Về xứ Tiên xem lễ hội Kỳ Yên

Rước sắc phong vào đình làng Hội An. Ảnh: Nhật Thanh

Đình làng với câu chuyện phong thần

Hội An là một làng cổ, sở hữu ngôi đình có tuổi đời hơn 150 năm và là đình làng tiêu biểu tại xã Tiên Châu.

Cụ Nguyễn Út (90 tuổi, người dân thôn Hội An, xã Tiên Châu) cho biết, từ những công trình bằng đá cho thấy xưa kia khu vực này là của người Chăm. Nhưng theo thời gian, người Chăm di dân và câu chuyện lập làng xuất hiện.

Ông Nguyễn Đình Tuấn (55 tuổi, người giữ sắc phong của làng Hội An) kể: “Theo các bậc tiền bối thuật lại, cuối thế kỷ XVIII, ông Nguyễn Phúc, gốc Thanh Hóa từng sống ở ba làng Đồng Đài, Phú Thị và Tây Lộc (nay thuộc huyện Phú Ninh), sau đó ông đưa gia đình cùng một số dân đinh đến vùng đất Tiên Phước hiện nay để khai hoang lập làng, đặt tên là Hội An. Dưới thời Tự Đức, ông cố tôi là Chánh tổng Nguyễn Đình Dương đã kêu gọi dân làng góp của, góp công để xây dựng đình làng thờ những người đã khai khẩn làng này. Cụ Phó bảng Nguyễn Đình Tựu cũng là người có công rất lớn trong việc xây dựng đình làng Hội An”.

Theo cụ Nguyễn Út, khuôn viên đình làng Hội An vốn có đến 5 công trình kiến trúc gồm nhà tự (đình chính), nhà kho, nhà hội họp, nhà thủ hộ, nhà thờ bà Tư. Nhưng qua nhiều cuộc chiến tranh, hiện nay chỉ còn lại nhà kho và đình chính với kiến trúc cổ 1 gian, 2 chái dáng hình chữ “Nhất”.

Tự hào kể lại về sắc phong của làng, ông Nguyễn Đình Tuấn chia sẻ: “Ông cố tôi chính là người đại diện nhận sắc phong cho ngôi đình này vào năm Duy Tân thứ 3 (1909). Sắc phong này, vua phong sắc là “Bảo an quảng hậu chánh trực hựu thiện đôn ngưng dực bảo trung hưng bổ cảnh Thành hoàng chi thần”. Đến nay, tôi vẫn còn may mắn được thủ sắc”.

Ông Mai Trung Hưng (Phó Chủ tịch UBND xã Tiên Châu) nhận định: “Đình làng Hội An là tài sản tinh thần của người dân thôn Hội An. Ngôi đình này gắn liền với nhiều giá trị, trong đó quan trọng nhất là lễ hội Kỳ Yên - phần hồn sinh động của đình làng Hội An. Với những giá trị đó, đình làng đã góp phần phát triển du lịch văn hóa tại địa phương”.

Đến với Tiên Châu, ngồi dưới mái đình trầm mặc nghe kể chuyện trăm năm, du khách có cơ hội hiểu thêm về ngôi làng này. Ngoài ra, du khách có thể thuận tiện di chuyển đến một số điểm du lịch khác như thác Ồ Ồ, bãi đá Vực Bàn, tham quan những không gian sinh thái vườn rợp mát cây ăn trái là những sản vật đặc trưng của Tiên Phước như lòn bon, măng cụt, hồ tiêu… Ngoài ra, khách du lịch còn có thể khám phá hơn 30 ngôi nhà cổ trên 200 năm tuổi với con đường lót đá rêu phong, mái ngói âm dương và những hàng cau cao vút và kiến trúc cổ kính. Đặc biệt nhất, đến với Hội An, du khách có thể tìm hiểu và có cơ hội tham gia lễ hội Kỳ Yên - dấu ấn văn hóa tinh thần đặc sắc của người dân nơi đây.

