VCCI đề xuất cách đánh thuế kiểu mới với hàng nhập khẩu qua sàn thương mại điện tử

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa có văn bản gửi Bộ Tài chính góp ý dự thảo Nghị định quy định về quản lý hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu giao dịch qua thương mại điện tử (TMĐT).

Không miễn giảm đối với hàng hóa TMĐT nhập khẩu

Trong đó, dự thảo Nghị định quy định miễn thuế nhập khẩu đối với các đơn hàng có giá trị nhỏ từ 1 triệu đồng trở xuống.

Theo VCCI, cơ chế này chưa thực sự phù hợp và có nguy cơ tiếp tục tạo ra sự không bình đẳng với hàng hóa sản xuất trong nước.

Thứ nhất, giá trị mỗi đơn hàng TMĐT thường ở mức thấp, phần lớn không quá 1 triệu đồng. Đơn cử, năm 2024, hơn 324,1 triệu sản phẩm nhập khẩu đã được bán qua sàn Shopee, tạo ra doanh thu 14,2 ngàn tỉ đồng, tức giá trị trung bình chỉ khoảng 43.682 đồng/sản phẩm.

Như vậy, quy định ngưỡng miễn thuế 1 triệu đồng đồng nghĩa với việc phần lớn hàng hóa TMĐT nhập khẩu sẽ không phải chịu thuế nhập khẩu.

Thứ hai, các doanh nghiệp sản xuất trong nước phải nộp thuế nhập khẩu đối với nguyên vật liệu đầu vào, trong khi hàng hóa qua TMĐT nhập khẩu lại được miễn hoàn toàn. Điều này vô hình trung vẫn tạo ra sự bất bình đẳng trong chính sách thuế, mang lại lợi thế cạnh tranh cho hàng hóa nước ngoài.

VCCI cho rằng cơ quan soạn thảo cần cân nhắc áp dụng một chính sách thuế nhập khẩu toàn diện, không miễn giảm đối với hàng hóa TMĐT nhập khẩu.

Tuy nhiên, VCCI cũng nhìn nhận việc xây dựng chính sách thuế nhập khẩu đối với hàng hóa TMĐT sẽ đối mặt nhiều thách thức.

Khó có thể áp dụng quy định về mã HS như hàng hóa nhập khẩu theo phương thức truyền thống cho hàng hóa TMĐT vì những lý do sau.

Số lượng mã HS trong mỗi lô hàng TMĐT thường rất lớn, do mỗi lô hàng thường bao gồm nhiều đơn hàng nhỏ lẻ, và mỗi đơn hàng lại có thể chứa nhiều mặt hàng với các mã HS khác nhau.

Bên cạnh đó, sự đa dạng vô cùng lớn của hàng hóa qua TMĐT có thể dẫn đến khó khăn trên quy mô rộng trong việc xác định chính xác mã HS, làm chậm trễ quá trình thông quan và giao nhận, thậm chí dẫn tới hủy đơn hàng, gây thiệt hại cho cả người bán và sàn TMĐT.

Cũng theo VCCI thực chất quy định miễn thuế với ngưỡng 1 triệu đồng xuất phát từ nguyên lý: chi phí hành chính đối với các sản phẩm giá trị nhỏ có thể lớn hơn nhiều so với số tiền thuế thu được.

Để giải quyết vấn đề này, kinh nghiệm quốc tế cho thấy cần đơn giản hóa biểu thuế cho hàng hóa TMĐT.

Ví dụ, có thể gộp các mã HS (mã để phân loại hàng hóa trong xuất nhập khẩu), thành một số “giỏ hàng hóa” nhất định theo nhóm ngành hoặc công dụng, mỗi “giỏ” tương ứng với một mức thuế suất cụ thể.

Chẳng hạn, giỏ hàng 1 gồm quần áo, giày dép, hàng dệt may, bộ đồ giường; giỏ hàng 2 gồm thiết bị điện tử như máy tính, điện thoại, tai nghe…

Theo cách này, doanh nghiệp có thể dễ dàng phân loại hàng hóa thay vì phải xác định chi tiết mã HS cụ thể cho từng sản phẩm nhỏ lẻ.

