Vatrushki - món bánh phomai gắn với những cái tên đã từ lâu bị lãng quên ở Nga

Món bánh vatruski của Nga. (Nguồn: The Moscow Times)

Vatrushki là một trong những món ăn vặt phổ biến và ngon nhất tại Nga. Chúng được làm từ bột, với nhiều loại nhân khác nhau như mứt, sốt trái cây, hoặc thạch, nhưng phổ biến nhất vẫn là phomai ngọt.

Mọi người đều biết đến vatrushki, nhưng dù phổ biến và lâu đời đến thế, dường như phải đến thế kỷ 18, món bánh này mới thực sự có một cái tên.

Vatrushka là một món ăn truyền thống và cổ xưa của Nga. Hình dạng tròn của nó là để tiết kiệm bột. 500 năm trước, trong một túp lều của nông dân Nga, người ta sẽ dùng dao xén đi những lớp bột thừa để tạo nên một chiếc bánh vuông vắn, sau đó nướng trên một chiếc chảo tiện nghi ư? Có lẽ là không.

Những người nông dân thời đó chỉ đơn giản là vo viên bột thành hình tròn, ấn dẹt xuống, cho nhân phomai, nấm hoặc cháo kê vào. Vậy là xong. Và vatrushki của bạn đã sẵn sàng.

Món bánh vatruski của Nga. (Nguồn: The Moscow Times)

Và mặc dù có rất nhiều loại bánh nướng và bánh ngọt làm từ phomai, từ "vatrushka" không thể tìm thấy trong các mô tả cổ xưa, thậm chí cả trong cuốn sách cổ dạy nấu ăn “Domostroi.”

Những lời mô tả chỉ đơn giản là “vào ngày cầu nguyện có một chiếc bánh nướng lớn đặt trên bếp với bánh blini và phomai, bánh rán lớn ăn kèm với mật ong, bánh mặn làm từ phomai, bánh nướng và bánh mì tròn ăn kèm với súp và món hầm… Vào lễ phục sinh, sẽ kết thúc bằng bánh nướng nhân trứng và phomai, và bánh rán với trứng và phomai.”

Và không chỉ có thế, tại Nga thời xa xưa còn có rất nhiều phiên bản khác nhau của vatruski như shanga, một loại bánh ngọt phomai hoặc bánh mì dẹt tròn đơn giản; kuleika, một loại bánh nướng; hoặc những chiếc bánh lưỡi liềm nhân phomai nhưng không men và làm bằng bột nhào ủ nhanh.

Ngoài ra còn có mandryka, một loại bánh mỳ dẹt làm bằng bột với phô mai tươi, một loại vatrushka; nalivyshka, một chiếc bánh nướng có nhân lỏng và thành cao.

Và tất nhiên, chúng có nhiều cách chế biến khác nhau. Một số giống với vatrushka ngày nay - làm từ bột lên men, với mật mía và các chất tạo ngọt khác. Một số khác như arkhangelsk kalitki) được làm từ bột lúa mạch đen không men, hoặc kuleiki được làm bằng một loại bánh ngọt đế mỏng.

Nhân bánh cũng khác nhau. Ngoài phomai hoặc mứt, là loại bánh truyền thống ngày nay, người ta còn sử dụng cháo, nấm, thịt băm và sau đó là khoai tây.

Món bánh vatruski của Nga. (Nguồn: The Moscow Times)

Cách làm và hình dáng cũng khác nhau. Một số loại có cạnh tròn, một số loại khác được gấp lại. Kalitki được nướng với nhân. Udmurt perepechi là những chiếc cốc đựng bột nhào được nướng trong lò, sau đó đổ một lớp nhân mỏng làm từ trứng vào.

Nhưng dù cho có rất nhiều loại bánh tương tự nhau như thế, người ta vẫn không hề thấy xuất hiện cái tên "vatrushka." Nó chỉ xuất hiện vào thế kỷ 18. Vào thế kỷ 18, trong nhiều ngôn ngữ Slavơ (tiếng Ba Lan, tiếng Séc, tiếng Croatia, tiếng Serbia… có một từ "vatra" (hoặc các từ phái sinh của nó) có nghĩa là "lò sưởi, lửa." Vì vậy, vatrushka bắt nguồn từ "vatra."

Tuy nhiên, mọi thứ vẫn còn khá mờ mịt. Năm 1795, nhà giáo dục người Nga Vasily Lyovshin than thở rằng "thông tin về các món ăn Nga gần như đã bị lãng quên hoàn toàn" và do đó "không còn có thể trình bày mô tả đầy đủ về ẩm thực Nga nữa, và chúng ta chỉ có thể hài lòng với những thứ vẫn còn có thể thu thập được từ những gì còn lại trong ký ức, bởi vì lịch sử ẩm thực Nga chưa bao giờ được ghi chép lại, cũng không phải là được in nổi (in ấn)."

Món bánh vatruski của Nga. (Nguồn: The Moscow Times)

Vatrushki là ví dụ rõ ràng nhất về "gần như đã bị lãng quên hoàn toàn" này. Không phải là lãng quên từ “vatrushki,” mà là lãng quên những cái tên ban đầu của món bánh này.

Từ khoảng giữa thế kỷ 19, những người trẻ tuổi, phần lớn là dân số thành thị, chưa bao giờ nghe nói đến "kokurki" và "mandryki," bởi thứ nhất, vì chúng đã bị lãng quên, và thứ hai, vì tất cả những tên gọi vùng miền này trở nên khó hiểu ở các thành phố lớn.Đó là lúc từ mới "vatrushka" trở nên hữu ích.

Và trên thực tế, các từ điển của Nga đều cố gắng giải thích tất cả các đặc sản vùng miền này bằng từ "vatrushka." Họ nói, "đây là một loại vatrushka." Và người ta hiểu.

Và đó là cách vatrushka trở thành "món ăn bản địa của Nga"./.

(Vietnam+)