Lễ hội Kỳ Yên - tưởng nhớ tiền hiền

Theo các bậc cao niên, từ khoảng thế kỷ XVII, lễ hội Kỳ Yên đã được tổ chức. Về sau, khi đình làng được sắc chỉ vua ban, mỗi lần tổ chức lễ hội Kỳ Yên, người dân lại tổ chức cung rước sắc phong bên cạnh lễ chánh tế.

Ông Trương Minh Tân (76 tuổi, thôn Hội An, xã Tiên Châu, huyện Tiên Phước) cho biết: “Với tấm lòng tri ân tiền hiền khai khẩn, hậu hiền khai cơ, cứ đến ngày 19 tháng Giêng, bà con dân làng sẽ đi tảo mộ, dọn dẹp và tu sửa phần mộ của bậc tiền hiền khai phá vùng đất Tiên Châu. Đó là mộ cụ Nguyễn Phúc và gia đình. Sau đó, mọi người sẽ về đình làng, sắm sửa lễ vật để cúng tế tiền nhân lập làng lập ấp”. Ông Tân chia sẻ thêm, Thành hoàng làng và các vị tiền hiền nơi đây rất linh thiêng. Mỗi năm đến lễ Kỳ Yên, người dân luôn cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, quốc thái dân an, làng xóm yên vui, dân giàu nước mạnh. “Các ngài ở đây rất linh thiêng, thường xuyên phù hộ cho dân làng chúng tôi. Vì vậy mà dân làng Hội An luôn tôn kính bậc tiền hiền. Hoạt động tế lễ diễn ra cũng một phần để đáp tạ những ân đức của tiền nhân ban xuống cho lớp hậu bối” - người chủ bái lễ Kỳ Yên nói.

Lễ hội Kỳ Yên đề cao tinh thần uống nước nhớ nguồn, cũng như thể hiện tinh thần đoàn kết khi người dân đồng lòng góp của, góp công để thực hiện tế lễ. Ngày nay, bên cạnh những tập tục truyền thống, lễ hội Kỳ Yên còn kết hợp nhiều hoạt động như trò chơi dân gian, hô bài chòi, ca múa dân vũ, trưng bày nông sản và các sản phẩm OCOP tại địa phương…

Về thăm đình làng Hội An đúng vào thời điểm diễn ra lễ hội, anh Tùng (thành phố Đà Nẵng) chia sẻ: “Đây là lần đầu tôi đến lễ hội Kỳ Yên vì tò mò về những kiến trúc cổ của ngôi đình và mong muốn tham gia lễ hội này. Những hoạt động được tổ chức đa dạng và thú vị. Nhờ vậy, tôi được khám phá và tiếp thu thêm nhiều điều bổ ích”.

Nếu chọn Tiên Châu làm điểm du lịch, du khách nên chọn thời điểm tháng Giêng khi lễ hội Kỳ Yên diễn ra với các hoạt động đa dạng, đặc sắc.

Định hướng phát triển du lịch trong thời gian tới, ông Hưng cho biết: “Xã Tiên Châu sẽ tiếp tục phát triển du lịch, lấy đình làng Hội An làm điểm nhấn để tạo nên một không gian văn hóa với đình cổ, nhà cổ, đồng thời mở rộng vùng du lịch để phát triển. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng có kế hoạch nâng cấp hạ tầng giao thông, vận động người dân chỉnh trang vườn nhà, cổng ngõ và phát triển một số dịch vụ du lịch để đáp ứng nhu cầu của du khách. Chúng tôi cũng có phương án giữ gìn và phát huy hiệu quả tiềm năng du lịch tại Hội An nói riêng và Tiên Châu nói chung. Mục đích là để đáp ứng được yêu cầu của khách du lịch nhưng không làm ảnh hưởng đến giá trị vốn có của di tích, thắng cảnh tại địa phương”.

Nhật Thanh - Hữu Tùng