Canada đã áp dụng hình thức này từ năm 2012, sử dụng ba nhóm hàng hóa thay thế cho gần 5.400 mã HS.

Do vậy, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc sửa đổi quy định về thuế nhập khẩu đối với hàng hóa qua TMĐT, theo hướng xây dựng biểu thuế suất đơn giản hóa và áp dụng cho mọi đơn hàng bất kể giá trị.

Năm 2024 sản phẩm qua sàn TMĐT giá trị trung bình chỉ khoảng 43.682 đồng/sản phẩm. Ảnh: TÚ UYÊN

Đề xuất quản lý giấy phép, kiểm tra chuyên ngành với hàng hóa theo người bán

Dự thảo Nghị định đang dự kiến cho phép miễn giấy phép, điều kiện, kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa nhập khẩu có giá trị từ 1 triệu đồng trở xuống, với điều kiện tổng giá trị hàng hóa của mỗi đợt khai báo không quá 48 triệu đồng đối với mỗi tổ chức, cá nhân nhập khẩu.

Theo VCCI, quy định này được thiết kế theo hướng quản lý dựa trên người mua (người nhập khẩu). Tuy nhiên, cách tiếp cận này có thể chưa thực sự phù hợp với đặc thù của TMĐT và có nguy cơ tạo ra lỗ hổng chính sách.

Cụ thể, việc áp dụng ngưỡng miễn trừ 1 triệu đồng gần như không có tác dụng đáng kể khi phần lớn hàng nhập khẩu qua TMĐT hiện nay đều có giá trị thấp.

Điều này dẫn đến nguy cơ phần lớn hàng hóa qua TMĐT sẽ không phải chịu giấy phép, kiểm tra chuyên ngành, dù tổng giá trị hàng hóa từ một người bán nước ngoài bán vào Việt Nam có thể rất lớn, gây bất bình đẳng với hàng hóa sản xuất và kinh doanh trong nước.

Cách thức thiết kế hiện tại vẫn dựa trên tư duy quản lý của hoạt động nhập khẩu truyền thống, trong khi có sự khác biệt rõ rệt giữa hai hình thức này.

Đối với nhập khẩu truyền thống, các doanh nghiệp nhập khẩu thường là các tổ chức chuyên nghiệp, có danh tính rõ ràng và chịu sự kiểm soát chặt chẽ. Ngược lại, thông tin về người bán nước ngoài qua TMĐT thường khó kiểm chứng và có thể thay đổi thường xuyên, khiến việc kiểm soát theo người mua trở nên khó khăn.

Trong khi đó, với nhập khẩu qua TMĐT, thông tin về người bán (kể cả người bán nước ngoài) lại rõ ràng hơn nhiều so với người mua, và người bán chịu sự kiểm soát của sàn TMĐT theo quy định tại Nghị định 52/2013/NĐ-CP.

Ngoài ra, do thói quen mua sắm của người tiêu dùng dựa vào đánh giá và độ tin cậy, các đơn hàng thường tập trung vào một số lượng người bán nhất định, giúp việc giám sát có thể tập trung và hiệu quả hơn.

Do đó, VCCI cho rằng thay vì tiếp tục quản lý theo người mua, có thể chuyển sang quản lý theo người bán.

Cụ thể, những người bán có số lượng đơn hàng nhỏ trong năm có thể được miễn kiểm tra chuyên ngành.

Đối với những người bán có số lượng đơn hàng lớn, hoặc giá trị có số lượng hàng hóa lớn sẽ phải tuân thủ các quy định về giấy phép và kiểm tra chuyên ngành, tương tự như cơ chế áp dụng trong hoạt động chuyển phát nhanh.

Cơ chế này sẽ đồng thời đảm bảo quản lý theo rủi ro, tập trung nguồn lực quản lý vào các chủ thể và hàng hóa có khối lượng giao dịch lớn trên thị trường.

Từ những phân tích trên, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc xây dựng cơ chế quản lý giấy phép, kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa qua TMĐT dựa trên người bán.

TÚ UYÊN