cho mạng lưới xe buýt còn rất hạn chế. Các đơn vị xe buýt chủ yếu đỗ phương tiện tại các bến xe khách (Vĩnh Niệm, Thượng Lý, Vĩnh Bảo, An Lão), tại một số bãi đỗ xe của các doanh nghiệp tư nhân hoặc phải sử dụng tạm lòng đường để dừng đỗ, tập kết phương tiện.

Giai đoạn 2018-2023, số vốn đầu tư mua sắm phương tiện xe buýt khoảng 80 tỷ đồng, chủ yếu do các đơn vị xe buýt vay ngân hàng, ngân sách thành phố hỗ trợ 50% lãi suất thời gian 5 năm. Sở Giao thông vận tải thực hiện duy tu sửa chữa bổ sung hệ thống hạ tầng phục vụ xe buýt với tổng kinh phí chỉ khoảng 5,5 tỷ đồng từ nguồn vốn sự nghiệp.

Theo đánh giá của UBND TP Hải Phòng, sau 5 năm thực hiện Nghị quyết 29, nhiều nội dung nhiệm vụ chưa hoàn thành so với mục tiêu, số lượng tuyến xe buýt hoạt động ít, một số tuyến chết yểu, ngân sách hỗ trợ chưa đáp ứng nhu cầu phát triển tuyến mới, sản lượng vận chuyển hành khách rất thấp.

Các phương tiện xe buýt xuống cấp do không được thay thế, hiệu quả khai thác chất lượng phục vụ không cao, chưa có phương tiện sử dụng nhiên liệu thân thiện môi trường.

Xây dựng đề án phát triển giao thông công cộng

Những năm gần đây, mạng lưới hạ tầng giao thông đường bộ trên địa bàn TP Hải Phòng có sự phát triển mạnh mẽ, nhiều công trình giao thông lớn được hoàn thành đưa vào sử dụng, các tuyến đường hiện hữu được quan tâm cải tạo, mở rộng.

Bên cạnh đó, nhiều khu công nghiệp, khu đô thị, cơ sở lưu trú, bệnh viện, trường học, khu vui chơi giải trí, trung tâm thương mại… mới đi vào hoạt động làm phát sinh đột biến nhu cầu đi lại tại một số khu vực, nên cần điều chỉnh quy hoạch để mở mới một số tuyến xe buýt nằm ngoài các tuyến cũ.

Phát triển các tuyến xe buýt cùng với đường sắt đô thị sẽ giúp giao thông công cộng đáp ứng được nhu cầu thiết thực của người dân thành phố Cảng.

Tuy nhiên, theo Luật Quy hoạch, quy hoạch phát triển mạng lưới xe buýt không thuộc các trường hợp tiếp tục thực hiện đến hết thời kỳ quy hoạch, điều chỉnh theo quy hoạch cấp cao hơn hoặc tích hợp vào quy hoạch cấp quốc gia, vùng, tỉnh. Do đó, không có cơ sở để điều chỉnh, bổ sung quy hoạch xe buýt để phù hợp với điều kiện thực tế.

Để tháo gỡ các vướng mắc, khó khăn, tạo điều kiện hỗ trợ, khuyến khích phát triển mạng lưới xe buýt, UBND TP Hải Phòng đã có Tờ trình để HĐND thành phố ban hành quyết định chấm dứt hiệu lực của Nghị quyết 29.

Theo ông Ngô Hồng Quang, Trưởng phòng Quản lý phương tiện, Sở Giao thông vận tải (GTVT) TP Hải Phòng cho biết, việc chấm dứt Nghị quyết 29 không ảnh hưởng đến hoạt động của mạng lưới xe buýt trên địa bàn. Hải Phòng vẫn duy trì hoạt động xe buýt hiện có và vẫn tiếp tục kêu gọi, ủng hộ các doanh nghiệp, nhà đầu tư nghiên cứu, mở rộng các tuyến giao thông công cộng mới nếu phù hợp.

Hiện UBND TP Hải Phòng đã giao Sở GTVT chủ trì cùng các sở, ngành địa phương liên quan nghiên cứu lập đề án phát triển hệ thống đường sắt đô thị kết hợp giao thông công cộng.

"Để phát triển hệ thống giao thông công cộng của TP Hải Phòng, cần có những đầu tư lớn hơn, tầm vóc hơn. Sở GTVT đang chủ trì cùng Sở Kế hoạch và Đầu tư nghiên cứu, đề xuất JICA hỗ trợ nghiên cứu đề án theo hình thức viện trợ không hoàn lại. Đề án dự kiến sẽ nghiên cứu đồng bộ đường sắt đô thị kết hợp mạng lưới xe buýt, đáp ứng nhu cầu giao thông công cộng của Hải Phòng trong tương lai", ông Quang cho hay.

Hoàng Long