Vẫn loay hoay với cơ chế điều hành giá xăng dầu

Nhà nước sẽ công bố giá trần đối với xăng Ron 95, dầu diesel

Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) vừa có thông tin mới nhất về dự thảo nghị định thay thế các nghị định về kinh doanh xăng dầu. Nội dung đáng chú ý nhất là việc bộ này đưa ra cơ chế mới về điều hành giá xăng dầu. Cụ thể, Nhà nước sẽ chỉ công bố giá sản phẩm xăng dầu thế giới đối với 2 mặt hàng xăng, dầu diesel tiêu dùng phổ biến trên thị trường (gồm xăng RON 95 và dầu diesel) thay vì công bố giá của cả 5 mặt hàng như hiện nay.

Nhà nước sẽ công bố giá trần với 2 mặt hàng xăng, dầu tiêu dùng phổ biến trên thị trường gồm xăng RON 95 và dầu diesel. Ảnh minh họa

Lý giải phương án này, Bộ Công Thương cho rằng mặt hàng xăng RON 95 và dầu diesel có tỷ trọng tiêu thụ lớn. Đây là mặt hàng xăng, dầu tiêu dùng phổ biến trên thị trường, ảnh hưởng tới đa số người tiêu dùng. Vì vậy Nhà nước cần tiếp tục công bố giá thế giới, các yếu tố đầu vào để doanh nghiệp thực hiện tính toán và công bố theo công thức.

Đối với xăng sinh học E5 RON 92 và các mặt hàng xăng, dầu còn lại, do có tỷ trọng tiêu thụ không lớn nên có thể để doanh nghiệp chủ động công bố và quyết định giá bán. Các thương nhân sẽ phải kê khai giá và nếu tăng giá bất hợp lý sẽ bị cơ quan Nhà nước có thẩm quyền kiểm tra, xử lý.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân nhận định, quy định này phù hợp với chiến lược phát triển năng lượng quốc gia và là nội dung mới của dự thảo nghị định. Đây sẽ là bước thí điểm, thăm dò thị trường để từng bước áp dụng giá xăng dầu hoàn toàn theo cơ chế thị trường.

"Nội dung của dự thảo nghị định mới bảo đảm mục tiêu cuối cùng là cân đối cung cầu, không thiếu hụt, bảo đảm an ninh năng lượng. Trong quá trình điều hành giá xăng, dầu sẽ từng bước tiếp cận được cơ chế thị trường, nhưng phải có sự điều tiết của cơ quan Nhà nước" - Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân khẳng định.

Điều hành giá xăng, dầu sẽ từng bước tiếp cận được cơ chế thị trường. Ảnh minh họa

Như vậy, phương án trên khác với đề xuất trước đó mà Bộ Công Thương đưa ra trong nhiều dự thảo, khi Nhà nước sẽ công bố công thức tính, giá sản phẩm xăng dầu thế giới bình quân 7 ngày/lần cùng các chi phí cho tất cả các mặt hàng, để doanh nghiệp tự tính toán, công bố giá nhưng không vượt quá mức giá được tính toán theo công thức.

Duy trì công cụ kiểm soát giá, giám sát nguồn cung

Lãnh đạo Bộ Công Thương cho biết, trong quá trình xây dựng Nghị định mới thay thế các Nghị định về kinh doanh xăng dầu, Bộ đã nhận được nhiều ý kiến góp ý của các Bộ, ngành, doanh nghiệp, hiệp hội xăng dầu. Bên cạnh đa số ý kiến thống nhất với nội dung dự thảo Nghị định, vẫn còn một số nội dung mang tính quan điểm trong đó liên quan đến điều hành giá xăng dầu.

Xăng dầu là một trong 9 loại hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá thuộc Danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá theo quy định tại Luật Giá nên cần có cơ chế quản lý. Theo đề xuất hiện nay, Nhà nước công bố công thức tính, giá sản phẩm xăng dầu thế giới bình quân 7 ngày/lần và chi phí kinh doanh định mức, lợi nhuận định mức, các chi phí về thuế.

Thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu căn cứ các yếu tố đầu vào do Nhà nước công bố tự tính toán và công bố giá bán xăng dầu trên thị trường. Giá bán lẻ xăng dầu của thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu trên thị trường không được vượt quá giá được tính toán theo công thức quy định.

Tuy nhiên, theo đề xuất của Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam và một số thương nhân đầu mối, cần cho phép doanh nghiệp được chủ động tính toán và quyết định giá theo cơ chế thị trường. Nhà nước chỉ công bố công thức, mức giá tham chiếu quốc tế và premium bình quân (không công bố chi phí kinh doanh và lợi nhuận định mức).

Với đề xuất của doanh nghiệp, Bộ Công Thương cho rằng sẽ giúp cho việc điều chỉnh giá được chủ động. Song do chi phí doanh nghiệp khác nhau, giá bán các khu vực sẽ khác nhau, khiến nhà nước không có công cụ kiểm soát, gây nguy cơ thiếu hụt, đứt gãy nguồn cung, thiếu hàng, sốt giá.

Trong khi với phương án đưa ra trong dự thảo dù có nhược điểm là chưa sát với Luật Giá do còn kiểm soát giá bán thông qua giá trần, doanh nghiệp chưa hoàn toàn được chủ động quyết định giá, nhưng sẽ giúp Nhà nước duy trì được công cụ kiểm soát, từ đó giám sát được nguồn cung.

Vì vậy, Bộ Công Thương đưa ra 2 phương án để lấy ý kiến, đó là Nhà nước sẽ công bố giá đối với 2 mặt hàng tiêu dùng phổ biến là xăng RON 95 và dầu diesel, doanh nghiệp tự quyết định giá với các mặt hàng còn lại. Phương án hai là thực hiện theo đề xuất của hiệp hội và đại diện một số doanh nghiệp.

Ánh Ngọc